مركز اسناد انقلاب اسلامی سیر مطالعاتی جدید معرفی كرد؛
فهم دوران پهلوی دوم از مبانی ایدئولوژیك تا روابط سیاسی
جاویدانی: مركز اسناد انقلاب اسلامی در تازه ترین سیر مطالعاتی پیشنهادی خود به مخاطبان به معرفی چند كتاب موثر در فهم دوران پهلوی دوم پرداخت.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، برای مطالعه تاریخ، آشنایی با منابع متقن و مستند مهمترین نکته و آغاز راه است. این مورد در مطالعه تاریخ معاصر ایران، به سبب کثرت منابع اهمیت فزون تری دارد.
برای کسب اطلاعات دقیق و مستند از یک برهه تاریخی مطالعه چند کتاب به صورت زنجیره وار بهترین شیوه برای فهم آن برش از تاریخ است. در این راستا، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی با معرفی سیرهای مطالعاتی می کوشد برنامه ای دقیق و در عین حال جامع، پیش روی مخاطب جوان و نوجوان قرار دهد. بخش نخست از سیر مطالعاتی پهلوی کتاب های برای فهم دوران پهلوی اول معرفی شده بود. در بخش دوم از این سیر کتاب هایی برای فهم بهتر دوران سلطنت محمدرضا پهلوی معرفی می شود.
مبانی ایدئولوژیک حکومت در دوران پهلوی
یکی از مشکلات اساسی رژیم پهلوی، از بدو تأسیس، مسئله مشروعیت بود. یکی از مهم ترین اهداف این رژیم، تثبیت وضعیت نامشروع خود بود و بر این اساس رژیم پهلوی با هدف مشروعیت سازی، تلاش می کرد نوعی ایدئولوژی ناسیونالیسم فرهنگی-محافظه کار و باستان گرا را که در دوره هایی به ناسیونالیسم توسعه طلب و لیبرال گرایش یافت، بسط و گسترش دهد. پروژه ای که در نهایت در مصاف با ایدئولوژی اسلامی به شکست انجامید.
کتاب فوق با هدف بررسی و سنخ شناسی ایدئولوژی ناسیونالیستی رژیم پهلوی و سیر تحولات آن در مدت حاکمیت آن دولت، صورت گرفته است. بایدها و نبایدهای ناسیونالیسم پهلوی و تحولات این بایدها و نبایدهای حکومتی در طول سلطنت پهلوی اول و دوم و همینطور ایده ها و انگیزه های ناسیونالیستی این دوران، از موضوعاتی است که در کتاب حاضر بررسی می شود. این کتاب را محمدحسن آصف نوشته و مرکز اسناد انقلاب اسلامی انتشار یافته است.
بازخوانی نهضت ملی ایران
نهضت ملی نفت و متعاقب آن، کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از برهه های مهم و اثرگذار تاریخ معاصر ایران است. تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در مجلس شورای ملی و سنا در اسفند ۱۳۲۹ پدیده ای بی پشتوانه و بی مقدمه نبود، بلکه فرآیندی بود که از سال های قبل شروع شده بود و در آن تاریخ در مجلسی که ماهیتی غیر ملی و وابسته به دربار داشت به بار نشست.
این فرایند از کجا و کی آغاز شد؟ چه مراحلی را طی کرد؟ چه عواملی در آن نقش داشتند؟ چه کسانی شعار نفت ایران برای ایرانی و ملی شدن نفت را مطرح کردند؟ آنها در چه مقاطعی به این حرکت پیوستند؟ چه کسانی ملی شدن صنعت نفت را به یک خواست عمومی و بسیج ملی تبدیل کردند؟ چه کسانی مانع عملی شدن این خواست بودند؟ چه کسانی این موانع را از سر راه برداشتند؟ و سرانجام این نهضت مردمی به کجا ختم شد؟ کتاب «بازخوانی نهضت ملی ایران» که به قلم حجت الاسلام والمسلمین روح الله حسینیان نگاشته شده و توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ شده است، این سوالات را بر اساس منابع و اسناد و خارج از کلی گویی های تکراری و غیر مستند پاسخ می دهد.
سیا در ایران: کودتای ۱۳۳۲ و ریشه های اختلاف ایران و آمریکا
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، مقطعی اثرگذار در تاریخ حاکمیت پهلوی است. از این دوران به بعد، آمریکا جای پای خویش را در ایران محکم نمود. کتاب «سیا در ایران» این برهه مهم را به تصویر می کشد. این کتاب حاوی اسناد کودتای ۲۸ مرداد است که متن اصلی آن توسط دکتر دونالد ویلبر نگارش یافته و با ویرایش کریستوفر پتریک توسط انتشارات «امریکن فری پرس» انتشار یافته است.
گزارش اصلی سیا شامل ۱۰ فصل، پنج ضمیمه و یک چکیده است که ویراستار سه ضمیمه ی کوتاه دیگر با عناوین «برادران رشیدیان، نزاع بر سرِ نفت ایران و مداخله ی بریتانیا در ایران» را برای عرضه ی اطلاعات بیشتر به مخاطبان به متن افزوده است. مطالعه ی اسناد این کتاب جزئیات تکان دهنده ای را از جنایات سازمان های جاسوسی انگلستان و آمریکا در طراحی و اجرای کودتای ننگین ۲۸ مرداد برملا می سازد. این کتاب را نعمت الله عاملی ترجمه و مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر نموده است.
ساواک و نقش آن در تحولات داخلی رژیم شاه
از آن جا که سازمان اطلاعات و امنیت کشور معروف به «ساواک» بعنوان بزرگ ترین و گسترده ترین سازمان امنیتی و اطلاعاتی رژیم محمدرضا شاه، در همه حوزه های حیات اجتماعی و سیاسی، به شکلی مهارگسیخته مداخله می کرد و بر فعالیت همه سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی- مستقیم یا غیر مستقیم- نظارت می کرد، شناخت ابعاد و اجزا و هم نحوه عملکرد و اقدامات این سازمان مخوف، از لزوم های اجتناب ناپذیر تاریخ معاصر ایران است.
تقی نجاری راد نویسنده کتاب «ساواک و نقش آن در تحولات داخلی رژیم شاه» می کوشد ضمن بررسی پیشینه و نحوه تأسیس ساواک، ساختار آنرا هم بررسی کند و ادارات مختلف آن و زمینه و علل به وجود آمدن آن سازمان، عملکرد ساواک در سرکوب مخالفین و نقش آن در سیاست های داخلی را مورد تحلیل و تجزیه قرار دهد.
سند بردگی
ماجرای کاپیتولاسیون صفحه سیاه دیگری در کارنامه حاکمیت پهلوی دوم به حساب می آید. کتاب «سند بردگی» این برهه حساس تاریخی را با قلمی روان و خواندنی واکاوی می کند.
این کتاب به سیر سلطه استعمار بر تمام شئون جامعه ایران، خصوصاً حقوق اجتماعی مردم پرداخته و لایحه کاپیتولاسیون و چگونگی تصویب آنرا شرح می دهد. مخالفت امام خمینی با این لایحه سرآغاز مبارزه ای طولانی و همه گیر با رژیم پهلوی شد که در بهمن ۱۳۵۷ به سرانجام رسید. این کتاب را اعظم مراد حاصلی خامنه تألیف کرده و از جانب مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.
بهائیان نظامی در حکومت پهلوی دوم
یکی از مباحث مهم تاریخی حکومت پهلوی دوم، حضور فعال و تأثیرگذار بهائیان در ارتش شاهنشاهی است که از بدو تشکیل این حکومت تا آخرین روزهای حیات آن با قوت ادامه داشت. رشد و ارتقا حداقل ۴۵ نفر از بهائیان نظامی به درجات بالای نظامی و قرار گرفتن در سلک «تیمساران شاهنشاهی» موضوعی نیست که بتوان به آسانی از کنار آن عبور کرد. به خصوص آنکه، حضور این عده در رأس هرم ارتش، با عنایت به درجه و شغل آنها و خصوصاً دیدگاه آنها نسبت به کشور، بطور حتم منشأ تأثیرات غیرقابل انکاری در امنیت ملی ایران بود.
شاداب عسگری، نویسنده این کتاب در اثر خود به موضوعاتی همچون اشتغال بهائیان در حکومت پهلوی دوم، عملکرد بهائیان نظامی در حکومت پهلوی، جایگاه نظامی گری در فرقه بهائیت، آشنایی با برخی از بهائیان نظامی و حضور آنها با هدف نفوذ پرداخته شده است. «بهائیان نظامی در حکومت پهلوی دوم» را مؤسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد ا نقلاب اسلامی چاپ و روانه بازار کتاب کرده است.
غرور و سقوط (ایران ۱۳۵۲- ۱۳۵۷)
مطالعه تاریخ پهلوی از زاویه دید سفیران و فرستادگان کشورهای خارجی، نکات تازه ای از سیر حاکمیت این خاندان را روشن می سازد. آنتونی پارسونز، سفیر انگلیس در تهران، خاطرات ۵ ساله خود در ایران را به رشته تحریر درآورده است. این کتاب را محمدصادق حسینی ترجمه و مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ کرده است.
پارسونز در خاطرات خود به شرح حوادث سال های حضورش در ایران (سال های ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۹) می پردازد. او پنج سال از دوران فعالیت دیپلماتیک خویش را در ایران گذراند و از نزدیک شاهد خیلی از رخدادها و تحولات سیاسی بود. در این اثر هم طبق سنت مألوف، شاهد مقاومت و مخالفت انگلیس در مقابل انقلاب اسلامی هستیم به صورتی که پارسونز بارها نگرانی و مخالفت خویش را از سقوط شاه و وقوع انقلاب اسلامی ابراز می کند. اما در عین حال این کتاب، روایت دیگری از پنج سال از دوران حاکمیت پهلوی دوم است که از لحاظ تاریخی اهمیت بسیاری دارد.
مأموریت در ایران (خاطرات سولیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران)
چنانکه از عنوان این اثر پیداست، خاطرات ویلیام سولیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران است. این کتاب خاطرات سولیوان از دوران حضور در ایران بعنوان سفیر ایالات متحده از ژوئن ۱۹۷۷ (خرداد ۱۳۵۵) تا آوریل ۱۹۷۹ (اردیبهشت ۱۳۵۸) را دربرمی گیرد.
خاطرات سولیوان به خاطر اطلاع او از پشت پرده روابط رژیم حاکم بر ایران با کاخ سفید از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. او که شاهد خیلی از رخدادهای آخرین سال های سلطنت محمدرضا شاه بوده، به واسطه دیدارهای متعددش با محمدرضا پهلوی خاطراتی جالب دارد. این کتاب را ابراهیم مشفقی فر ترجمه کرده است.
روابط سیاسی محمدرضا پهلوی و آمریکا در دوره کارتر
بررسی مناسبات ایران و آمریکا در سال های بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا بهمن ۵۷ نشان داده است که روابط این دو کشور نمونه ای کامل از روابط «دولت دست نشانده» بوده است. در دوره های مختلف هرچند سیاست دولت های آمریکا با تغییرات جزئی مواجه می شد اما در کل غایت یکسانی داشت.
بررسی روابط ایران و آمریکا در دوران ریاست جمهوری جیمی کارتر که همزمان با سقوط رژیم پهلوی بود، از این حیث دارای اهمیت است. کتاب فوق که به قلم فریبا اسدی نگاشته شده است، این دوره تاریخی را بررسی می کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب