گزارشی از اختتامیه پنجمین كنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی
به گزارش جاویدانی آیین اختتامیه پنجمین كنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی و چهارمین جایزه بین المللی علوم انسانی اسلامی در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار گردید.
به گزارش جاویدانی به نقل از روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی در این مراسم، با تجمید و تجلیل از مجاهدت های امام راحل و مقام معظم رهبری، اظهار داشت: در چنین شرایط سخت و سنگین ضد اسلام و انقلاب، دستیابی به پیشرفت های عظیم علمی و صنعتی و نظامی شده است كه دوست و دشمن را متعجب كرده است.
وی ادامه داد: پیشرفت هایی در ایران اسلامی و در این شرایط حاصل شده كه دوستان را هم متعجب كرده است؛ تحول عظیمی كه در حوزه های علمیه و مبحث و گستره تحقیقات و توسعه مراكز علمی و پژوهشی و افزایش مراودات اساتید حوزه و اساتید دانشگاه های ایران و سراسر جهان رخ داده است، قابل توجه است.
آیت الله مصباح یزدی اظهاركرد: استفاده از امكانات و بهره گیری از شرایط از نكات مهمی است كه باید نسبت به این مورد پاسخگو باشیم كه متاسفانه آنگونه كه باید و شاید از این نعمات بی نظیر برای پیشرفت ها به خصوص در زمینه های علمی و فرهنگی و علوم اسلامی و دینی بهره نگرفتیم.
وی اظهار داشت: به صورت كلی به نظر می آید كه هنوز برای خیلی از كسانی كه می بایست در حركت علوم انسانی اسلامی حركت جدی داشته باشند، مبحث اصلی از این فعالیت ها به درستی روشن نشده است؛ این افراد هم در حوزه و هم در دانشگاه حضور دارند كه می گویند منظور شما از علوم انسانی اسلامی چیست؟
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) بیان كرد: اطلاع رسانی در حد وسیع در عرصه عرضه فعالیت های علوم انسانی اسلامی لازم و ضروری است؛ وقتی از اسلامی كردن علوم انسانی سخن می گوییم، باید مفردات و واژه های آنرا در حوزه تصوری به خوبی تبیین نماییم.
وی اظهار داشت: وقتی حوزه تصوری انجام شد به عرصه تصدیق می رسیم و روابط آنرا تنظیم خواهیم كرد؛ بعد از تشكیل نظام اسلامی، اسلامی كردن دانشگاه ها و علوم انسانی عنوان شد ولی این مبحث هنوز در سطح عموم، تبیین نشده است.
وی اظهار نمود: درست است كه علوم و موضوعات خاص داریم كه در قالب های خود بحث می كنند، ولی حتی در تشخیص و شناخت مبحث هم باهم اختلاف داریم؛ ما كه می گوییم مبحث این علوم انسانی است، باید مشخص نماییم كه از چه انسانی سخن می گوییم؟ آیا از انسان به مثابه یك موجود زنده با شاخصهای فیزیكی بحث می نماییم یا اینكه در مورد ماهیت انسان بحث می نماییم.
وی ادامه داد: انسان هیچگاه نمی گوید كه این هیكل، انسان است، بلكه كودكی هم مرحله ای از وجود انسانی است، ولی انسان حقیقی از منظر اسلام آنی است كه به قول قرآن كلیت این انسان مبعوث می شود؛ زنده شدن، ماهیت و كاركرد قطعی انسان نیست بلكه انسان مبعوث می شود و این بعثت تا ابد ادامه دارد.
آیت الله مصباح یزدی اظهاركرد: این تعریف اسلام را در كنار تعریف انسان در دانشگاه های غربی در كنار هم بگذارید تا مشخص شود كه تعریف انسان در چه مرتبه و جایگاهی قراردارد؛ اینكه انسان و وجود انسانی او بعد از مرگ و تا ابد ادامه یابد، انسانی را سوای انسانی كه در مراكز غربی معرفی می شود، تعریف می كند.
وی اظهار داشت: بعد از این تعریف می توانیم به عوامل محیطی قبل از انعقاد نطفه و در حین باداری و بعد از تولد و عوامل محیطی و خانواده و… به بحث اختیار و اراده بپردازیم؛ وقتی این مباحث مطرح شود می توانیم از مسئولیت و وظیفه هم سخن بگوییم ولی اگر این تعاریف را قبول نداشتیم بطور قطع به چنین جایگاهی نمی رسیم.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به دوران جنینی دوم در زندگی انسان بیان كرد: در دوران جنینی دوم، اختیار نقش اساسی را ایفا می كند و همین اختیار تكلیف انسان را برای قرارگرفتن در ابدیت مشخص می كند.
وی با ذكر این مطلب كه بعضی از روانشناسان غربی بدن را تنها در فعل و انفعالات بدن تعریف می كنند، اظهار داشت: روان شناسی با این تعریف جزو شاخه ای از زیست شناسی قرار گیرد؛ آیا مسئله روانشناسی غربی و مصطلح با روان شناسی اسلامی یكی است؟اگر راه تحقیق صحیح را تنها تجربیات عینی منتج به حس بدانیم، خیلی از علوم اجتماعی از دامنه علم خارج می شوند چونكه این علوم همچون خداشناسی و… در آزمایشگاه قابل اندازه گیری و طبقه بندی نیستند.
وی ادامه داد: ارزش های الهی با تجربه حسی قابل اندازه گیری نیست؛ بعضی از فلاسفه مغرب زمین می گفتند كه اخلاق هم یك اصل به اصطلاح «من درآوردی» است چونكه اصل، قدرت است و تمام امورات بر حسب قدرت شكل گرفته است و اصولی چون اخلاقیات و رحم محلی از اعراب ندارد.
آیت الله مصباح یزدی اظهاركرد: اگر معقتد شدیم كه در كنار حس، منبعی به نام عقل وجود دارد كه حقایقی را درك می كند و بر مبنای آن بدیهیاتی شكل می گیرد و در نهایت براهین شكل می گیرد و در نتیجه، نتایج یقینی استحصال می شود همه این امور عینیت پیدا می كند.
وی اظهار داشت: حس و تجربه، اعتبار خویش را از عقل می گیرند چونكه حس هم امكان دارد به خطا بیفتند؛ تا بدیهیات عقل حاصل نشود اداراكات حسی هم محلی از اعراب ندارند؛ وقتی عقل، خدا و پیامبر را اثبات كرد باب دیگری برای مبدا شناخت باز می شود؛ وقتی در دانشگاه ها این مسئله حل نشده است كه آیا دین یك مقوله علمی حسی یا یقینی است، نمی توانیم نظر درستی در این باب ارائه دهیم.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با ذكر این مطلب كه هنوز بعضی از اساتید دانشگاه تصور می كنند همه علوم باید در حوزه تجربی و حسی خالصه شود، بیان كرد: تصور خیلی از اساتید محترم دانشگاه های ما در چنین فضایی است ولی این مباحث را بروز نمی دهند؛ اما سوال این است كه برای حل این معظل چند كتاب و مقاله نوشته شده و چند نشست تخصصی در زمینه تبیین این مورد برگزار شده است تا نگاه اساتید در یك آوردگاه علمی نقد و بررسی شود.
وی اظهار داشت: اصل برای ما یقینیاتی است كه پشتوانه آن بدیهیات عقلی است؛ امروزه گرایشی كه بیشتر از ۲هزار سال پیش بین گروهی از مردم (شكاكیت) مطرح بود امروز برای بعضی از دانشمندان هم وجود دارد؛ گاهی می بینیم كه یك استاد برجسته به علت همین شكاكیت نمی تواند به یك نگاه و دلیل روشمند علمی و تحقیقی مشخص برسد.
اندیشمند فلسفه اسلامی خاطرنشان كرد: به جهت اینكه برای روش تحقیق انگیزه داشته باشیم باید بدانیم كه به دنبال چه چیزی هستیم؛ اگر تمام فعالیت های علمی ما به پیشرفت رفاه و زندگی مادی ختم شود و حتی اجبار عدالت هم به راحتی مردم تعبیر شود، در حقیقت كودكی هستیم كه به سن ۸۰ سالگی رسیده ایم.
او در آخر سخنانش بیان كرد: شناخت موضوعات و مسایل و روش كار و بحث، سه عرصه ای است كه می تواند ما را به شناخت ماهیت علم دینی برساند؛ اعتبار سنجی روش ها در این حوزه بسیار مهم و اثرگذار است؛ هیچ چیزی با بی نهایت قابل قیاس نیست و شناخت این ماهیت بی نهایت را می توان با شناخت های كودكان مقایسه كرد.
آیت الله رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی هم در مراسم اعطای چهارمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی عنوان شد، بیان كرد: تا زمانی كه مشكل علوم انسانی را حل نكنیم، نظام ما اسلامی نخواهد شد؛ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و تمدن نوین بدون تكیه به علوم انسانی اسلامی محقق نمی شود؛ همه حوزه ها و دانشگاه های متحد باید برای تولید علوم انسانی علمی متحد شوند.
وی با اشاره به معیار اسلامیت علوم انسانی اضافه كرد: سوال و معیار علم دینی و اسلامیت علوم انسانی از جنس پرسش های فلسفی پیرامون علم است؛ این بحث از مباحث مربوط به طبقه بندی علوم است. در ادبیات رایج، از این بحث بعنوان مناط وحدت و تمایز علم تعبیر می كنیم؛ در مناط وحدت و تناسب علم نظریات مختلفی وجود دارد كه بنده ۱۲ نظریه را شناسایی و بحث كرده ام؛ موضوعات علوم از مهمترین و قدیمی ترین این نظریات است كه بیشتر توسط حكما مطرح گردیده است.
وی اظهار داشت: نظریه دوم آن است كه تمایز علوم نه به تناسب موضوعات به ذات ها بلكه به حیثیات عارض به موضوعات است؛ در هر علمی حیثی از این موضوعات مورد بحث قرار می گیرد همچون تفاوتی كه بین علوم ادبی وجود دارد، با این وجود كه همگی از كلام و كلمه بحث می كنند.
استاد حوزه بیان كرد: در مقابل این نظریه، نظریه دومی وجود دارد كه عنوان می كند تمایز علوم یا به تمایز موضوعات است و یا حیثیات بحث؛ این نظریه به تفاوت و رویكردهای طرز بحث علوم اشاره می كند.
اندیشمند و نویسنده حوزه فلسفه اسلامی خاطرنشان كرد: افرادی چون محقق خراسانی و خیلی از علما نظریه دیگری بعنوان تمایز علوم به اغراض علوم را مطرح می كنند؛ نظریه مجموعه مسایل هم از دیگر نظریاتی است كه در این حوزه مطرح گردیده است.
وی ادامه داد: نظریه ششم توسط بزرگانی چون امام راحل مطرح گردیده است كه بیان می كنند كه برای علم حتی فلسفه، موجود ندارد بلكه عمده، سنخیت مسایل است كه سبب انسجام و تكون علم می شود.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان كرد: نظریه دیگر به روش علوم می پردازد و نظریه بعدی بیان می كند كه كارآمدی علوم مناط وحدت و تمایز علوم است كه این مسئله از جانب دانشگاهیان مطرح شده است؛ نظریه دیگر به مجموعه معیارها در علوم می پردازد كه می توان این نظر را به آیت الله سبحانی نسبت داد.
وی اظهار داشت: نظریه دیگر وحدت و تمایز علوم را اعتباری می داند؛ نظریه یازدهم، آن است كه بین ملاك وحدت و ملاك تمایز، تفصیل وجود دارد.
استاد حوزه بیان كرد: مناط وحدت و تمایز علم تنها با مفهوم و غایت و حیثیت بحث و… نیست بلكه هر علمی دارای مولفه های ركنی پنج گانه است؛ مبانی، موضوع، مسایل، منهج و غایت، پنج عنصر ركنی علم را تشكیل می دهند؛ وقتی این پنج عنصر در نسبت با هم متناسب شدند، یك علم شكل می گیرد و وقتی این پنج مولفه با هم متناسب هستند با مولفه های دیگری كه در علم دیگر وجود دارد تناسب ندارند و این گونه مرز بین این علوم شكل می گیرد.
اندیشمند و نویسنده حوزه فلسفه اسلامی خاطرنشان كرد: پیش انگاشته های علمی با مبحث و مسایل و روش شناسی كه در آن علم فرض می نماییم به همراه با غایت و مسایل علم، با تناسب با هم یك علم را شكل می دهد.
وی ادامه داد: هر مكتبی چه به لحاظ مبادی، مبحث و یا از نظر مسایل و روش و غایت در عرصه علوم انسانی نگاه و منظر خویش را دارد؛ عموما بین مكاتب مختلف بین این اركان تفاوت وجود دارد؛ علوم انسانی در همه مكاتب روی یك سنخ مبانی مبتنی نیست؛ مبانی هر مكتبی، در پیش انگاشته ها متفاوت می باشد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان كرد: مبحث علوم انسانی و مجموعه این علوم از حیث اجتماعی بودن و وجه اجتماعی بودن انسانی یا روان شناسی و مدیریت و… دارای تفاوت است؛ این تناسب در هر مكتبی به یك نحو تدوین می شوند.
وی اظهار داشت: مكاتب مختلف از انسان سخن می گویند ولی هر كدام معنای خاص را اراده می كنند، با اینكه عنوان یكی است خروجی آنها با هم متفاوت است؛ حتی اگر بگوییم كه تفاوت و انسجام علم ها در قیاس با یكدیگر را در مبحث و غایت و روش در نظر بگیریم بازهم با هم متفاوت خواهند بود.
استاد حوزه بیان كرد: در میان نظریات مختلفی كه در تولید علم مطرح است، نظریه تهذیب است؛ ما می گوییم كه تهذیب میسر نیست چونكه هر دسته مولفه ها یك دستگاه و منطق را می سازند.
اندیشمند و نویسنده حوزه فلسفه اسلامی خاطرنشان كرد: وقتی به لحاظ مبانی و روش و غایت متكی به اسلام باشیم، علوم انسانی اسلامی خواهیم ساخت؛ اگر بتوانیم بگوییم كه مكاتب از جهت چهار مولفه با هم یكی هستند و در یك مولفه مشترك نیستیم، بازهم با علوم انسانی اسلامی متفاوت خواهد بود.
رشاد با اشاره به تعریف خاص خود از علوم انسانی اسلامی بیان كرد: در این تعریف طیفی از علوم انسانی را كاوش می نماییم چونكه در این حوزه با گزاره های واقعی سروكار داریم. طیفی از معرفت های دستگاه وار متشكل از قضایای تبیینی – اخباری، تجویزی – الزامی و تحسینی – ارزشی معطوف به یكی از ساحت های مواجه ارادی جوانحی یا جوارحی انسان، كه مبتنی بر مبانی اسلامی، مطابق معرفت شناسی واقع گرای دینی و با كاربست منطق هم افزای پیوسته پویا فراچنگ آمده باشد.
وی اظهار داشت: برای طبقه بندی علوم، علوم انسانی را بر مبنای گونه های قضایا تقسیم می كنیم؛ تا زمانی كه مشكل علوم انسانی را حل نكنیم، نظام ما اسلامی نخواهد شد؛ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و تمدن نوین اسلامی بدون تكیه به علوم انسانی اسلامی محقق نمی شود؛ همه حوزه ها و دانشگاه های متحد باید برای تولید علوم انسانی علمی متحد شوند.
حجت الاسلام والمسلمین سید حسین میرمعزی معاون پژوهش حوزه های علمیه كشور در مراسم اعطای چهارمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی بیان كرد: مهمترین ركن اسلامی سازی علوم، روش سازی در علوم است.
وی بیان كرد: بنده از سال ۷۲ وارد پژوهش در باب اقتصاد اسلامی شدم و نخستین تحقیقی كه در این خصوص انجام شد، كتاب مبانی فلسفی نظام اقتصادی اسلام بود.
وی ادامه داد: بنده در آن زمان این تلقی را داشتم كه نظام اقتصادی مفهوم كلیدی این دانش است و این عنوان را تحت عنوان مبانی فلسفی انجام دهم؛ سپس مبانی مكتبی نظام اقتصادی اسلامی، اهداف نظام اقتصادی را در مرتبه بعد نگاشتم و بعد وارد این مرحله شدم كه الگوهای رفتاری را از دیدگاه اسلام در حوزه اقتصادی ترسیم كنم.
برگزیده چهارمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی بیان كرد: طرحی كه بنده ارائه كردم طرح مطالعه نظام اقتصادی به روش اقتصاد كلان بود؛ وقتی به یك روش تاسیسی دسترسی نداریم می توانیم از راه رویكرد كلان، الگوهای رفتاری را در حوزه اقتصاد اسلامی مطالعه نماییم.
وی بااشاره به كتاب اقتصاد كلان با رویكرد اقتصاد اسلامی اظهار داشت: نظام اقتصادی از نظام رفتارهای مطلوب اسلامی بحث می كند؛ اگر بخواهیم این امور را محقق نماییم، باید به سراغ علم اقتصاد اسلامی برویم؛ نقش این علم این بود كه نظام اقتصادی مطلوب را تحلیل و بر مبنای شرایط زمان و مكان ترسیم و راه های تحقق این نظام را هم بیان می كرد.
میرمعزی با اشاره به روند تحقیقات علمی خود در این حوزه یادآورشد: با هدایت های آیت الله رشاد در مورد پرداختن به مسئله فلسفه مضاف كه خوشبختانه این بحث در ایران تولید شده است، به این نتیجه رسیدم كه باید فلسفه مضاف به اقتصاد و دانش اقتصاد اسلامی را تولید كرد.
معاون پژوهش حوزه های علمیه خاطرنشان كرد: بیشتر از یك دهه درگیر این بحث فلسفه مضاف به دانش اقتصاد اسلامی هستم؛ در این سالها به ۸۰ درصد مباحثی كه به دنبال آن بودم رسیدم و تنها یك مورد باقی مانده كه البته سخت ترین مباحث در علوم انسانی اسلامی است.
وی ادامه داد: وقتی فلسفه را مضاف می نماییم می توانیم از فلسفه اقتصاد اسلامی و فلسفه دانش اقتصاد اسلامی نام ببریم؛ نخستین فصل من درباره فلسفه دانش اقتصاد بود كه در این حوزه هم به نتایجی رسیدیم كه باید در محیط دانشی مطرح شود.
برگزیده چهارمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی بیان كرد: نخستین سوالی كه در مباحث فلسفی مضاف به دانش ها مطرح می شود، چیستی و ماهیت و تعریف دانش است كه در نهایت به این نتیجه رسیدم كه دانش اقتصاد اسلامی دارای سه رشته مذهب، نظام و علم است. این عرصه قابل توسعه به دانش های دیگر است.
وی اظهار داشت: منظور ما از نظام، نظام رفتاری است و علم هم به علم اقتصاد اسلامی و علم اقتصاد جهانی با رویكرد جهانی تقسیم می شود؛ علم اقتصادی كه می تواند اقتصاد جهان و غرب و شرق را تحلیل كند ولی از پایگاه مبانی هستی شناسانه و معرفت شناسانه اسلامی وارد تحلیل شود و تحلیل خویش را ارائه دهد.
میرمعزی یادآورشد: جایگاه دانش اقتصاد اسلامی در میان منظومه دانش های اسلامی، چیستی مبحث دانش اقتصاد اسلامی، اهداف دانش اقتصاد اسلامی و تولید همچون پژوهش های بنده در این عرصه بوده است.
معاون پژوهش حوزه های علمیه خاطرنشان كرد: در ادبیات اقتصاد اسلامی در خارج و داخل ایران، راجع به روش، هیچ مطلب متقن و مبنا داری نداریم؛ همین مباحث هم كه راجع به فلسفه مضاف به اقتصاد مطرح می شود در محیط دانش اقتصادی ناظر به اقتصاددانان اسلامی كم یاب است و به شكلی می توان گفت این قدم ها، نخستین قدم ها در این حوزه می باشد.
وی ادامه داد: روش استنباط نظام اقتصاد اسلامی همچون فعالیت های علمی بنده است؛ آنچه كه امروزه در این حوزه فعالیت دارم، بحث روش علم اقتصاد اسلام كه ضلع سوم بحث است؛ به نظر می آید كه اگر این روش تولید نشود، روش علم اقتصاد و هر دانش دیگری همه این زحماتی كه تا كنون كشیدیم به ثمر نمی نشیند چونكه با روش مشخص است كه می توانیم به حل مسایل بپردازیم.
برگزیده چهارمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی بیان كرد: مباحثی تحت عنوان اسلامی سازی و تاسیس دانش اسلامی وجود دارد؛ برخی تصور می كنند كه اسلامی سازی، در واقع همان اسلام مالی و در حقیقت یك نوع التقاط در فكر است؛ بنده این نظر را هم قبول و هم رد می كنم؛ اگر اسلامی سازی بدون روش باشد می توان این نظر را قبول كرد؛ اگر یك نهاد با تمام اضلاع و اركان اسلامی سنجیده شود می توانیم به نتیجه درس برسیم.
او در آخر سخنانش تصریح كرد: به قول مقام معظم رهبری باید از همه نظریات و علوم با در نظرگرفتن اصل بصیرت استفاده نماییم.
در ادامه این مراسم، عطاء الله رفیعی آتانی دبیر علمی پنجمین كنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی اظهار داشت: مهمترین نوآوری در این دوره كنگره، برگزاری كمیسیون ها در طول سه روز در تهران و قم بود؛ این شیوه، فرصت طرح با حوصله تر مقالات را همراه با گفتگوهای انتقادی فراهم نمود.
رفیعی آتانی خاطرنشان كرد: كمسیون های تخصصی از فقه و حقوق، تعلیم و تربیت اسلامی، الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت و روانشناسی اسلامی، هنر اسلامی، علوم سیاسی اسلامی و مدیریت تحول علوم انسانی در مراكز علمی و دانشگاهی در قم و تهران برگزار گردید.
دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی یادآورشد: ۴۵۰ چكیده مقاله و ۳۶۳ مقاله به دبیرخانه كنگره رسید ولی ۹۰ مقاله در این سه روز بررسی شد؛ ۷۰۰ نفراز اساتید و اعضای هیئت های علمی دانشگاه ها و مراكز علمی كشور در این كمسیون ها شركت كردند.
وی اظهار داشت: در بعضی از كمسیون ها كه جمعیت شركت كنندگان كمتر بود، قریب به اتفاق شركت كنندگان از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها بودند؛ برخی كمسیون ها هم تازگی موضوعی خاصی داشت كه مورد توجه پژوهشگران شد.
دبیر علمی پنجمین كنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی عنوان كرد: با این تجربه وارد دوره جدیدی از استقرار و مدیریت اجتماعی فرایند تولید علوم انسانی اسلامی شده ایم كه با صدمه شناسی و حذف نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت می توان گام های جدی و جدیدی را به سمت پیشرفت برداشت.
وی ادامه داد: امكان تحقق بخش های زیادی از این امور وابسته به اوقات خاص خود است كه باید زمینه های آن فراهم شوند؛ در فاصله دو كنگره دو جلد كتاب و ۹ جلد از مجله های تحقیقات بنیادین و كاربردی منتشر گردید و مجله صدرا بعنوان مجله گفتمان ساز در حوزه علوم انسانی اسلامی انتشار یافته است.
وی با اشاره به برگزاری ۴ نشست تخصصی با حضور اساتید علوم انسانی اسلامی، یادآورشد: مجموع مقالات دوره چهارم این كنگره در ۱۰ جلد منتشر گردید.
دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، گفتمان سازی و شبكه سازی را در حال جریان اعلام نمود و اظهار داشت: شورای سیاستگذاری كنگره با این استدلال كه مجموعه فعالیت هایی كه مرتبط به كنگره در این۱۰ سال قبل انجام شده است، ظرفیت های مساعدی را فراهم آورده كه ماحصل آن، فعالیت مجمع عالی با حضور بیشتر از ۴۰ مركز علمی است.
رفیعی آتانی بیان كرد: هم اینك مراسم اعطای چهارمین جایزه جهانی جهانی اسلامی در این كنگره برگزار می شود؛ در سه دوره قبلی جایزه به ۹ تن از صاحب نظران ایرانی و خارجی اعطا شد كه این جایزه امروز با حضور و با دستان مبارك آیت الله مصباح یزدی اعطا می شود.
وی اظهار داشت: جایزه دوره چهارم به آیت الله رشاد به علت دو دهه كوشش برای نظریه پردازی موثر و كم نظیر در حوزه روش شناسی فلسفه علوم انسانی اسلامی و همینطور مدیریت علمی و نهادسازی موفق علمی و تربیت پژوهشگران برجسته و همینطور حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی به علت نظریه سازی منسجم و مستمر در عرصه نظریه اقتصاد اسلامی اعطا می شود.
وی خاطرنشان كرد: نشان دادن قله های علمی به رهروان جوان این مسیر در كشور همچون علل اعطای این جایزه است؛ همینطور در این جلسه از مباحث علمی اساتیدی چون پرفسور عثمار باكار از مالزی هم بهره مند می شویم.
رفیعی آتانی بیان كرد: با اینكه یكی از مطالبات درست جامعه و جامعه نخبگانی از این عرصه مساعدت دستاوردهای این حوزه برای حل مشكلات اقتصادی و تربیتی و فرهنگی جامعه است ولی همینطور نظریه پردازی در حوزه های علمی و روش شناسی علوم انسانی اسلامی حائز اهمیت غیر قابل انكار است.
دبیر كنگره بین المللی علوم انسانی خاطرنشان كرد: نظریه پردازی با رویكرد مساعدت به حل مسائل فردی و اجتماعی زندگی مردم در قالب مبانی اسلامی، عقلانی ترین رویكرد پیش روست. ما در آینده در قالب ظرفیت مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و با استفاده از ظرفیت بیشتر از چهل مركز علمی همكار تلاش خواهیم كرد تا حقایق مبانی اسلامی برای حل مسائل زندگی بازآفرینی شود تا همچنان نشان داده شود كه بهترین چاره مسائل زندگی راه حق خواهد بود.
رفیعی آتانی بیان كرد: مساعت برای حل مشكلات فردی و اجتماعی، عقلانی ترین رویكرد ما است؛ در قالب ظرفیت این مجموعه و ۴۰ مجموعه همكار در این حوزه تلاش می نماییم تا حقایق مفاهیم اسلامی برای حل مسال زندگی را بازافرینی نماییم.
وی با ذكر این مطلب كه حق بهترین چاره مسایل زندگی است، بیان كرد: برای تحقق تمدن نوین اسلامی و زمینه سازی ظهور تولید علوم انسانی اسلامی نه یك انتخاب بلكه یك لزوم است.
عثمان باكار از مهمترین اندیشمندان طبقه بندی علوم اسلامی
فرزاد جهان بین دبیر شورای سیاستگذاری كنگره علوم انسانی اسلامی هم در ادامه این مراسم اظهار داشت: كمیته بین الملل ۱۰۰ صاحب نظر راشناسایی كرده و در هر دوره از مراسم اختتامیه كنگره یك یا دو نفر از این اساتید مورد تجلیل واقع می شوند.
وی ادامه داد: در این دوره از كنگره با نظرخواهی كه انجام شد دكثر عثمان باكار بعنوان برترین اندیشمند در این عرصه انتخاب گردید كه با عنایت به سن و بیماری ایشان، از حضور وی در این همایش محروم شدیم.
دبیر شورای سیاستگذاری كنگره علوم انسانی اسلامی بیان كرد: دكتر عثمان باكار در سال ۱۹۴۶ در مالزی متولد شد و تحصیلات دانشگاهی خویش را در رشته ریاضیات در انگلیس ادامه داد و در ادامه به اصول اسلامی علاقه مند شد.
جهان بین یادآورشد: وی بعد از آخر دكتری ریاضیات به مالزی برگشت ولی علاقه مندی وی به فلسفه و تاریخ علم در دوره اسلامی سبب شد كه وی با راهنمایی دكتر نظر مطالعات خویش را در مورد فلسفه و تاریخ علم اسلامی ادامه دهد.
وی اظهار داشت: رساله وی در چارچوب كتابی با عنوان طبقه بندی علوم از منظر حكمای مسلمان نوشته شد؛ وی در سال ۱۹۹۲ به رتبه استاد تمامی و ریاست گروه فلسفه علم دانشگاه مالایا نایل شد.
وی خاطرنشان كرد: وی از موسسان اصلی فرهنگستان علوم اسلامی مالزی بود؛ هدف از تأسیس این فرهنگستان ارتقای تحقیقات در حوزه علوم اسلامی بود. وی نشریه دو زبانه فرهنگستان را راه اندازی نمود.
جهان بین یادآورشد: از وی تا كنون ۱۶۰ مقاله و كتاب در زمینه فلسفه و تاریخ علم انتشار یافته است كه دو كتاب مذكور و كتاب تاریخ و فلسفه اسلامی به فارسی ترجمه شده است.
دبیر شورای سیاستگذاری جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی بیان كرد: تلقی اتمی از طبیعت از الهیات اشعری، مفروضات فلسفی علم غربی، طراحی برنامه درسی فلسفه علوم كاربردی و مهندسی برای یك دانشگاه قرن یكمی اسلامی، فارابی و آثار او و… همچون پژوهش های وی به شمار می روند.
وی اظهار داشت: وی در سه دهه گذشته سهم مهمی در پیشرفت مطالعات فلسفه و تاریخ علم در جهان اسلام داشته است و داوران این كنگره وی را شایسته جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی دانست.
جهان بین اضافه كرد: وی با تشكر از دعوت به علت مشكلات جسمانی توان حضور در ایران را نداشت. وی كتاب طبقه بندی علوم در اسلام را بعنوان مهتمرین كتاب خود می داند؛ همینطور از كتاب توحید و علم نام می برد كه در مورد رابطه علم و دین است و مقدمه فهم بهتر كتاب طبقه بندی علوم در اسلام می داد.
وی اظهار داشت: عثمان باكار بیان می كند كه ایده علوم اسلامی زیست محیطی از مهمترین مباحث علمی عصر معاصر است؛ وی می گوید كه انسان در یك نگاه توحیدی زمین را خانه مشترك موجودات می داند. باكار اعتقاد دارد كه مسایل جهانی را باید از منظر اسلامی تحلیل كرده و برای حل آن اقدام نمایند.
جهان بین در انتها سخنانش یادآورشد: تركیب علوم اسلامی و علوم جدید از مهمترین نظریاتی است كه هم اكنون دنبال می كند. وی به دنبال نظریه جدید فیزیك اسلامی و … است.
متن بیانیه چهارمین جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی توسط دكتر محمدعلی متفكر آزاد به شرح زیر قرائت شد.
بسم الله الرحمن الرحیم
بعد از حمد و شكر خدای متعال به خاطر نعمت عظیم و غیرقابل وصفِ اسلام و تعالیم نورانی و حیات بخش آن، درود می فرستیم بر رسول گرامی اسلام و آل طیبین و طاهرین او و برترین و خالصانه ترین سلام ها را تقدیم می نماییم به محضر مقدس و منور حضرت ولی الله الاعظم «عجل الله تعالی فرجه الشریف».
همینطور گرامی می داریم یاد و نام بنیان گذار كبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی «قدس سره»و شهدای گران قدر انقلاب اسلامی بخصوص شهدای حوزه و دانشگاه؛ و سلام صمیمانه خویش را تقدیم می نماییم به محضر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی خامنه ای «مدظله العالی».
كمیته اعطای چهارمین جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی مفتخر است تا اعلام نماید، به لطف الهی طی سال های اخیر، شاهد شكوفایی بیشتر از پیش فعالیت های علمی در عرصه علوم انسانیِ اسلامی و شكل گیری تدریجی فرصت های مساعدتر برای عرضه نظریات و نوآوری های علمی در این ساحت می باشیم. آنچه باعث مزید خوشنودی است، ثمر بخشی كوشش های اساتید بزرگ و پیش كسوت طی چند دهه گذشته و ظهور طیف تازه ای از محققان جوان، نخبه و پرانگیزه است كه به همت آنان مسیرهای تازه ای برای توسعه نوآوری های علمی در حال شكل گیری است.
مسلّماً هم اكنون، مهم ترین اولویت در عرصه علوم انسانیِ اسلامی، سرمایه گذاری های هوشمند توأم با بلند نظری، احیاء ظرفیت ها و هم دامن زدن به خلاقیت های علمی خصوصاً ناظر به مسائل و نیازهای كاربردی است. از سوی دیگر، نباید از نظر دور داشت كه گسترش نوآوری در علوم انسانیِ اسلامی بدون باز شدن میدان های عمل به روی اساتید و محققان این عرصه و پذیرش اصل آزمون و خطا در فرآیند كاربردی سازی میسر نیست و مادام كه دستگاه های مدیریتی، یا خویش را بی نیاز از دانش، و یا وابسته و متكی به نظریات غربی و سكولار می دانند، نمی توان انتظار داشت كه فرصت های قابل توجهی برای بسط گستره‌ی اثربخشیِ عملی علوم انسانیِ اسلامی فراهم شود.
كمیته اعطاء جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی در این دوره هم مانند دوره های قبل، با پیشنهاد جمع قابل توجهی از نظریه پردازان برجسته در عرصه علوم انسانیِ اسلامی روبرو شد كه كار انتخاب و معرفی نظریه پردازان برتر را سخت و پیچیده می ساخت. البته با توجه به فلسفه وجودی این جایزه، كمیته اعطای جایزه به انتخاب افرادی اهتمام دارد كه فراتر از عرضه یك یا چند نظریه ممتاز، صاحب تلاش های متنوعی باشند كه سرجمع به پیشرفت علوم انسانیِ اسلامی و افزایش دارایی های علمی آن در رشته های كلیدی كمك نموده و جامعه علمی بتواند با اتكاء به ظرفیت های آنان، به راه خود بهتر از گذشته ادامه دهد.
كمیته اعطای جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی در مراسم چهارمین دوره كه امروز در جوار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه «سلام الله علیها» و در حضور شماری از اساتید و پژوهشگران ارجمند حوزه و دانشگاه برپا می شود، موفق شد بر اساس نظام نامه جایزه، بعد از بررسی های چند مرحله ای، و دریافت آراء اساتید و نخبگان برجسته علوم انسانیِ اسلامی در رشته های ذی ربط، در نهایت دو تن از نظریه پردازان را شایسته دریافت جایزه در این دوره تشخیص دهد:
یك: استاد ارجمند جناب آیت الله آقای علی اكبر رشاد، در رشته فلسفه و روش شناسی علوم انسانیِ اسلامی، كه علاوه بر خدمات بزرگ و منحصربفرد در عرصه های علمی و تحقیقی شامل نهادسازی، هدایت و تربیت دهها محقق زبده، و همینطور زمینه سازی برای شكل گیری صدها اثر علمی چه در ساحت علوم اسلامی و چه در ساحت علوم انسانیِ اسلامی، به صورت خاص موفق شده اند ضمن عرضه دیدگاهی پیشرو و راهگشا در مورد ماهیت، اصول، ساختار و قواعد علوم انسانیِ اسلامی، كمك قابل توجهی به پیشرفت این علوم نمایند.
دو: استاد ارجمند جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای سید حسین میرمعزی در رشته اقتصاد اسلامی كه ضمن نقش آفرینی مؤثر در جهت بسط و تقویت دانش اقتصاد اسلامی در ایران، موفق شده اند نظریات ارزشمندی را در جهت استقامت بخشی به مبانی دانش اقتصاد اسلامی و هم تكمیل و تعمیق نظام اقتصادی اسلام عرضه نمایند.
علاوه بر این، كمیته اعطای جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی تصمیم گرفت در این مراسم، با افتخار از جناب استاد عثمان باكار از كشور مالزی به خاطر تألیف آثار علمی پرارزش و عرضه دیدگاه های ممتاز و اثرگذار در عرصه فلسفه علم دینی، و همینطور كوشش های وسیع در جهت بسط و تعمیق گفتمان علوم انسانیِ اسلامی در جهان اسلام تقدیر نموده و لوح سپاس خویش را به ایشان تقدیم نماید.
در پایان، ضمن آرزوی سلامتی و مزید توفیق برای این سه دانشمند ارجمند در جهت خدمت خالصانه به پیشرفت و تعالی جامعه اسلامی، امیدواریم اعطاء این جایزه بتواند نقش خویش را در معرفی الگوهای علمی موفق به جامعه علمی به خوبی ایفا نموده و از این پس، شاهد بهره مندی مضاعف از توانمندی های این اساتید محترم در جهت تحولات علمی بزرگ در جهان اسلام باشیم.
از همه صاحب نظران محترمی كه ضمن مشاركت در مراحل گوناگون ارزیابی و انتخاب در كنار كمیته اعطاء جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی بودند قدردانی می نماییم. همینطور لازم است از مؤسسه دانش بنیان بركت و همینطور دانشگاه علوم و معارف قرآن كریم به خاطر مشاركت در تأمین جوایز این دوره صمیمانه سپاسگزاری نماییم.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب