در برنامه زاویه مورد بحث قرار گرفت؛
مناطق آزاد، ضد عدالت اجتماعی هستند
جاویدانی: شهلی اظهار داشت: مناطق آزاد ضد عدالت اجتماعی هستند. هر جا که تبدیل به مناطق آزاد می شود قیمت زمین، مسکن و.. افزوده می شود. هم اکنون بالاترین آمار حاشیه نشینی در ارتباط با چابهار است.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، عبدالرحیم کردی، مدیرعامل منطقه آزاد چابهار و عبدالوهاب شهلی بر مدیرکل دفتر توسعه اجتماعی و فرهنگی شهرهای جدید با حضور در قسمت پنجم از فصل شانزدهم برنامه تلویزیونی زاویه به گفتگو درباره چالش توسعه اقتصادی و استقلال پرداختند.
عبدالرحیم کردی، مدیرعامل منطقه ازاد چابهار در ابتدای این برنامه گفت: از آغاز دهه ۶۰ میلادی که بحث توسعه در جهان شکل گرفت و عدم تعادل های منطقه ای بروز پیدا کرد، کشورها تلاش کردند تا توزیع متوازنی از منابع و رفاه را برای مردم خود فراهم آورند. در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی با عنایت به بحران هایی که پیش آمد و شکست های بازار در اقتصاد نگرش ها از آن برنامه ریزی و سیاست های متمرکز به سمت برنامه ریزی و سیاست گذاری منطقه ای تغییر نمود. در ایران هم بیشتر از ۵۰ سال است که برنامه ریزی برای توسعه منطقه ای را شاهد می باشیم و بعد از انقلاب هم سیاست هایی را از برنامه دوم آغاز کرده ایم.
وی اضافه کرد: نخستین سند توسعه منطقه ای که در کشور ما مورد توجه قرار گرفته سند توسعه محور شرق است که از سال ۱۳۶۵ شروع شده و در دهه ۷۰ مورد بازبینی قرار گرفته است. یکی از اقدامات یاد شده در این سند شکل گیری منطقه آزاد چابهار بعنوان قطب توسعه ای بود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا اجرای این سند موفق بوده یا خیر از این تلقی که منطقه آزاد چابهار باعث توسعه حاشیه نشینی در سیستان و بلوچستان شده انتقاد نمود و اظهار داشت: مگر در مشهد که یکی از بزرگترین حاشیه نشین های کشور است یا در تهران که حاشینه نشینی هست، منطقه آزاد داریم؟ حاشیه نشینی یک پدیده اجتماعی در سرتاسر جهان است و الزاما به مناطق آزاد مربوط نمی گردد. پدیده حاشیه نشینی پیش از انقلاب هم در چابهار بود، ازاین رو ریشه حاشیه نشینی در چابهار بطور قطع وجود منطقه آزاد نیست.
در ادامه برنامه عبدالوهاب شهلی بر، جامعه شناس و مدیرکل دفتر توسعه اجتماعی و فرهنگی شهرهای جدید، گفت: از وقتی که عباس میرزا آن پرسش معروف را از سفیر فرانسه پرسید که چرا ما عقب افتاده ایم، تجارب بسیاری در کشور عنوان شد و دو انقلاب مشروطه و اسلامی را در ایران تجربه کردیم. ۵ برنامه عمرانی پیش از انقلاب و ۶ برنامه بعد از انقلاب نوشته شده اما به چند دلیل ما با فقر ناخوشایندی در مناطق پیرامونی ایران روبرو شده و اتوپیایی که برنامه های توسعه نوید می دهند را به دست نیاورده ایم. وقتی برنامه توسعه صنعتی کشور در دهه ۴۰ نوشته شد، هیچ زیرساختی برای استان هایی مثل سیستان و بلوچستان، کردستان، ترکمن صحرا و حتی ایلام تدارک نشد و این نگاه بعد از انقلاب هم استمرار پیدا کرد.
وی اضافه کرد: عامل دیگر که در فراموشی پیرامون موثر بود، سیاست های تعدیل ساختاری بود که در سال های بعد از جنگ در همه دولت ها با شدت و ضعف متفاوت مبنای کار قرار گرفت. حذف شدن دانش بومی و محلی که در مناطق مختلف ایران وجود داشت و در طول تاریخ، توسعه را مدیریت می کرد یکی دیگر از عوامل توسعه حاشیه نشینی در ایران است. عامل چهارم تضعیف مشارکت اجتماعی و توسعه انسانی است. بر خلاف حرکت جهانی که هر چه به پایان قرن بیستم نزدیک می شویم نظریه ها به توسعه های انسانی و اجتماع محور نزدیک تر می شود اما در کشور ما به آن توجه نشد و برخی فکر می کردند که توسعه مانند تکنولوژی است و میتوان آنرا وارد کرد.
عبدالرحیم کردی در ادامه برنامه اظهار داشت: ما در برنامه ریزی و سیاست گذاری توسعه عملکرد خوبی داشتیم اما در اجرای سیاست ها گرفتار مشکلاتی هستیم. یکی از علل اساسی که نتوانستیم در اجرا موفق باشیم این بوده که در نظام اجرایی درگیر نحوه ای تمرکزگرایی (سنترالیزم) شدم. هنور هم همه قوانینی که در مجلس وضع می شود برای همه کشور یکسان است درحالی که شرایط هر منطقه ای با سایر مناطق متفاوت می باشد. در مبانی پذیرفته ایم که توسعه منطقه ای خیلی خوب است و هر منطقه ای بر مبنای توانایی ها و ظرفیت های خود باید حرکت نماید اما بخشنامه ای واحد برای همه مناطق صادر می شود.
وی اضافه کرد: می گویند مناطق آزاد ما قرار بود مثل جبل علی باشند اما نشدند، ما به مناطق آزاد چه امکاناتی دادیم که انتظار داریم جبل علی باشند؟ در جبل علی ۷ میلیارد دلار در زیرساخت های منطقه سرمایه گذاری کردند و بعد تابلو زدند که اینجا منطقه آزاد جبل علی است. در عمان در صحار زیرساخت ها را کامل کردند و فضای استقرار صنایع را فراهم کردند و بعد گفتند که اینجا منطقه آزاد است. اما در چابهار که در سال ۷۲ با تصویب مجلس به منطقه آزاد تبدیل گشته است، در سال ۷۳ و ۷۴ فردی را بعنوان مدیرعامل منطقه آزاد انتخاب می کنند و یک پهنه ۱۴ هزار هکتاری را خارج از شهر چابهار که یک بیابان بود را به او سپردند و گفتند که شما اینجا را به منطقه آزاد تبدیل کن. پرسید چه کار کنم؟ گفتند فعلاً واردات کن. هم اکنون اعتراض می کنند که مناطق آزاد دروازه های واردات شدند، چرا؟ چون روز اول به جای تدارک زیرساخت ها واردات را دستور کار قرار دادید. اما امروز ما شاهد ۱۵ میلیارد یورو سرمایه گذاری در پتروشیمی و فولاد فقط در حوزه استقرار در منطقه آزاد چابهار هستیم. فلسفه منطقه آزاد داشتن مرز است در حالیکه منطقه آزاد تا سال ۹۸ هیچ مرزی نداشته است. اگر ما می گوییم مناطق آزاد آثار منفی داشته اند باید دقت کنیم که چه امکاناتی به آنها داده شده است.
در ادامه برنامه عبدالوهاب شهلی بر در پاسخ به این پرسش که آیا اصل ایده ایجاد مناطق آزاد خوب است، گفت: مشکل اصلی خود نگاههای توسعه ای است که از دل آنها برنامه منطقه آزاد بیرون آمد که من اساسا با آن رویکردها مشکل دارم. ایده به بازار سپردن توسعه پس از فروپاشی شوروی توسط غرب سکه رایج روزگار شد و ذیل نظریه نوسازی این تلقی پیدا شد که میتوان توسعه را از بیرون به هر کشوری تزریق کرد. در اسناد اولیه مناطق آزاد هیچ اشاره ای به توسعه محلی نشده به جهت اینکه اساسا هدف مناطق آزاد توسعه محلی نبوده است، هدف مناطق آزاد در جهان و ایران این است که بخش هایی از کشور بهشت بازار باشد و از آنها مقررات زدایی شود به جهت اینکه سرمایه گذاری خارجی جذب و تولید برای صادرات صورت گیرد. در حالیکه مناطق آزاد نه توانسته اند سرمایه گذاری خارجی جذب کنند و نه تولید برای صادرات ارایه کنند. شما به مناطق آزاد کشور که بروید بزرگترین منبع درآمد از رانت مستغلات است. ازاین رو اسطوره بازار آزادی ها در خصوص سرریز سرمایه ها در هیچ کجا اتفاق نیفتاده است.
وی اضافه کرد: مناطق آزاد ضد عدالت اجتماعی هستند. هر جا که تبدیل به مناطق آزاد می شود قیمت زمین، مسکن و اجاره مسکن در آنجا افزایش می یابد. هم اکنون بالاترین آمار حاشیه نشینی در کشور در ارتباط با چابهار است. اگر ما به جای سیاست های منطقه آزاد سیاست توسعه روستایی را گسترش می دادیم وضع غیر از این بود. در الگوی چینی ما می بینیم که این کشور در عین این که از سرمایه گذاری خارجی و تولید حمایت کرد اما از سیاست های فقر زدایی دست نکشید و ما این حمایت های اجتماعی را در لیبرال ترین کشورها مثل آمریکا هم می بینیم.
عبدالرحیم کردی اظهار داشت: بند اول قانون مناطق آزاد هدف از ایجاد این مناطق را محرومیت زدایی و عمران و آبادانی اعلام می کند. امروز قیمت زمین در شهر چابهار و در خیابان امام خمینی گرانتر از منطقه آزاد است، پس چطور مناطق آزاد عامل تورم هستند؟ یک مجموعه ای از زنجیره ها باید در کنار هم درست کار کنند تا اتفاق خوبی بیفتد. آقای شهلی بر می گویند که مناطق آزاد در جذب سرمایه ناموفق بوده اند، خب ما ۴۰ سال بعد از انقلاب تحریم بوده ایم و در کجای کشور توانسته ایم سرمایه گذار خارجی جذب نماییم که در اینجا نتوانسته ایم. شما فکر می کنید مردم سیستان و بلوچستان امروز بی آب شدند؟ مردم این منطقه ۴۰ سال است که با بی آبی مواجهند، اما امروز نقش پذیرفته و مطالبه گر شده اند و صدای آنها شنیده می شود و لازم است برای این صدا جایگاهی در سیاستگذاری تعریف شود. ما باید روش های توسعه ای را اصلاح نماییم و بپذیریم که دولت توان تأمین همه محرومیت ها را ندارد و باید به سراغ شیوه های دیگر رفت.
عبدالوهاب شهلی بر در واکنش به صحبت های مدیرعامل منطقه آزاد چابهار اظهار داشت: مردم بلوچ بعنوان یکی از کهن ترین اقوام ایرانی یکی از برون گرا ترین اقوام هستند. یک از مهم ترین خصوصیت های این منطقه تجارت است و بلوچ ها تجار خیلی حرفه ای هستند و بخش بزرگی از آنها در آفریقا و کشورهای آُسیای میانه، عمان و هند و پاکستان هستند و روی این بحثی نیست. نقد من به پروژه منطقه آزاد بعنوان یک نشانه از نگاههای برون گرای توسعه است. من اصلا قبول ندارم که منطقه آزاد چابهار یک پیشران توسعه است. زمانی می تواند پیشران باشد که نسبت خویش را محیط پیرامون حفظ کند؛ یعنی اگر منطقه آزاد منجر به فرآوری خرما که مهم ترین محصول آن منطقه است شود من می گویم پیشران توسعه است.
وی اضافه کرد: ما می توانیم به جای تجمیع منابع و رانت در دل مناطق آزاد، شرکتهای تعاونی که در اصل ۴۴ قانون اساسی آمده را احیا نماییم که در این اصل تصریح شده که اقتصاد کشور به سه بخش خصوصی، دولتی و تعاونی تقسیم می شود. آیا وام های بانکی به تعاونی های اقتصادی تخصیص می یابد یا افراد سرمایه گذاری که از بانک پول می گیرند و در مناطق آزاد زمین می خردند و سرریزی هم اتفاق نمی افتد که ادعای نظریه بازار است.
منبع: javidani.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب