یادداشت مهمان؛
مهم ترین معدن گوگرد و تاریخی كشور می توانست جاذبه گردشگری شود
جاویدانی: تنها كاربرد مهم ترین معدن گوگرد تاریخی كشور در سمنان برای مصارف كشاورزی است درحالی كه این معدن می توانست جاذبه گردشگری باشد اما حالا برداشت های غیراصولی بخش هایی از آنرا تخریب كرده است.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ؛ هانی رستگاران؛ پژوهشگر میراث فرهنگی و مسئول ثبت آثار و حریم میراث ملی استان سمنان در یادداشتی که آنرا در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است درباره جاذبه ای به نام معدن گوگرد در سمنان اطلاع داده و نوشته که این معدن تاریخی می توانست جاذبه گردشگری باشد. وی در این یادداشت آورده است:
معادن در ایران، همچون آثار تاریخی و فرهنگی ارزشمندی هستند که در لیست میراث غیرمنقول قرار می گیرند. این آثار مغفول مانده ؛ در محور توسعه و بهره برداری گرفتار صدمه و تخریب می شوند و غالباً از غنا و ارزش بی بدیلی در کشور یا منطقه برخوردار می باشند همینطور با پرداختن به این مورد و معرفی و تدوین طرح های فرهنگی و اجتماعی، می توان گردشگران و علاقه مندان فراوانی را به بازدید از این میراث خدادادی ترغیب کرد. بهره برداری بی رویه و مقوله خام فروشی نهاده های معدنی همچون صدمه های مؤثر و مهمی هستند که متأسفانه این روزها گریبان منابع طبیعی و ذخایر معدنی کشور را گرفته و صدور مجوزهای بهره برداری معدنی از جانب نهادهای ذی ربط، بدون توجه به عواقب سو و جبران ناپذیر زیست محیطی و فروش ارزان نهاده ها در نتیجه خام فروشی این امر را به صورت شگرفی سرعت بخشیده است. حتی وقتی صحبت از یک معدن منحصر به فرد در سطح منطقه در بین باشد، باز هم بهره برداری های بی رویه بلای جان این معدن ثبت شده در لیست میراث ملی کشور می شود و این صدمه ها بی نصیب نمی نماند. نمونه این آثار فاخر و پرارزش معدن گوگرد شهر سمنان است.
این اثر در شهر سمنان با نام معدن گوگرد شناخته می شود و جز آثار تاریخی نادر در ایران به حساب می آید. در واقع بر مبنای بررسی های صورت گرفته این معدن جز ۵ معدن دارای گوگرد فعال خاورمیانه است که عناصر آن دارای خلوص بسیار بالایی هستند. به صورت کلی شمار معادن گوگرد در ایران بسیار محدود بوده و تعداد زیادی از این معادن در کشور دارای ماده معدنی گوگرد فعال نیستند، کما اینکه این معدن از سال های گذشته وجود داشته و از آن به شکل محدود بهره برداری می شده است.
این اثر در ۳۰ کیلومتری جنوب سمنان پس از روستای دلازیان واقع در شهرستان سمنان، بخش جنوبی قرار گرفته است. بر مبنای پژوهش صورت گرفته در دوران صفویه از این معدن گوگرد استخراج می شده ولی از دوران قاجار به صورت رسمی به بهره برداری رسیده است و با ورود ماشین آلات سنگین نظیر کامیون، امکان انتقال مواد معدنی آن به اقصی نقاط کشور بوجود آمده است.
در محوطه این اثر جز معدن که از وسعت زیادی برخوردار است، آثاری از بناهای تاریخی مربوط به دوران قاجار و پهلوی دیده می شود که حاکی از بهره برداری معدن در این دوران است. فارغ از بناهای موجود اطراف معدن آثار (سفال و آجر) فراوانی در محوطه معدن پیدا شد که احتمالاً منتسب به دوران صفویه است. با عنایت به این آثار می توان گفت ابزار و وسایل مورد استفاده جهت بهره برداری از معدن در محوطه بوده و به صورت خاص مورد استفاده قرار می گرفته است. این اثر از چند جهت می تواند حائز اهمیت ویژه ای باشد، اول اینکه جز ۵ معدن گوگرد خاورمیانه با خلوص بالا بوده و در سطح بین المللی می تواند مطرح باشد، دوم اینکه دارای ابعاد تاریخی بسیاری است که بر مبنای شواهد و آثار موجود می تواند مربوط به چند دوره تاریخی همچون صفویه، قاجار و پهلوی بوده باشد.
از شواهد و آثار سفال به دست آمده بر روی تپه ها و محوطه های تاریخی معدن گوگرد می توان به قدمت معدن پی برد. در این محوطه بعضاً آثار و نمونه های ابزار سنگی تراش خورده یافت شده که قدمت این محوطه تاریخی را می تواند همزمان با قدمت تپه های تاریخی میرک و دلازیان قرار دهد. از طرفی سفال های لعاب دار آبی هم در قسمت های مختلف اراضی محدوده معدن به چشم می خورد که مربوط به دوران قاجار و پس از آن است و از دو جهت نشان از تاریخ پر فراز و نشیب معدن گوگرد دارد.
این معدن از دوران صفویه به شکل غیر رسمی مورد بهره برداری قرار می گرفته و آثاری از سفال ها و آثار این دوران در محوطه اثر رؤیت می شد. در دوران قاجار و پهلوی معدن به صورت رسمی مورد بهره برداری قرار گرفته و بناهایی جهت اسکان افراد، انبار محصولات و کوره های ذوب راه اندازی شده است. از زمان بهره برداری از معدن در دوران قاجار و پهلوی، گوگرد استخراج شده جهت مصارف دارویی، کشاورزی و صنعتی به کارگاه ها، کارخانه جات و سایر تأسیسات خارج از شهر سمنان منتقل می شده است. شنیده ها از افرادی که در گذشته در معدن فعالیت داشته اند حاکی از این است که خلوص مواد اولیه موجود در جداره های میانی و سطحی سنگ های معدن بسیار بالا بوده است و بعد از استخراج به کلیه شهرهای کشور ارسال می شده است.
متأسفانه طی ۳۵ سال قبل معدن به شکل متروکه و غیر قابل استفاده رها شده است و فقط از خاک آن جهت مصارف کشاورزی برداشت می شود. همینطور این برداشت های غیر اصولی منتج به تخریب بخش عظیمی از معدن شده است.
از مهم ترین خصوصیت های این اثر می توان به قدمت تاریخی بهره برداری از آن و محیط طبیعی بکری اشاره نمود که امکان تبدیل به فضاهای منحصر به فرد جذب توریست داخلی و خارجی را دارد. از دیگر خصوصیت های این معدن می توان به وجود آثار از چندین دوره تاریخی در محوطه آن اشاره نمود که در نوع خود بی نظیر است. از سفال های دوره صفویه و قاجار گرفته تا بناها و آثار تاریخی مربوط به دوره قاجار و پهلوی که به منظور حمل و نقل آسان تر فرآورده به شهر راه اندازی شده اند و بعضاً این ابزارآلات به شکل بدیعی در حوزه های صنعتی دوران قاجار و اوایل پهلوی مورد استفاده قرار می گرفتند.
در گذشته سنگ گوگرد برای استفاده در مصارف خاص پزشکی، دارویی، کشاورزی، صنعتی و … از معدن استخراج می شد، ولی تقریباً از ۳۵ سال قبل بهره برداری از سنگ گوگرد معدن متوقف شده و افرادی به صورت غیرقانونی با ماشین های سنگین نظیر خاور و لودر که بار و فشار زیادی را به جداره و استحکامات معدن وارد می کند، مبادرت به برداشت خاک اطراف معدن برای استفاده در مصارف کشاورزی کرده اند. در چند سال گذشته به علت برداشت غیر اصولی و استفاده از ماشین آلات و ابزارهای نامناسب جهت حمل خاک منطقه، صدمه هایی به درون و بیرون معدن وارد آمده ولی با این وجود جداره های داخلی معدن از ایستایی و مقاومت مناسبی برخوردار می باشد. در اثر متروکه بودن و عدم بهره برداری و رسیدگی به معدن، صدمه ها و مخاطراتی متوجه آن شده که منتج به تخریب بخشی از آن شده است.
از دیگر جاذبه های موجود در معدن، محوطه آن و جاده عبوری تا معدن است که امکان ایجاد فضای مناسبی را برای علاقه مندان به ورزش های موتوری (نظیر Off –Roading، Paramotor و Desert Rally) به وجود می آورد. از دیگر موضوعات مطرح در مورد این معدن عدم وجود نمونه های مشابه از آن در منطقه خاورمیانه و خاور دور است که می تواند این مجموعه را به نقطه هدف گردشگری در منطقه و جهان مبدل کند. شاید بتوان نمونه های مشابه این گونه معادن را در چین، هند و افغانستان مشاهده کرد.
منبع: javidani.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب