در یك مطالعه بررسی شد
تعلقات مذهبی چه تاثیری بر تمایلات باروری دارد؟
در یک مطالعه جامعه شناختی تأثیر تعلقات مذهبی بر تمایلات باروری و نگرش افراد نسبت به سیاست های افزایش موالید مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش جاویدانی به نقل از ایسنا، یکی از مهم ترین مباحث جمعیت شناختی ارتباط بین تمایلات باروری و تعلقات مذهبی است. بنابراین یعقوب فروتن؛ دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران و محقق افتخاری دانشگاه وایکاتو نیوزلند و دانشگاه غرب سیدنی، در یک مطالعه تأثیر تعلقات مذهبی بر تمایلات باروری در جامعه ایران را مورد بررسی قرار دادند.
در این مطالعه به این پرسش ها پاسخ داده شد که آیا تمایلات باروری افراد تابعی از تعلقات مذهبی آنان است؟ همینطور تأثیر شرایط و خصوصیت های اقتصادی- اجتماعی بر تعلقات مذهبی و تمایلات باروری هم مورد بررسی قرار گرفت و به این پرسش پاسخ داده شد که آیا خصوصیت های اقتصادی-اجتماعی تاثیرات تعیین کننده تری بر تمایلات باروری دارند یا تعلقات مذهبی؟
برای انجام این پژوهش ابتدا با استفاده از بررسی اسنادی و کتابخانه ای، مهم ترین مباحث در رابطه با این مورد مورد بررسی قرار گرفت. سپس با انجام یک پژوهش تجربی و پیمایش، چهار هزار و ۲۶۷ نفز از مردان و زنان ۱۵ ساله و بالاتر ساکن در نقاط شهری و روستایی شهرستان های اسفراین، اهواز، بابلسر، بجنورد، خرم آباد، سقز، کامیاران، گنبدکاووس، محمود آباد و همدان، مورد بررسی قرار گرفتند.
تمایلات باروری در این پژوهش در پنج سطح شامل «بدون فرزند»، «یک فرزند»، «دو فرزند»، «سه فرزند»، «چهار فرزند و بیشتر» مورد سنجش قرار گرفت. با عنایت به این که افراد بسیار اندکی متمایل به «بی فرزندی» بودند، این گزینه در تحلیل های تحقیق محاسبه نشده است.
در این مطالعه جنسیت افراد، محل سکونت (نقاط شهری و روستایی)، سطح تحصیلات، سن و همینطور مولفه های مذهبی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی سطوح دینداری از ارزیابی شخصی خود افراد و همینطور نگرش شرکت کنندگان نسبت به نوع حجاب و پوشش زنان در اماکن عمومی و نگرش آنها نسبت به تصمیم گیری زنان در مورد نوع حجاب و پوشش خودشان، استفاده شد.
به علاوه در این مطالعه نحوه نگرش جنسیتی افراد هم مورد بررسی قرار گرفت و نگرش آنها نسبت به الگوی مرد نان آور خانواده و اشتغال زنان مورد بررسی قرار گرفت.
بررسی منابع و اسناد پیشین در مورد این مورد نشان داد که در سایر کشورهای جهان طیف گسترده و متنوعی از مطالعات در مورد الگوهای فرزندآوری گروه های مذهبی انجام شده است؛ اما در کشور ما این مورد کاملا متفاوت می باشد. علیرغم تنوع قومی و مذهبی در ایران، قدمت و وسعت تحقیقات علمی در زمینه نقش و جایگاه این تنوع بر رفتارهای باروری و الگوهای فرزندآوری، چندان برجسته و چشمگیر نیست.
تمایلات مذهبی و سیاست افزایش موالید
بررسی های این مطالعه در مورد نحوه نگرش نسبت به سیاست افزایش موالید در گروه های مذهبی نشان داد که این نگرش تا حدودی تحت تأثیر تعلقات مذهبی است. نگرش مثبت نسبت به سیاست افزایش موالید، بین گروه سنی مذهب (تقریبا ۴۰ درصد) و تا حدودی بیشتر از میزان آن در گروه شیعی مذهب (۳۰ درصد) است.
همچنین مشخص شد که محل سکونت نقش مهمی در رویکرد گروه های مذهبی نسبت به سیاست افزایش موالید دارد. به این صورت که نگرش مثبت در مورد این سیاست در میان روستائیان بیشتر از شهرنشینان است. این الگو در هر دو گروه مذهبی مشاهده می شود ولی در گروه سنی مذهب مشهودتر است.
به علاوه این بررسی نشان داد که مردان و زمان هر دو گروه مذهبی، نگرش کمابیش یکسانی در مورد سیاست افزایش موالید دارند.
تاثیر سطح تحصیلات و وضعیت تاهل
ارزیابی های این مطالعه حاکی از این است که مناسبات بین تعلقات مذهبی و نگرش به سیاست افزایش موالید، به صورت چشم گیری متاثر از سطح تحصیلات است و به موازات افزایش سطح تحصیلات، میزان نگرش مثبت گروه های مذهبی نسبت به سیاست افزایش موالید، کاسته می شود. بالاترین میزان نگرش مثبت نسبت به این سیاست در میان بی سوادان و کم سوادان مشاهده می شود. دو سوم بی سوادان سنی مذهب و دو پنجم بی سوادان شیعی مذهب دارای نگرش مثبت نسبت به سیاست افزایش موالید هستند. اما با افزایش سطح تحصیلات، این نسبت کاسته می شود.
همچنین وضعیت تاهل افراد در گروه های مذهبی هم تا حدودی بر رویکرد آنها نسبت به سیاست افزایش موالید اثرگذار است و متاهلین تا حدودی بیشتر از مجردان، نسبت به این سیاست نگرش مثبت دارند. باآنکه این الگو هم بر جمعیت سنی مذهب و هم بر جمعیت شیعی مذهب صدق می کند؛ اما این تاثیرگذاری در جمعیت سنی مذهب برجسته تر و نمایان تر است.
تاثیرات نگرش جنسیتی و دینداری
بر اساس نتایج این مطالعه؛ میزان نگرش مثبت نسبت به سیاست افزایش موالید به صورت قابل توجهی تحت تأثیر میزان دینداری است و میزان این نگرش مثبت در آن دسته از گروه های مذهبی بیشتر است که نگرش دینی قوی تر و شدیدتری دارند.
همچنین میزان تمایل به سیاست افزایش موالید در دو گروه شیعی و سنی مذهب، به صورت فراوان تحت تأثیر نحوه نگرش آنها نسبت به نوع حجاب و پوشش زنان است و نگرش مثبت به این سیاست در میان آن دسته از افراد رواج دارد که خواستار نوع حجاب کامل و پوشیده تر مانند چادر هستند.
به علاوه نگرش جنسیتی گروه های مذهبی هم تاثیرات زیادی بر رویکرد آنان نسبت به سیاست افزایش موالید دارد. بیش ترین میزان نگرش مثبت نسبت به این سیاست در افرادی دیده می شود که دارای نگرش جنسیتی سنتی و محافظه کارانه هستند.
همچنین داده های این پژوهش نشان داده است که هم در جمعیت شیعی مذهب و هم در جمعیت سنی مذهب، قوی تر نگرش مثبت نسبت به سیاست افزایش موالید متعلق به کسانی است که اساسا مخالف اشتغال زنان هستند.
تاثیر تمایلات مذهبی بر تمایلات باروری
یافته های کلی و مقدمات این تحقیق در مورد نسبت بین تعلقات مذهبی و تمایلات باروری را میتوان به این صورت خلاصه کرد:
１. هیچ یک از گروه های مذهبی علاقه ای به «بی فرزندی» ندارند؛
２. میزان تمایل به «تک فرزندی» بسیار اندک است؛
３. بیشترین تمایل گروه های مذهبی به «دو فرزندی» است (تقریبا نیمی از هر یک از گروه ها)
４. تفاوت بین گروه های مذهبی از نقطه نظر تمایل به الگوی «سه فرزند و بیشتر» برجسته و مشهودتر است. (تقریبا نیمی از گروه سنی مذهب و در حدود یک سوم شیعی مذهب خواستار این الگوی فرزندآوری هستند.
تاثیر تحصیلات، سن و وضعیت تاهل بر تمایلات باروری
بر اساس یافته های این مطالعه تمایلات باروری گروه های مذهبی به صورت چشم گیری تحت تأثیر سطح تحصیلات است. قوی ترین تمایل به فرزندآوری زیاد متعلق به بی سوادان و کم سوادان است و هر چه بر میزان تحصیلات افزوده می شود، از شدت و قوت تمایل به فرزندآوری زیاد کم می شود.
همچنین متغیر سن هم نقش مهمی در نسبت بین تعلقات مذهبی و تمایلات باروری دارد. میزان تمایل به فرزندآوری زیاد در افراد مسن تر و قدیمی تر به مراتب بیشتر و قویتر از افراد جوان و جدید است. همینطور حدودا در تمامی سنین، جمعیت سنی مذهب بیشتر از جمعیت شیعی مذهب تمایل به فرزندآوری زیاد و خانواده پر اولاد دارد.
متغیر محل سکونت هم تاثیرات تعیین کننده ای بر نسبت بین تعلقات مذهبی و تمایلات باروری دارد. در هریک از گروه های مذهبی، میزان تمایل به فرزندآوری زیاد بین روستائیان بیشتر از شهرنشینان است. همینطور وضعیت تاهب هم تاثیرات زیادی بر تمایلات فرزندآوری دارد و در هر دو گروه متاهلین بیشتر از مجردین خواستار فرزندآوری زیاد و خانواده پراولاد هستند.
تاثیر نگرش دینی و نگرش جنسیتی بر تمایلات باروری
در این مطالعه مشخص شد که هر چه بر شدت و قوت دینداری افزوده می شود، تمایل به فرزندآوری زیاد هم افزایش می یابد. همینطور تمایل به فرزندآوری زیاد و خانواده پراولاد در میان کسانی بیشتر رواج دارد که خواستار حجاب کامل و پوشیده تر مانند چادر برای زنان هستند. بعلاوه تمایلات باروری گروه های مذهبی تحت تأثیر نحوه نگرش آنان در مورد تصمیم گیری زنان نسبت به نوع حجاب و پوشش خودشان است و بیشترین تمایل به فرزندآوری زیاد و خانواده پر جمعیت متعلق به کسانی است که با چنین تصمیم گیری کاملا مخالف هستند.
پژوهشگر این مطالعه بر مبنای یافته های به دست آمده می گوید: باآنکه تفاوت هایی در تمایلات باروری گروه های مذهبی شیعه و سنی دیده می شود، اما خصوصیت های اقتصادی- اجتماعی هم صرف نظر از تعلقات مذهبی، نقش تعیین کننده ای در تمایلات باروری ایفا می کند. بر همین اساس، موفقیت پایدار و فراگیر برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های معطوف به خانواده و فرزندآوری، نیازمند گسترش هر چه بیشتر توسعه و بهبود شرایط اقتصادی- اجتماعی میان همه افراد در سطح کل جامعه، صرف نظر از تعلقات مذهبی آنان است.
یافته های این مطالعه زمستان سال ۱۳۹۹ به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «تحلیل جامعه شناختی تمایلات باروری و تعلقات مذهبی در ایران»، در فصل نامه علمی مطالعات فرهنگ-ارتباطات، وابسته به پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات انتشار یافته است.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب