در گفت وگو با جاویدانی مطرح شد؛
رمان انقلابی باید رنگ واقعیت داشته باشد
جاویدانی: به گزارش جاویدانی، مصطفی جمشیدی با اشاره به این که رمان انقلابی باید رنگ واقعیت داشته باشد اظهار داشت: مسئولان ما باید قدر نویسندگانی را که انقلاب کردند بدانند.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: نوشتن رمان و داستان از موضوعی مانند انقلاب اسلامی مقوله ای بسیار گسترده است. ظلم رژیم پهلوی، جنایت های ساواک، فضای خفقان آور آن دوره و پیروزی انقلاب اسلامی هنوز هم زوایای پنهانی دارند که بازگو کردن آن برای مخاطب بسیار جذاب است و می تواند آنرا بیش از پیش با آن دوره آشنا سازد.
انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) با ابعاد و گسترده فراوانش چشم انداز جدیدی پیش روی داستان نویسی گشوده است و هر گوشه از آن خاصیت هایی در خود دارد که می تواند دستمایه بدیعی برای رمان و داستان های کوتاه و بلند باشد. گو اینکه در سالهای اخیر نیز اینگونه بوده و آثار متفاوتی در داستان نویسی با موضوع انقلاب اسلامی داشته ایم.
مصطفی جمشیدی نویسنده و شاعر در حوزه تألیف رمان و داستان با موضوع انقلاب اسلامی تا حالا ۵۴ عنوان کتاب کتاب با موضوعات اجتماعی، تاریخی و ادبیات پایداری را روانه بازار نشر کرده است. از این نویسنده تا حالا کتاب هایی همچون «سفرنامه جن»؛ «تیغ و تاج»؛ «یادداشت های یک تروریست»؛ «رویای آق تاریم»؛ و «دشت های یاغی ها» توسط انتشارات به نشر انتشار یافته است. وی علاوه بر نویسندگی، دبیر جشنواره های ادبی مختلفی در حوزه رمان و داستان با موضوع انقلاب اسلامی بوده است.
مراسم اختتامیه سیزدهمین جشنواره داستان و شعر انقلاب (جایزه امیرحسین فردی) عصر امروز سه شنبه اول اسفند در عرصه هنری انجام می شود. به همین بهانه با جمشیدی درباره ی زوایای مهم داستان نویسی و اهمیت نگارش کتاب با موضوع انقلاب اسلامی به گفت و گو نشسته ایم.
مشروح این گفت و گو را در ادامه می خوانید:
* آقای جمشیدی به نظر شما روایت رمان انقلابی و بیان زوایای تاریخ چقدر باید نزدیک به واقعیت باشد؟ به بیان ساده تر؛ تخیل یا واقعیت؟
همان طور که اشاره کردید انقلاب اسلامی زمانی به وقوع پیوست که سرکوب و خفقان بسیار زیادی وجود داشت و همین مورد منجر به انقلاب شد. حال رمان نویس می تواند با مراجعه به تاریخ های مخفی یعنی تاریخ هایی که در منظر عموم نیستند، زوایای پنهان ماجراها را که برای عموم ناآشکار است، مکشوف کند. رمان نویس باتوجه به ابزار و هنری که دارد می تواند در بازآفرینی آن واقعیت های پنهان در تاریخ مشارکت کند و یا اساساً آن تاریخ را زنده کند.
البته همه این ها به این معنا نیست که رمان یعنی واقعیت! در حقیقت رمان نه واقعیت محض وجود دارد و نه دروغ محض. چیزی بینابین است و برساخته از واقعیت است و نه خود واقعیت. در یک شعبه ای از رمان که اشاره به تاریخ است (مثل تاریخ انقلاب ها) وفاداری به واقعیت شکل محکم تری به خودش می گیرد. چونکه به سبب رویداد عظیمی که آحاد مردم را تحت تاثیر قرار داده، طبیعتاً رمان انقلابی هم نمی تواند و نباید از واقعیت ها فاصله بگیرد و به خیال محض اتکا کند. بنا بر این آثار انقلابی که خیلی بر منابع تاریخی تکیه نکرده باشند لاجرم در گذر زمان کنار گذاشته می شوند.
بنابراین برای نگارش رمان انقلابی باید به زوایای نامکشوفی از تاریخ رجوع کرد و خیلی نمی توان از خیال بهره زیادی برد و در اینگونه ادبی دست و بال نویسنده در استفاده از عناصری مانند خیال باز نیست.
برای نگارش رمان انقلابی باید به زوایای نامکشوفی از تاریخ رجوع کرد و خیلی نمی توان از خیال بهره زیادی برد و در اینگونه ادبی دست و بال نویسنده در استفاده از عناصری مانند خیال باز نیست
* بیشتر کتاب هایی که با موضوع انقلاب در بازار نشر هستند، محدود به جریانات ساواک و شکنجه اند. موافق اید؟
در مورد انقلاب خودمان سلطنت و دیکتاتوری شاهنشاهی به بالای دو هزار سال برمی گردد و انقلاب اسلامی بساط این سلطنت طولانی را برانداخته کرد، به سبب این زمان طولانی و پرحادثه، آن قدر موضوع و سوژه فراوان وجود دارد که در هر ده و ده کوره ای بگردید مطلب و سوژه ای از ظلم خوانین و ژاندارمری و آدم های حکومتی می بینید که می شود سال ها راجع به آنها کتاب نوشت. این موضوعات جذاب فقط به مقطع انقلاب برنمی گردد؛ بلکه به قبل از انقلاب و زمینه های ایجاد آن هم برمی گردد.
به بیان دیگر هرجا ردی از پادشاهی باشد درباره ی انقلاب هم می شود صحبت کرد. صورت واقع قضیه این است که نویسنده باید رمانی بنویسد که در آن واقعیت، ارتقا پیدا کند. ولی عملاً این اتفاق نیفتاده و بضاعت داستان نویس های ما فقط به جریانات ساواک و لایه های روی انقلاب معطوف شده است. در صورتیکه بسیاری از مستندات و شخصیت های درباری زندگی های خیلی مرموزی داشتند؛ که می توانند دست مایه خلق رمان باشند. خیلی از شخصیت های مؤثری که در دوران پهلوی زیست کردند، یا امیر بودند یا شبه امیر و یا وزیر. خلل و فرجی که این شخصیت ها داشتند، به ویژه آن هایی که طول صدارتشان زیاد بوده، می تواند واقعیت انقلاب را شگفت تر، عظیم تر و جذاب تر کند.
* زوایای پنهان انقلاب اسلامی چه طور؟ آیا قابلیت تبدیل به داستان را دارند؟
هر واقعه تاریخی از لحظه وقوعش می تواند سی تا پنجاه سال پس از آن هم قابلیت های رشد یافته ای پیدا کند و با برافتادن پرده ها و رو شدن زوایای پنهان، جذاب تر شود. در مورد انقلاب ما هم این طور است. هم اکنون در مقطعی هستیم که مستندات تاریخی و کتب مستند انقلابی از رمان های انقلابی جلو زدند. از طرفی نسل من و امثال من یک مسائلی در انقلاب دیدیم که الان به سبب بسیاری از رخدادهای اجتماعی دستمان برای تولید اثر مبتنی بر مشاهدات مان باز نیست.
رمان انقلاب باید در حقیقت و در عمل واقعیت ها و مشاهداتمان را پرورش بدهد ولی هنوز به آن وضعیت مطلوب نرسیده است. یکی از گرفتاری های ما این است که مسؤولان فرهنگی از ما به عنوان کسانی که می توانیم به نسل های بعدی آموزش بدهیم و مشاهداتمان را از انقلاب بگوییم، استفاده مبسوطی نکرده و این موجب می شود که هنرنمایی نویسنده در محاق و در مظان تردید قرار بگیرد.
در حال حاضر وضعیت کتاب داستان انقلاب به کسانی بیشتر معطوف شده که از میانسالی عبور می کنند و کاش مسؤولان ما قدر نویسندگانی که انقلاب را درک کرده اند بدانند چونکه پس از آنها کسی نمی تواند تجربه حسی راجع به این ماجرا داشته باشد. رمان انقلابی بالاخره باید رنگی از واقعیت داشته باشد.
در حال حاضر وضعیت کتاب داستان انقلاب به کسانی بیشتر معطوف شده که از میانسالی عبور می کنند و کاش مسؤولان ما قدر نویسندگانی که انقلاب را درک کرده اند بدانند چونکه پس از آنها کسی نمی تواند تجربه حسی راجع به این ماجرا داشته باشد. رمان انقلابی بالاخره باید رنگی از واقعیت داشته باشد
* نظرتان راجع به کارهای سفارشی دراین زمینه چیست؟ موافق این مساله هستید؟
به صورت عام کارکرد یک سوژه برای ما معلوم نیست. به قول ویرجینیا وولف ما نمی دانیم در درون نویسنده چیست و یک چیزی در وجود آنها است که آنها را ملزم به نوشتن می کند. اصلاً خود قلم یک کاریزما و شخصیتی دارد که خدا هم به آن قسم می خورد.
قلم رفتار مستقلی از نهاد نویسنده دارد و خدای متعال هم به قلم قسم خورده نه به نویسنده. واقعیت امر این است که سوژه ها ما را پیدا می کنند و ما را مجاب می کنند که درباره ی چیزی بنویسیم، طبیعتاً کتاب هایی با سوژه های سفارشی که اینروزها شاهد تألیف آنها هستیم می تواند به انقلاب اسلامی ضربه وارد کند و حتی گاه مخرب باشد.
* یک سوال صریح تر! عنوان رمان انقلاب را باید به چه کتاب یا کتاب هایی بدهیم؟
وقتی می گوییم رمان انقلاب اسلامی؛ منظور این نیست که کتابی داشته باشیم که همه داستان، توپ و تانک و شکنجه و خون و خونریزی باشد بلکه باید یک شیوه زیستی را در نظر بگیریم که این شیوه زیست با وقوع بهمن ۵۷ به یک فرازی رسید که مسیرش عوض شد.
ما با یک رخداد عظیم مواجه شدیم که در آحاد مردم تأثیر گذاشت. نویسنده خوب نویسنده ای است که بتواند این جامعه درحال تحول را آنالیز کند و پس از این شناخت و تحلیل راه خودش را برود. وقتی انقلاب می شود لایه های مختلفی از جوامع می تواند داستان های مختلفی به وجود بیاورند و این نویسنده است که می تواند در این لایه ها فرو رود.
موضوع انقلاب مورد علاقه نویسندگان در همه جای دنیاست؛ چون جامعه در یک وضعیت جوشش قرار می گیرد و این مقطع برای یک رمان نویس خیلی جذاب است. در انقلاب فقط دنبال شعار و شکنجه نباشید.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب