گزارش هفتگی اندیشه مهر؛
از نامه نعمت الله فاضلی به دانشجویان تا خداحافظی رسول جعفریان
به گزارش جاویدانی در هفته ای که گذشت، نعمت الله فاضلی یادداشتی خطاب به نودانشجویانی که تازه سال تحصیلی خویش را آغاز کردند نوشت و رسول جعفریان هم از کتابخانه دانشگاه تهران رفت.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: در هفته ای که گذشت حوزه اندیشه، حوزه شلوغ و پراتفاقی را پشت سرگذاشت هم چندین انتصاب داشت، هم نشست های گوناگونی انجام شد و هم حوزه نشر پررونق بود و چندین کتاب در عرصه اندیشه منتشر گردید که مروری بر آنها خواهیم داشت.
جعفریان از دانشگاه تهران رفت و «مهدوی زادگان» به سمت آمد
اگر بخواهیم از انتصاب ها شروع نماییم ازسازمان سمت می توانیم شروع نماییم که در هفته اخیر وزیر علوم، داوود مهدوی زادگان را بعنوان سرپرست «سرپرست سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت)» منصوب نمود.
مهدوی زادگان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و متولد ۱۳۴۳ دارای تحصیلات دکترای حوزوی (سطح ۴) است که از سوابق اجرایی وی میتوان به مدیر گروه تحقیقات و برنامه ریزی مجمع جهانی اهل البیت (۱۳۷۲) ۱۳۷۲-۱۳۷۰، معاون تربیتی طلاب خارجی مجتمع شهید صدوقی (وابسته به مرکز جهانی علوم اسلامی)، ۱۳۷۴-۱۳۷۲، نمایندگی نشریه «حضور» (وابسته به مؤسسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی) دفتر قم، ۱۳۸۰-۱۳۷۵، مدیر گروه مطالعات سیاسی و اجتماعی مؤسسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره، دفتر قم، اشاره نمود.
اتفاق دیگر که البته هنوز انتصابی صورت نگرفته و فعلا فقط در حد کناره گیری است، خداحافظی رسول جعفریان با کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است. وی در صفحه شخصی خود این خبر را داد و پس از چهار سال فعالیت در این مسئولیت از این سمت کنار ه گیری کرد.
از اتفاقات نصب و کناره گیری بگذریم و مروری بر مهم ترین نشست ها و سخنرانی هایی که در هفته گذشته انجام شد داشته باشیم.
دینانی: هگل و نیچه فردوسی را می شناختند
چند وقت پیش، موسسه حکمت و فلسسفه کتابی با عنوان «رموز اشراقی شاهنامه» نوشته بابک عالیخانی منتشر نمود که در هفته گذشته وبینار دور روزه ای با عنوان «شاهنامه و حکمت فهلوی» به بهانه انتشار این کتاب انجام شد و در آن اساتید بزرگی چون سید حسین نصر، ابراهیمی دینانی با دبیری عالیخانی سخنرانی کردند.
سید حسین نصر در مراسم افتتاحیه این وبینار اظهار داشت: اشراق به معنای کلی؛ یعنی یک نوع شناخت فلسفه ای که مبتنی بر منور شدن نیروی داننده یا فکر انسان است که از اسلام هم شروع نمی گردد، بلکه از قدیم بوده است و هم خود فلاسفه اسلامی و هم فلاسفه یونانی بر این عقیده بودند که پیش از ظهور حکمت مشائی با ارسطو و … حکمت اصلی که تداوم داشته، اشراقی بوده است. همینطور عقیده بر این بود که این حکمت از قدیم رابطه خاصی با ایران داشته است؛ چنانکه افلوطین خودش را وارد ارتش روم کرد تا در جنگ با ایرانیها به شرق برود و بتواند از آن حکمت بهره ببرد.
ابراهیمی دینانی هم در این مراسم اشاره نمود که هگل و نیچه فردوسی را می شناختند و برای سندیت حرفش توضیح داد: به نظر من «هگل» یکی از فلاسفه بزرگ مغرب زمین است در یک جایی حرف عجیبی زده که خیلی شاید به آن توجه نکرده اند. «هگل» فیلسوف آلمانی می گوید؛ برای نخستین بار نور معنویت در ایران باستان عنوان شد. این را یک فیلسوف بزرگ آلمانی می گوید و کم وبیش یک آشنایی داشته است. هم «هگل» با فرهنگ ایرانی آشنایی داشته و هم «نیچه»؛ مثلا «نیچه» وقتی که از اَبَرمرد صحبت می کند، به نظر من شدیداً تحت تاثیر شاهنامه و فرهنگ ایران بوده است. مرد برتر همان است که فردوسی در شاهنامه بیان می کند. معمولا بعضی از اشخاص که نام نمی برم، خیلی دلشان نمی خواسته فرهنگ ایرانی مطرح باشد و ایران را مجوس و کافر و ثنوی می خواندند اما اینها صحیح نیست بلکه ایرانی ها در طول تاریخ موحد بودند. زرتشت هم که از یزدان و اهریمن صحبت می کند؛ یعنی از خدا و شیطان سخن می گوید. ازاین رو موانع زیرکانه ای ایجاد می کردند که شاهنامه کمتر خوانده شود.
بیژن عبدالکریمی هم درروز دوم این وبینار اظهار داشت: ما باید هم همچون هگل بکوشیم تا به آن چیزی بیندیشیم که قبلاً در سنت تاریخی مان اندیشیده شده است و هم مانند هایدگر بکوشیم تا چیزی را که قبلاً اندیشیده نشده، آشکار سازیم. ما باید بکوشیم مفروضات نهفته و تأمل ناشده ای در سنت تاریخی خویش را بیابیم که به انحطاط این سنت و انسداد تفکر در ما و عدم ناتوانی مان با سازگاری با زیست جهان کنونی منتهی گردیده است و ببینیم این کدام مؤلفه های نظری و مفروضات نااندیشیده بنیادین در سنت ما بوده است که به شرایط کنونی منتهی شده است. یا این کدام مفاهیم و مقولات بنیادین بوده است که با تحول و مسخ آنها به انسداد یا الاقل به انحطاط تفکر در روزگار کنونی رسیده ایم. ما باید به این امر بیندیشیم که با بازفهمی و بازتفسیر کدام مقولات می توانیم از فهم رایج و متعارف مفاهیم در دوران کنونی جامعه مان فاصله بگیریم.
نزاع علامه مطهری و علامه مصباح یزدی
یکی دیگر از همایش های مهمی که در هفته گذشته برگزارشد، همایش ملی «علامه مصباح یزدی، فیلسوف علوم اجتماعی اسلامی» بود. آیت الله رشاد در این همایش تفاوت نظر میان علامه مصباح و علامه مطهری را باشکوه توصیف کرد و اظهار داشت: یکی از نقاط چالش دل پذیر در عصر ما، نقطه چالش میان دو متفکر سترگ یعنی علامه مطهری و علامه مصباح یزدی در مساله ماهیت و ترکیب جامعه بود که هر دو، دو نظر متفاوت داشتند. یکی از نقطه هایی که میتوان در این روزگار به آن فخر کرد، این نزاع طلبگی بین دو فیلسوف بزرگ بود که هرچند رویارو هم نبود. در عین این که دو متفکر، شاگرد یک استاد یا یک گروه از اساتید هستند و در هدف خویش هم سویی دارند اما در یک بحث مهم، دو نظریه را طرح می کنند و مورد توجه قرار می گیرد و از نظر بنده بسیار دلپذیر و باشکوه است. این مساله نقطه نزاع اصلی این چالش و دو دیدگاه متفاوت می باشد.
حجت الاسلام پارسانیا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران از دیگر سخنرانان این مراسم درباره این که گفته می شود علامه مصباح یزدی، متافیزیسن است بیان کرد: تعریفی که آیت الله مصباح از رابطه فلسفه با علم دارند، رابطه علم با علم است و آنجا هم منطق خویش را به حسب مبحث خود دارد و حتی تعریف ایشان همانطور که در فلسفه و هویت فلسفه بعنوان یک علم مهم می باشد، در علوم اجتماعی هم مهم می باشد. باید توجه کرد که تعریف علوم اجتماعی، تعریفی مدرن است. وقتی علمی را در تعریف مدرن می بینید اینطور است که علم باید دانش تجربی باشد، پس گزاره های تجویزی مانند حقوق، دیگر علم نیست و مباحثی مانند علوم اجتماعی نباید بحث ای تجویزی داشته باشند. در این دیدگاه، فلسفه هم علوم انسانی است و محدود می شود و رابطه فلسفه با علوم رابطه ساینس و انسانیات و فرهنگ خواهد بود. با این بیان، وقتی گفته می شود رابطه فلسفه با علوم اجتماعی چیست، تفاوت دیدگاه آیت الله مصباح با دیگران روشن می شود. تفاوت ایشان با دیگران یک تفاوت بنیادین است و علوم و فلسفه را به معنای مدرن نمی دانند و رابطه اینها را هم رابطه علم با علم می دانند.
حجت الاسلام خسروپناه از دیگر سخنرانان این مراسم بود.
در یکی از گزارش های هفتگی اندیشه مهره اشاره کردیم که کتاب تازه پورحسن با عنوان «نظام معرفت شناسی؛ بازخوانی بنیان های معرفتی فارابی» اخیرا انتشار یافته است. به همین مناسبت شهر کتاب در ادامه سلسله نشست های هفتگی خود که سالهاست برگزار می نماید هفته پیش نشست نقد و بررسی این کتاب را با حضور مولفو عبدالله نصری برگزار کرد.
نصری درابتدای این جلسه محاسن کتاب را گفت و سپس این نقد را بیان کرد که در کتاب به بعضی از دیدگاه ها از دید فارابی به صورت اختصار اشاره می شود؛ مانند بحثی که جابری دارد و بنده می گویم می شد حتی یک بخش پنجمی هم به کتاب افزود و دیدگاه های مختلفی که در باب اندیشه های فارابی عرضه شده بخصوص آنچه در ارتباط با این کتاب است به صورت مستقل مطرح می شد و لازم است که فقط دیدگاه دانشمندان و محققان داخلی مطرح نشود، بلکه آرای محققان غربی هم باید مورد توجه باشد. همینطور بعضی از مفاهیم محوری در فلسفه فارابی به خوبی مورد توجه قرار گرفته است که همچون میتوان به مفهوم عقل اشاره نمود.
نعمت الله فاضلی همزمان با شروع سال تحصیلی جدید برای دانشجویان، یادداشت جالبی خطاب به نودانشجویان نوشته و از آنها خواسته کمی به اوضاعی که در آن قرار دارند و وارد دانشگاه شده اند فکرکنند. در بخشی از این یادداشت آمده است: حقیقت این است که شما نودانشجویان در لحظه تاریخی وارد دانشگاه می شوید که دانشگاه وضعیت عادی ندارد و در نتیجه بحران کرونا کلاس های حضوری درس تعطیل و به صورت مجازی انجام می شود. ازاینرو نودانشجویان به جای ورود به دانشگاه به دنیای مجازی وارد می شوند. علاوه براین، نودانشجویان عزیزم شما در آغاز قرن پانزدهم هجری زندگی دانشگاهی تان شروع می کنید. این تقارن تاریخی و تقویمی می تواند معنادار باشد. شما نسل تازه ای از دانشوران ایران در آغاز تاریخی جدید هستید و خواهید شد. پیشنهاد می کنم کتاب «تاریخ ایران مدرن» نوشته یرواند آبراهامیان مورخ بلندآوازه ایرانی را بخوانید. او روایتی دلنشین و ساده از تاریخ معاصرایران طی سال از ۱۲۸۵ تا ۱۳۸۵ را نوشته است. دراین یک قرن که از قضا دوره ظهور نهاد دانشگاه مدرن و گسترش آن درایران است، دانشجو بعنوان سوژه ای مدرن در ایران متولد می شود و سراسراین قرن با فراز و نشیب ها و تحولاتی روبروست. شما نودانشجویان تازه ترین نسل از دانشجوی ایرانی مدرن هستید. نمی دانم اقبال تان بلند است یا کوتاه که دراین لحظه تاریخی به درون دانشگاه پرتاب می شوید اما لحظه تاریخی شما یکی از لحظه های دشوار تاریخ معاصر ماست. امروز جامعه ایران درگیر فقر فراگیر، شکاف های بزرگ طبقاتی، بحران فراگیر زیست محیطی، بحران دموکراسی، بحران نارضایتی سیاسی فراگیر، بحران فرسایش سرمایه های اجتماعی، بحران های بین المللی و منطقه ای و بحران بزرگ ناکارآمدی نظام حکمرانی کشور است. دراین موقعیت بحرانی و دشوار تاریخی نظام دانشگاهی هم هم متاثر از بحران های بزرگ جامعه است و هم چالش های ساختاری و سازمانی درونی خودش را دارد. این بحران ها باآنکه کار یادگیری و زیست دانشجویی را برای شما دشوارتر می سازد اما می تواند الهام بخش و انگیزه ای باشند برای سخت کوشی و تلاش بیش تر. مشروح این یادداشت را می توانید در خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) بخوانید.
اما کانون اندیشه جوان درچهارروز پایانی هفته چهار نشست با مبحث دین و سکولاریسم با حضور افرادی چون حجت الاسلام خسروپناه، سید سجاد ایزدهی، سجاد صفار هرندی و در روز آخر هم گفتگوی دونفره میان علیرضا شجاعی زند و بیژن عبدالکریمی برگزار کرد.
در آستانه برگزاری ششمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی قرار داریم و به همین مناسبت پیش نشست ها و پیش همایش های این کنگره درحال برگزاری است و هفته پیش هم چند نشست با حضور و سخنرانی روسای کمیسیون های مختلف این کنگره انجام شد.
به روال همیشه سری به بازار اندیشه بزنیم وبه معرفی آثار تازه انتشار یافته در دنیای اندیشه بپردازیم؛
«پوپولیسم» اثر ارنستو لاکلائو اثر جدیدی است که اخیرا توسط مراد فرهادپور با همکاری جواد گنجی ترجمه و توسط نشر مرکز انتشار یافته است.
پوپولیسم لاکلائو پرسش هایی را پیش می کشد که یکی از آنها درباره همان انگ عدم وضوح گفتارهای پوپولیستی ست که این متفکر معتقد می باشد که آیا این عدم وضوح به سبب ناروشنی خود حقیقت اجتماعی در یک سری از شرایط پیش روی ما نیست؟ کتاب «پوپولیسم» مباحث و جزئیات بسیاری دارد که با تک تک آنها قدم به قدم باید پیش رفت و در آنها دقیق شد و نقد همه جانبه متفکری را دید که همه چالش ها، موانع و بحران های مارکسیسم را درک کرده و به بدیل ها فکر کرده و راهکارهای شگفتی درباره شیوه های تازه سیاست ورزی و بازگشت به امر سیاسی در قرن جدید ارایه داده است.
کتاب دیگری که اخیراً انتشار یافته کتاب «هشت رساله صفوی» نوشته سید سلمان صفوی، فیلسوف نوصدرایی است. این کتاب در زمینه ادبیات فلسفی و عرفانی، تالیف شده و رویکرد فلسفی به چیستی متن و سوژه، وجه مشترک هر هشت رساله است. کتاب «هشت رساله صفوی» مشتمل است بر رساله های «هُو»، «وحدت وجود»، «شرح دیباچه گلشن راز»، «کلیدهای فهم قرآن»، «صراط»، «استغفار»، «حسین؛ وارث حکمت خالده» و «کجایید ای شهیدان خدایی؟». در کتاب «هشت رساله صفوی» بعضی از مهم ترین و غامض ترین موضوعات عرفانی، شناخت شناسی، متن پژوهی و فلسفه دین با زبانی سلیس با روشی علمی و تکیه بر منابع مهم معرفت شناختی تبیین شده است.
منبع: javidani.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب