مهران اسماعیلی گفت: در دوره معاصر با توجه به تحولاتی که در شرق مدیترانه افتاد رابطه اسلام و یهود دوباره برجسته می شود و این تضاد در مطالعات اهل سنت به جهت نزدیکی با فلسطین بیشتر است.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، آیین رونمایی و نقد وبررسی رمان «یثرب» سه شنبه ۱۷ بهمن با حضور سعید طاووسی مسرور، مهران اسماعیلی و حسینعلی جعفری در سرای کتاب موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران اجرا شد.
طاووسی مسرور در این جلسه اظهار داشت: در این کتاب گزارش تاریخی در مورد بعضی اتفاق های جزئی داریم که با تبدیل به داستان، جالب شده است. در ادبیات داستانی ما به دوره پیامبر (ص) کم توجهی شده و کسانی که در سالهای اخیر روی این مساله کار کردند همه به سمت تقابل پیامبر و یهود رفته اند. کتاب های زیادی داریم که به این داستان ها پرداخته اند و در عمده کتاب هایی که راجع به پیامبر نوشته شده بیشتر جنگ ها طرف توجه بوده اند. کتابی مثل شرف النبی که ۵۷ باب دارد یک باب آن در رابطه با جنگ است و ۵۶ باب در رابطه با سیره پیامبر است.
وی اضافه کرد: نویسنده مقطع بسیار حساسی را انتخاب نموده و از نظر تاریخی موفق عمل کرده است. عمده شبهاتی که ضد پیامبر اکرم مطرح می کنند اینست که می گویند در یک روز ایشان در کمترین گزارش ۴۰ و در بیشترین گزارش ۸۰۰ مرد را قتل عام کرده که یک دروغ و غلو تاریخی است. استاد شهیدی می گوید اصلاً اینها جمعیتی نداشتند که ۸۰۰ نفر کشته شوند. در روایتی می گویند این ۸۰۰ نفر را حضرت علی (ع) و زبیر کشتند که این روایت هم ساخته آل امیه بود که هر دو دشمن خود یعنی آل زبیر و آل علی را محکوم کنند. نویسنده در کتاب تعداد مقتول ها را ۲۰ نفر نوشته که از روایت ۴۰ نفر هم کمتر است و این را به جنگ افروزان تقلیل داده است. در اسناد یهودی ها آمده که این خیبری ها بودند که قصد حمله به مدینه را داشتند در متون ما هم به احوال منعکس شده است؛ این کار سبب خوشنودی من شد چون که از نظر تاریخی هم درست است.
طاووسی مسرور با اعلان اینکه نام کتاب به درستی انتخاب شده است، اظهار داشت: همه همچون اهل مکه این شهر را بعنوان مدینه قبول نداشتند و به یثرب می شناختند. قالب کتاب بیشتر از متعارف و معمول رمان به تاریخ وفادار و بسیار به حقیقت نزدیک است. فضاها و آدم ها واقعی اند انگار مستند داستانی است که به سطرهای سیاه تاریخ که در مستند داستانی به آنها ارجاع می دهند اکتفا نکرده و سطرهای سفید را هم نوشته است. به فضا سازی اکتفا نکرده است و سطرهای سفیدی را که همان جزئیات است، با خیال پر کرده است.
تحولات شرق مدیترانه سبب برجسته شدن رابطه اسلام و یهود شد
در ادامه نشست، مهران اسماعیلی نویسنده، منتقد و کارشناس تاریخ اسلام که خود کتابی با عنوان «یثرب» دارد، اضافه کرد: کتاب در چارچوب ادبیات داستانی بسیار مبسوط است؛ من تقریبا از سال ۸۰ در دایرالمعارف قرآن مدخل های مختلفی از قبایل یثرب نوشته ام. آنجا وقتی دنبال شواهد می گشتیم اطلاعات بسیار پراکنده بود. چیزی که سبب شگفتی من شد این بود که در این کتاب همه اینها آمده و دیده شده و این اطلاعات به سادگی در اختیار همه نویسندگان نبوده است. این نشان از زحمت بسیار نویسنده برای گردآوری اطلاعات دارد.
وی با اعلان اینکه یثرب مستند و جغرافیایی با یثرب داستانی متفاوت می باشد، اظهار داشت: این کتاب ترجمه ای از دستاوردهای علمی است و مهارت ویژه ای می خواهد تا داده های علمی به دست مصرف کننده برسد. ما روایتی از دوره پیامبر (ص) داریم که به لحاظ سیاسی تقابلی بین عرب و یهود بوده که در دوره خلفا تشدید و این در منابع اسلامی منعکس می شود. در دوره معاصر باتوجه به تحولاتی که در شرق مدیترانه افتاد رابطه اسلام و یهود باردیگر برجسته می شود و این تضاد در مطالعات و نوشته های اهل سنت به سبب نزدیکی با فلسطین بیشتر است. ما در جاهایی گرفتار خطا شدیم و صهیونیست و یهود را یکی و نگاه مطلق منفی در رابطه با یهود ایجاد کردیم، درصورتی که یهود در جامعه ما از قدیم بوده اند و مشکلی با آنها نداشته ایم و چنین فضایی در ادبیات ایرانی و فارسی وجود نداشت.
این منتقد با اشاره به این که یهود با صهیونیست متفاوت می باشد، اضافه کرد: باید دقت نماییم این مساله و این زاویه، روی روایت ما تاثیر نگذارد. باید به یهودیان آن دوره مثل بقیه آدم ها نگاه شود. در متن این کتاب به درستی بدون قضاوت و زاویه امروزی نگاه شده و حس یهودستیزی ندارد. همینطور موقعیت ها بسیار عالی انتخاب شده است. برای من جالب بود که یک نویسنده که رشته اصلی او تاریخ نیست می تواند به خواننده اطلاعات درست مناطق جغرافیایی استفاده شده در کتاب را بدهد؛ احساسات به خوبی در کتاب منتقل شده است و خواننده را همراه خود می کند. از این کتاب برای نوشتن فیلمنامه میتوان بهره برد.
حسینعلی جعفری نویسنده کتاب «یثرب» هم در این جلسه اظهار داشت: من علاقه شخصی خاصی به تاریخ اسلام داشته و دارم و برخی موارد مانند جنگ احزاب جذابیت خاصی برایم داشت. با مطالعاتی که در ارتباط با این جنگ داشتم به یثرب رسیدم و از شروع تحقیق و تألیف این کتاب تا چاپ آن حدود ۶ سال زمان برد. منابع زیادی از تشیع و اهل سنت خوانده ام و تلاش کردم هر کتابی که راجع به سیره پیامبر است مانند سیره رسول الله را مطالعه کنم. درست است که این اثر رمان است و تخیلاتی هم دارد اما تلاش کردم به شکلی مستند هم باشد بخصوص در قسمتهایی که به پیامبر (ص) مربوط بود حساسیت خاصی داشتم و تلاش کردم تخیل وارد نکنم.
منبع: جاویدانی