در برنامه شب روایت مطرح شد؛
شعر شیعی از صفویه به بعد دلنشین تر شد
به گزارش جاویدانی مدیر موسسه ادب پژوهی شیعه سلیس اظهار داشت: از دوره صفویه به بعد شعرهای علوی و شیعی بسیار دلنشین تر می شوند بخصوص در دوره قاجار كه شعرای بسیار خوبی داریم اما معرفی نمی شوند.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، مجله تلویزیونی «شب روایت» همزمان با روز عید سعید غدیر خم سه شنبه شب ۲۹ مرداد با مبحث محوری «غدیر در متون كهن شیعه» از آنتن شبكه چهار سیما پخش گردید.
رضا بیات مدیر موسسه ادب پژوهی شیعه سلیس در این برنامه اظهار داشت: در كتاب غدیریه های فارسی از قرن چهارم تا چهاردهم شعرایی را معرفی می كند كه در ارتباط با واقعه غدیر اشعاری سرودند كه شاعران ناشناخته هم اشعار بسیار خوبی هم دارند.
وی در پاسخ به این ادعا كه می گویند واقعه غدیر احیانا از حكومت صفوی وارد متون شده و به خورد مردم داده شده، اظهار داشت: دقیقا برعكس است. با یك تحقیق ساده می توان خلاف این ادعا را ثابت كرد. در نرم افزار دوج بدون هیچ گزینشی همه كتاب ها وجود دارد كه در نسخه ۴ این نرم افزار می توان بر مبنای نام شعرا و یا در هر قرن چند بیت سروده شده جستجو كرد.
در یك جستجو ما كلید واژه های حوزه های مختلف مانند ادبیات شیعه و ادبیات عاشقانه و ادبیات درباری را جستجو كردیم و كلید واژه ها در حوزه ادبیات شیعی بیشتر از آن چیزی بود كه تصور می كردیم، ۱۰ درصد شعر شیعه در قرن چهارمربوط دوره غزنویان است كه خشن ترین تصفیه مذهبی را نسبت به شیعیان داشتند. این آمارها نشان داده است كه رشد المان های شیعی از قرن ۶ تا صفویه در شعر افزایش می یابد و صفویه بر موج شیعه خواهی سوار می شود و حاكم می شود و این كه می گویند صفویه شیعه را روی كار آورده كاملا باطل است.
مدیر موسسه فرهنگی هنری و شیعی سلیس در ادامه اظهار داشت: كتاب غدیریه های فارسی از قرن چهارم تا چهاردهم اثر محمد صحتی است كه سال ۷۹ از جانب وزارت ارشاد انتشار یافته است و مقاله های این كتاب هم به راحتی در دسترس می باشد. در این كتاب به ترتیب از قرن چهارم تا چهاردهم شعرایی كه راجع به واقعه غدیر سرودند را معرفی می كند و چند بیتی از شعرش را می آورد. همچون غدیریه سرایان در این كتاب می توان به كسایی، دقیقی، منوچهری دامغانی، خواجه عبدالله انصاری، ناصر خسرو، ابوالمفاخر راضی كه معمولا اسمش را نشنیده ایم و همینطور قوامی رازی كه شعرهای شیعی بسار خوبی دارد، عطار نیشابوری كه در ارتباط با واقعه غدیر اشعار مفصلی دارد.
بیات درباره این كه بعضی ها می گویند این اشعار منتسب به این شاعران است، اضافه كرد: روزی تصور می شد كه نخستین منظومه جدی شیعی برای قرن نهم به نام خاوران نامه ابن حسام باشد كه داستانی تخیلی است اما علی نامه یك متن منطبق با تاریخ است كه داستان جمل و صفین را به نظم در آورده كه ۴۰۰ سال پیش از خاوران نامه و ۶۲ سال پس از شاهنامه فردوسی است كه اتفاق بزرگ و شگفتی بود كه پس از چاپ و تصحیح بنده با یكی از اساتید دانشگاه صحبت می كردم كه آیا تاكنون علی نامه را خوانده اید كه ایشان گفتند خیر و اگر می توانی یك نمونه از آنرا برای نوشتن ردیه بر این اثر در اختیار بنده قرار بده. یعنی همیشه یك پیش فرضی وجود دارد و همیشه می خواهیم رد نماییم.
این پژوهشگر همینطور در ارتباط با خصوصیت نسخه های اولیه ادبیات شیعی اظهار داشت: در قرون آغازین شعر فارسی تا قرن ۶ و۷ بحث جدی اثبات تشیع را داریم كه طبیعتا بحث كلامی می شود و اشاره به آیات و روایات درمورد فضیلت امیرالمومنین دارد و گاهی بحث رد دیگر رقبای خلافت را داریم. همینطور اشاره به روایات مختلف همچون روایات غدیر دارد و اوج شعر غدیر در شعر ملاحسن كاشی است اما در قرون بعد این مباحث كلامی كم می شود و در حدود اشاره به واقعه غدیر است كه بدون شرح شعر و رمزگشایی نمی توان فهمید.
بیات در ادامه اظهار داشت: جریان دیگر شعر عرفانی است كه عرفا از راه دیگر به حضرت امیر رسیدند. تمام سلسله های معنوی كه می شناسیم نسب خویش را به امیرالمومنین می رسانند و از حضرت امیر به پیامبر، یعنی در ظاهر می گویند ما سنی مذهب هستیم و در اوایل منظومه هایشان چهار خلیفه را مدح می كنند اما درمورد نسب معنوی شان، ولایت امیرالمونین را به وضوح می بینیم. برای مثال شعر مولوی كه می گوید «تا نقش زمین بود و زمان بود علی بود» كه برخی باور ندارند كه این شعر برای مولوی سنی مذهب بوده است. خیلی از بزرگان هم بر شیعه بودن این شعرا اذعان داشته اند اما تقیه می كرده اند. منظومه های تخیلی داستانی همچون رستم نامه را داریم كه رستم به دست حضرت علی مسلمان می شود و خدمت حضرت سلیمان می رسند اما علت شكل گیری این منظومه ها را واقعا نمی دانم، اما گمان هایی كه وجود دارد این است كه دوست دارد كاری در این خصوص انجام دهد اما قدرت تحلیل ندارد و اصولا چیزی كه با داستان همراه شود ماندگار می شود برای مثال حدیث كسا برگرفته از آیه تطهیر است كه كاملا واقعی است اما صورتی كه ما می شناسیم و در ملحفات مفاتیح آمده در دوره صفوی آمده ات كه با تغییراتی همراه بوده و در اصل داستان در خانه ام سلمه است اما در حدیث كسا در خانه حضرت فاطمه است. در واقع از آن بحث های كلامی گسترده به شكل داستانی و روایت گونه می رسیم.
وی در بخشی از سخنانش اظهار داشت: از دوره صفوی به بعد شعرها بسیار دلنشین تر می شوند به خصوص در دوره قاجار كه شعرای بسیار خوبی داریم اما معرفی نمی شوند. بنده در یك تحقیقی قصیده شعرا را در مدح حضرت امیر و امام رضا بررسی می كردم كه كم محتواترین شعر مربوط به شعرای معروف بود و پرمحتواترین شعرها مربوط به شعرای ناشناخته بود كه در جریانی نادیده گرفته می شود. دغدغه من این است كه تاریخ و ادبیات فارسی را به شكل عمومی بازنویسی نماییم تا فارغ از هر ایدئولوژی بررسی شود و كاملا بی طرف به آن بپردازیم كه احتیاج به یك كار تیمی دارد. یكی از جریاناتی كه در روزگار ما وجود دارد، منظومه سرایی است و تصور غالب این است كه قالب اصلی غزل است و قالب های دیگر از مد افتاده اما به شكل خیلی جدی در دوران ما منظومه سرایی احیا شده كه چهره معروف منظومه سرایی امید مجد است و به غیر از ایشان افراد غیر مشهور بسیاری داریم.
در بخش بعدی این برنامه در بخش میز نقد مهدی صالحی و مصطفی وثوق كیا درباره كتاب «پس از بیست سال» به گفتگو نشستند.
وثوق كیا در ارتباط با كتب داستانی مربوط به واقعه غدیر اظهار داشت: ما در حوزه واقعه غدیر اثر علامه امینی را داریم و همینطور در حوزه زندگی نامه ائمه كتاب گوناگونی داریم اما در حوزه داستان و رمان مربوط به واقعه غدیر متاسفانه به تعداد انگشتان دست كتاب داریم و بسیار محدود است. بعنوان مثال رمان قدیس اثر ابراهیم حسن بیگی را داریم كه به نوع حكومت داری حضرت علی می پردازد. كتاب دیگر طلوع روز چهارم اثر فاطمه سلیمانی اندرزیانی هم كه بیشتر به واقعه غدیر اختصاص دارد و شرح ماجرای شكافتن دیوار كعبه و ولادت حضرت علی است و حدودا در ارتباط با شكاف دیوار كعبه كتابی نداریم و كتاب های خانم سلیمانی بیشتر در حوزه زندگانی ائمه و بخصوص بانوان مسلمان تاریخ است.
این خبرنگار حوزه كتاب در ادامه اظهار داشت: اما كتابی كه به صورت خاص به آن می پردازیم كتاب «پس از بیست سال» تالیف سلمان كدیور است. این رمان روایتی است تاریخی در صدر اسلام كه از دوران امام علی(ع) آغاز و به بعد از حادثه عاشورا ختم می شود كه زاویه دید آن از دمشق است و وارد حكومت معاویه می شود و شخصیت های تاریخی صدر اسلام را كه همدوش پیامبر بودند و بر اثر دنیا پرستی گرفتار اعوجاج و انحراف می شوند و وارد حكومت شام می شوند و جریان ها و ماجراهای فكری جنگ صفین را روایت می كند. این داستان از زبان شخصیت داستان به نام سلیم است كه پسر فرمانده سپاه شام است و با ابوذر آشنا می شود و برای دیدن حضرت امیر راهی كوفه می شود و می فهمد كه امیر برحق است اما متاسفانه علما و صحابه پیامبر گرفتار انحراف می شوند. در واقع این اثر بدون هیچ شعاری بحث عوام و خواص را مطرح می كند.
وثوق كیا در انتها اظهار داشت: از این كتاب در جایزه قلم زرین هم تجلیل شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب