یادداشت
بازار داغ شایعات و اخبار دروغین در فضای مجازی
به گزارش جاویدانی متأسفانه در كشور ما به علت عدم آموزش صحیح و آگاهی بخشی به خانواده ها به راحتی اطلاعات رد و بدل می شود بدون اینكه درستی یا نادرستی اخبار و اطلاعات ارسالی مدنظر قرار گیرد.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، شایعه پدیده ای اجتماعی و روانی است كه به بیان مسائل پوچ و بی اساس و نشر و گسترش آنها می انجامد. مخصوصاً وقتی كه شایعات به حریم خصوصی انسان ها مربوط گردد اهمیت و ریسك بالایی می یابد و به شكلی هم برای اكثریت مردم جالب و جذاب خواهد بود. فضای مجازی به علت وجود گروه ها و كانال های متفاوت و متنوع و هم چنین فراگیری آن در بین مردم بگونه ای كه خیلی از اخبار، ارتباطات خانوادگی و اجتماعی و حتی خریدها از راه فضای مجازی صورت می گیرد جزئی تفكیك ناپذیر از زندگی ما شده است. متأسفانه در كشور ما به علت عدم آموزش صحیح و آگاهی بخشی به خانواده ها به راحتی اطلاعات رد و بدل می شود بدون اینكه درستی یا نادرستی اخبار و اطلاعات ارسالی مدنظر قرار گیرد. عده ای هم با هدف جمع آوری دنبال كنندگان در صفحات مجازی خودشان و جلب توجه مخاطبین مبادرت به نشر اخبار و آمارهای نادرست می كنند. بدین منظور باید در بین مردم فرهنگ سازی صورت گرفته و آموزش های لازم به آنها داده شود تا اسیر اخبار دروغین و شایعات فضای مجازی نشوند. تبعات انتشار اخبار دروغین و شایعات گاهی جبران ناپذیر بوده و زیان هایی را در بر دارد و باعث ترویج فضای نا امنی و بی اعتمادی در جامعه می شود. پدیده ای كه امروزه با آن مواجه هستیم شیوع بیماری مسری و ویروس كرونا است كه اخبار ضد و نقیض فراوانی را در شبكه های مجازی و به نقل از افراد مختلف درباره ی این نوع ویروس شاهد می باشیم. فرهنگ سازی خانواده ها در جهت عدم باور و قبول هر نوشته، تصویر، فیلم و… در فضای مجازی بدون دلیل موجه و منطقی، سبب نجات مردم جامعه از افتادن به دامِ دروغ ها و اطلاعات و اخبار بی پایه و اساس می گردد.
شایعه به صورت معمول در واقعیت و در زندگی افراد وجود دارد و از راه ارتباطات مختلف، افراد در جامعه مبادرت به انتشار شایعات می كنند اما فضای مجازی خصوصیت ها و خصوصیاتی را دارا می باشد كه اگر ما خبری را به دروغ منتشر نماییم، امكان پخش و گسترش آن توسط افراد دیگر هم وجود دارد و این كار زنجیره وار ادامه پیدا می كند و در نهایت این آخر هم نخواهد داشت. در فضای مجازی هویت و شخصیت افراد در اغلب موارد غیر واقعی می باشد به همین خاطر افراد با نام ساختگی و جعلی یك صفحه بوجود آورده و به راحتی مبادرت به انتشار اخبار دروغ می كنند. به این صورت افراد با عنایت به هویت جعلی كه وجود خارجی هم ندارد به راحتی هر مطلب یا تصویر و فیلم دروغین را پخش و نشر كرده و مسئولیت و تعهدی هم در مورد نشر این اخبار و اطلاعات ندارند. با عنایت به این كه شایعات ذهن افراد را به خود درگیر می نمایند می توان گفت بهترین راه برای امنیت كاربران در مقابل آمار، اطلاعات و اخبار دروغ افزایش سواد رسانه ای آنها می باشد. سواد رسانه ای می تواند كاربران را در مواجهه با هر مطلبی كه در شبكه های اجتماعی پخش می شود آگاهی بخشد تا واكنشی نسبت به آنها نشان نداده و سریعاً و بدون دلیل نسبت به انتشار آنها اقدامی نكنند. معمولاً هر چقدر مبحث مورد نظر اهمیت داشته باشد میزان انتشار شایعات و اخبار كذب هم در مورد آن بیشتر خواهد بود، كرونا بیماری همه گیری كه اخیراً گریبانگیر جوامع مختلف و كشورهای جهان می باشد سوژه ی مناسبی است برای شایعه پراكنان و به قولی افرادی كه از آب گل آلود ماهی می گیرند، برخی از افراد سوءاستفاده گر هم با استفاده از عواطف و احساسات مردم، از آنها مطالبه ی كمك می نمایند و به كاربران فضای مجازی شماره حساب می دهند تا برایشان پول و كمك های مالی واریز نمایند. امام علی (ع) در نهج البلاغه نامه ۶۹ می فرمایند: «هرچه را شنیدی برای مردم بازگو مكن كه همین برای دروغ گویی تو كافی است». انتشار اخبار رسمی و غیر رسمی درباره این بیماری در فضای مجازی جو روانی و نگران كننده ای را برای مردم پدید آورده است. گسترش شایعات به قدری ترس و دلهره را به جان افراد انداخته كه هركسی حاضر است بدترین بیماری ها را بگیرد اما به ویروس كرونا مبتلا نشود و متأسفانه این برداشت هم محصولِ عدم آگاهی و سواد رسانه ای در افراد می باشد كه هر شنیده و دیده ای را مبنای واقعیت قرار داده و خویش را درگیر ترس و وحشت و نگرانی می كنند. در شرایط به وجود آمده ی كنونی و شیوع این بیماری بیشتر از همیشه نیاز است تا فضای مجازی محیطی امن و سالم را برای مخاطبین به وجود بیاورد تا آرامش روانی در جامعه حكم فرما شود.
برای شناساییِ اخبار جعلی و شایعات بی پایه و اساس باید به موارد زیر توجه كنیم: ۱- به سرخط اخبار شك كنیم: سرخط خبرهای جعلی اكثراً جالب و تعجب برانگیز می باشند، اگر سرخط خبر باور ناپذیر بود احتمال دهید كه خبر جعلی باشد. ۲- منبع خبر: اگر خبر از جایی به دست شما رسیده كه برایتان نامشخص و نا آشناست درباره آن اطلاعات بیشتری كسب كنید. ۳- سایت های وابسته به گروه های معاند و بیگانه: مثل رسانه های زنجیره ای، بی بی سی، من و تو و… اخبار جعلی را به صورت هماهنگ تولید و پخش می كنند. ۴- فرمت های ناشناخته: اخبار ساختگی در خود خطاهای املایی و گرامری دارند و فرمت ظاهری شان هم غیرعادی و غیر معمولی است. ۵- پیوست و مستندات اخبار: اخبار و گزارش های جعلی معمولاً با اسناد و مدارك صوتی و تصویری دستكاری شده همراه هستند. می توانید عكس یا فیلم را در اینترنت جستجو كنید تا صحت و درستی آنرا بیابید. ۶- تاریخ های درج شده در اخبار: در مطالب جعلی امكان دارد، زمان رخدادها دستكاری و تغییر داده شده باشند. ۷- نام نویسنده مطلب: مطالبی كه در آنها هیچ منبعی درج نشده و یا بدون نام نویسنده است می تواند نشانه ی ساختگی بودنِ آن باشد. شایعات هیچگاه مواردی را ثابت نمی كنند اما می توانند با ایجاد بی اعتمادی، در میان مردم حوادث را در ابهام قرار دهند تا حقیقت وقایع، به راحتی و برای هر شخصی میسّر نباشد. باید توجه داشت كه شایعات رایج در فضای مجازی فقط مختص مكان یا كشور خاصی نیستند و می توان گفت در هر نقطه ای از جهان كه مردم، به وسایل ارتباطات جمعی و شبكه های اجتماعی دسترسی داشته باشند به آسانی در هر لحظه و زمانی می توانند اخبار نادرست و جعلی را آپلود كرده و جنگ روانی و اجتماعی را در بین كاربران به راه بیاندازند و با ایجاد فضایی موهوم و ناامن تنش و نگرانی را به وجود آورند. فضای مجازی هم خوب است و هم بد كه با استفاده ی درست می تواند فرصتی برای شكوفایی و رشد فكری افراد باشد و منبعی برای اطلاع رسانی های صحیح كه با آموزش به افراد و بالا بردن سواد و آگاهی آنها در استفاده از فضای مجازی می توان به این مهم دست یافت. در انتها باید اظهار داشت كه درباره هر خبری كه می شنویم كمی بدبین باشیم، شك نماییم و از خود بپرسیم: آیا واقعاً این اتفاق افتاده است؟ نویسنده متن: سید امیرحسین حسینی، پژوهشگر سواد رسانه ای
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب