مطالعه و مرور عاشورایی؛
این زمین کرب و بلا و جایگاه ریختن خون های ماست
به گزارش جاویدانی، حسین (ع) اظهار داشت: الله اکبُر ارضُ کربٍ و بلآءٍ وَ سَفکُ الدماءٍ این زمین کرب و بلاست این، جای ریختن خون های ماست.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: کتاب «روضه» نوشته محمد حقی گزیده مستند «روضةالشهدای» ملاحسین واعظ کاشفی است که توسط انتشارات کتابستان معرفت منتشر و روانه بازار نشر شده است.
ملاحسین واعظ کاشفی این اثر را در سال ۹۰۸ هجری قمری تألیف کرده است. تمرکز آن بر واقعه عاشوراست و فصولی هم به شرح مصائب سایر امامان شیعه مختص کرده است. به اعتقاد بسیاری روضة الشهدا نخستین مقتل فارسی است اما شواهد حاکی از وجود مقتل های دیگری هم هست که هیچکدام به جامعیت این اثر نرسیده اند.
نثر شیوا و گیرا، بهره گیری از صنایع لفظی و معنوی همچون تشبیه، استعاره، سجع، جناس، تضاد، هم آوایی حروف و چیزهایی از این دست، همچون نقاط قوت روضة الشهداست. همین طور ملاحسین واعظ کاشفی از برجسته ترین نثرنویسان نیمه دوم قرن نهم هجری بود و آثارش را به عنوان سرمشق ادبی قبول داشتند. «بهره گیری از عناصر داستان و برجسته سازی صحنه ها و گزارش جزییات و توصیف شخصیت ها و خوی و خصلت آنها جنبه های تاریخی اثر را قوت و عینیت بیشتر بخشیده است… کاشفی با استادی تمام و آگاهی کامل از رموز قصه نویسی توانسته توفیق خود و رضایت کامل خوانندگانش را به دست آورد.
ملاحسین واعظ، ازآنجاکه در شعر به کاشفی تخلص می کرده است به ملاحسین واعظ کاشفی شهره شد و متولد سبزوار است و احیانا در حدود سال ۸۳۰ به دنیا آمده است و بگفته میرخواند در «روضة الصفا» ملاحسین در سال ۹۱۰ ق از دنیا رفته است. در باب مذهب او اختلافِ نظرهایی دیده می شود؛ هم مستنداتی بر شیعه بودن و هم مدارکی برای سنی بودن است.
«کتاب روضه» با مناقب امام حسین (ع) آغاز می شود و بعد از آن سیر تاریخی کتاب با مرگ معاویه و سلطنت یزید ادامه پیدا می کند. حرکت به سمت مکه و نامه نگاری های کوفیان بخش های دیگر کتاب هستند که با ادبیاتی آرایه ای به نظر خوانندگان می رسد. کتاب بعد از نقل دستگیری و شهادت هانی بن عروه و مسلم بن عقیل و رسیدن کاروان حسینی به کربلا، شرح مفصلی از وقایع ده روزه محرم می دهد و لحظه های نبرد و شهادت یاران امام حسین (ع) را در کتاب به نمایش می گذارد.
در قسمتی از این کتاب می خوانیم:
امام حسین صبر فرمود تا شب درآمد و به سر روضه مصطفی (ص) رفته سلام کرد و اظهار داشت: یا رسول الله، منم فرزند فاطمه و پسر دختر تو منم آن کس که در وقت رحلت، امت را به رعایت من وصیت فرمودی و شرف اولاد خودرا در نکته «اُذکرکُم الله فی اهل بیتی» با زنمودی و ایشان فرمان تو را «کأن لم یَکُن» انگاشتند و مرا ضایع و محروم و بی بهره و مهجور بگذاشتند. این مجملی از بی وفایی جفاکاران که گفتم و چون با تو ملاقات کنم، صورت وقایع را به تفضیل بازگویم.
پس بسیاری بگریست و پس از آن به نماز اشتغال نمود و بعد از طلوع بامداد به منزل خود مراجعت فرمود. شبی دیگر، باز بر سر تربت مقدس و مشهد معطر منور آن حضرت، حاضر شد: (هزاران جان گرامی فدای روضه او) پس از ادای مناجات و رفع حاجات، گریان گریان سر خودرا بر قبر اقدس آن سرور نهاد، به خواب رفت.
چنان دید که حضرت رسالت (ص) با فوجی عظیم از ملائکه ظاهر گشت و حسین را به سینه خویش منضم ساخته بر میان دو چشمش بوسه داد و اظهار داشت: ای حسین گوئیا می بی نم که عن قریب، امت من در کربلا تو را بکشند و تو در آن حالت تشنه باشی و تو را آب ندهند و علیرغم این حرکت، به شفاعت من امیدوار باشند و ایشان در قیامت از شفاعت من محروم خواهند بود. ای حسین، پدر و مادر و برادر تو، همه ملول و محزون، نزدیک من آمدند و به دیدار تو اشتیاق دارند و تو نیز مهموم و اندوهناک، در پیش من خواهی آمد و تو را در بهشت درجاتی است که آنرا بدون شهادت در نتوان یافت.
حسین بیدار شد، خیال جمال جد بزرگوار در نظر و بشارت شهادت و مژه وصول به درجات اعلی در گوش، به منزل شریف شتافت و از مدینه، دل برکنده سفر مکه را با خود راست بداشت و دوده خویش را جمع کرده صورت واقعه تقریر نمود. اقربا و احبا، حزین و اندوهگین گشتند و حسین، شبی دیگر بر زیارت برادر خود حسن (ع) رفت، به مقبره بقیع و برادر را وداع کرده، به سر تربت مادر بزرگوار خود آمد و اظهار داشت: «السلام علیک یا اُماه» حسین، به وداع تو آمده است و این آخرین، زیارت است.
***
چون به بالای بام رسید، روی به جانب مکه آورد و اظهار داشت: «السلام علیک یابن رسول الله» آیا از حال مسلم عقیل هیچ خبر داری؟ و بیتی چند ادا فرمود:
ای باد صبا ز روی یاری
سوی حرم خدا گذر کن
شه زاده حسین را چو بینی
بنشین و حدیث مختصر کن
هر بد که ز کوفیان بدیدی
فرزند رسول را خبر کن
برگوی که مسلم ستم کش
شد کشته تو چاره دگر کن
مغرور مشو به قول کوفی
وز فتنه شامیان حذر کن
پس اظهار داشت: یابن رسول الله آرزوی من آن بود که یک دفعه دیگر دیده محنت دیده خودرا به دیدار مبارکت روشن سازم و خود عمر امان نداد وعده دیدار با قیامت افتاد:
جان دادم و هوای لقای تو در دلم
رفتم به خاک و تخم وفای تو در گلِم
قول اصح آنست که پسر بکیر او را به قتل رسانید و سرش نزدیک پسر زیاد برد و تنش از بام کوشک به زیر انداخت:
فغان از عالم بالا بر آمد
خوش از عرصه غبرا برآمد
غبار از ساحت آفاق برخاست
به بام قبه خضرا برآمد
بسا دم های آتش بار کز غم
به جای موج از دریات برآمد
از آن زاری که روح مرتضی کرد
غریو از مرقد زهرا برآمد
ز بهر ماتم آل محمد
ز روح انبیا غوغا برآمد
آن گه پسر زیاد بفرمود تا تن مسلم و جسد هانی را در بازار قصابان از دار درآویختند.
***
اسب حسین به زمینی هولناک رسید و بایستاد و هر چند شاه زاده تازیانه می زد گام از گام بر نمی گرفت. حسین (ع) فرمود که هیچکس می داند که این چه زمین است؟ یکی اظهار داشت: این را ارض ماریه گویند. حسین (ع) فرمود که شاید نامی دیگر داشته باشد. گفتند: آری این موضع را کربلا خوانند. حسین (ع) اظهار داشت: «الله اکبُر ارضُ کربٍ و بلآءٍ وَ سَفکُ الدماءٍ» این زمین کرب و بلاست این، جای ریختن خون های ماست. این محط رجال آل عباست:
گر نام این زمین به یقین کربلا بود
اینجا نصیب ما همه کرب و بلا بود
اینجا بود که تیغ بر آل نبی کشند
و اینجا بود که ماتم آل عبا بود
کار مخدرات من اینجا تبه شود
پش مبارزان من اینجا دوتا شود
ریزند در مصیبت من آب چشم خویش
هر مرغ و ماهی که در آب و هوا بود
علی اکبر پیش آمد که ای پدر بزرگوار این چه فال است که می گیری و این چه مقال است که می گویی؟ اظهار داشت: ای جان پدر، با جدت مرتضی علی در وقت عزیمت صفین، بدین موضع رسیدیم که کربلا می گویند. امیر فرود آمد و سر در کنار برادرم امام حسن (ع) نهاد و من بر سر بالین وی نشسته بودم، ناگاه از خواب درآمد، گریان گریان. برادرم اظهار داشت: «یا ابتاه» تو را چه شد؟
گفت: در واقعه دیدم که دریایی از خون در این صحرا بود و حسین من در آن دریا افتاده، دست و پا می زد و فریاد می کرد و هیچکس به فریاد او نمی رسید. آن گه رو به من کرد و اظهار داشت: «یا ابا عبدالله» تو را در این صحرا واقعه هایله دست خواهد داد. چه خواهی کرد؟ گفتم: صبر کنم و جز صبر و شکیبایی چه چاره دارم؟ امیر اظهار داشت: همین طور کن که مزد صبرکنندگان در شمار نمی آید «… انما یُوَفَی الصابِرونَ اَجرَهُم بَغَیرِ حِسابٍ» (۱۰/ الزمر) خدا یار صابران است و ما را به تمسک به چیزی که فرمود صبر است.
***
القصه حسین یک یک را از اولاد وداع کرده، سوار شد و آن وداع آخرین و دیدار بازپسین بود، پس دیگر باره سوار شده به زبان حال می اظهار داشت:
هرچه دامن گیردم دامن از آن خواهم فشاند
از سر صدق و صفا چون صبحگاه خواهم زدن
وندر آن دم در هوای دوست جان خواهم فشاند
راوی گوید که چون شاه زاده روی به میدان نهاد، مبارز جست. لشکر از جای بجنبیدند و حسین را در بین گرفتند و آن سرور شهدا چون شیر غران با تیغ بران در بین ایشان افتاده، ارکان زمین را به صدای رعد آسای «انا ابن رسول الله» در تزلزل می آورد و شعاع تیغ برق نمای صاعقه زایش، چشم اهل خصم را خیره و رخسار امیدش را تیره می کرد، غباری که میان آسمان و زمین خاسته بود، به باران خون فرو می نشاند و نزاعی که جان ناپاک مخالف را تیره واقع شده بود، به حکم شمشیر قاطع، فیصل می داد و زبان حالش به گوش هوش دوده که نظاره حرب او می نمودند مضمون این قضیه و فحوای این نکته می شنودند:
الوداع، ای دل که جان خواهم فشاند
دست همت بر جهان خواهم فشاند
از بسیاری زخم شاه زاده دست از حرب بداشت و مرکب نیز از کار بازمانده، همان جا که رسیده بود عنان باز کشید، شمر پیادگان را اظهار داشت: گرد وی بگردید. همین که پیادگان حوالی حسین را فرو گرفتند، شمشیر حواله ایشان کرد، همه منهزم شدند. شمر خجل زده شد و با طایفه ای از آن سنگین دلان قصد کرده، پیش حسین راندند و برخی از لشکریان خواستند که به خیمه ها درآمده، غارت کنند.
حسین آواز داد که ای آل ابوسفیان، بااینکه شما دین نیست از عار نیز نمی اندیشید که تعرض حرم من می کنید. شمر اظهار داشت: ای حسین، مقصود تو چیست؟ فرمود که اگر غرض شما قتل من است، اینک من اینجا ایستاده ام و با شما جنگ می کنم، تمنای من آنست که کسی قصد حرم من نکند مادام که من زنده ام. شمر اظهار داشت: ای پسر فاطمه، این التماس به اجابت مقرون است و آن جماعت را که توجه به خیام کرده بودند، بازگردانیده اظهار داشت: از تعرض اهل خیمه چه حاصل؟ مقصود ما قتل حسین است اگر کاری می کنید اینجا اهتمام نمائید.
دیگر باره جنگ شروع کردند و حسین هم چنین ایستاده و در ایشان می نگریست و می اظهار داشت: عجب حالتی که چندان چه نگاه می کنم یاری و هواداری نمی بی نم و هرچند نظر بر می گمارم، مهربانی و غمگساری نمی یابم:
به هرکه می نگرم رو نمی کند سوی من
میان این همه بیگانه آشنایی نیست
کجا روم، چه کنم، ره چگونه گیرم پیش
درین میان بیابان که ره بجای نیست
راوی گوید که از چندین سوار و پیاده که بر حضرت شاه زاده حمله کردند نزدیک وی رسیده یکی از ترس قدم پیش نمی توانستند گشاد آخر عزم تیرباران کردند و حسین از مرکب فرود آمد تا زخمی بدان اسب نرسد که یادگار جد و پدر وی بود.
لشکریان که وی را پیاده دیدند، دلیر شده آهنگ وی کردند. نامردی تیر بر پیشانی نورانی آن حضرت زد. حسین تیر را بیرون کشید، از موضع جراحت، خون مانند جوی آب روان شد. آن سرور، دست مبارک بر آن زخم می نهاد و چون پرخون می شد، بر سر رو روی خود می مالید و می فرمود که بدین هیئت با جد خود محمد رسول الله (ص) ملاقات خواهم کرد و حال کشندگان خود به تفضیل باز خواهم گفت.
راوی گوید که هفتاد و دو زخم نیزه و تیر و تیغ بر آن حضرت زده بودند ودر این حال حسین شاه زاده روی به قبله نشسته بود و سر او به حضرت کبریا پیوسته، یک یک و دو دو، به قصد به قتل او پیش می آمدند و چون نظر ایشان بر وی می افتاد، شرم می داشتند و فی الحال بازگشته و می گفتند: ما نمی خواهیم که فردای قیامت این خون در گردن ما باشد و ما را بدین مواخذه نمایند:
سهل کاری نیست خون آل احمد ریختن
خاک غم بر فرق فرزند محمد ریختن
چون شمر دید که لشکریان در قتل امام حسین تعلل می نمایند، بانگ بر ایشان زد که این همه توقف و تأخیر چیست؟ زرعه بن شریک درآمد و زخمی بر دست آن حضرت زد و ده تن دیگر به قصد آن سرور کمر بستند و نزدیک وی آمدند و هیچکدام را یارای آن نبود که پیش آیند. سنان بن انس نیزه ای بر پشت شاه زاده زد؛ چنان که شاه زاده بیفتاد. خولی بن یزید اصبحی از اسب فرود آمد که سر مبارک آن حضرت از بدن جدا کند...
***
چاپ پنجم این کتاب بتازگی در ۲۹۶ صفحه و قیمت ۱۶۵ هزار تومان توسط کتابستان معرفت عرضه شده است.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب