در یك كتاب جدید بررسی شد؛
نقش مسجد هدایت در پیروزی اراده مستضعفین
جاویدانی: كتاب یك روایت معتبر درباره مسجد هدایت اخیرا انتشار یافته كه قسمتی از آن، به حضور آیت الله طالقانی در مسجد هدایت و مبارزات انقلابی مردم ایران مقابل رژیم پهلوی اختصاص دارد.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، انتشارات به نشر در ادامه انتشار مجموعه «یك روایت معتبر»، كتاب «یك روایت معتبر درباره مسجد هدایت» نوشته حسین یحیوی را با شمارگان هزار نسخه، ۸۸ صفحه و بهای ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان منتشر نمود. ناظر علمی این مجموعه محمد حسن روزی طلب است.
قدمت مسجد هدایت به دوران قاجار باز می گردد و این بنا، مقبره تنی چند از چهره های مشهور سیاسی دوران قاجار از خاندان هدایت است. خاندان هدایت در حوزه فرهنگ نیز چهره های مشهوری دارد. با این اوصاف شهرت آن به این میراثش نیست.
حكایت مسجد هدایت به روایت نویسنده حسین یحیوی حكایت غریبی بود: «این مسجد نزدیك چهارراه استانبول بود. جایی كه لاله زار و استانبول به هم می رسیدند. درِ مسجد تو كوچه پارك باز می شد و كوچه بن بست بود و انتهایش یك سینما... صاحب سینما دل خوشی از مسجد هدایت نداشت. مشتری های سینما با رونق گرفتن مسجد كم شدند. هرچه برنامه های مسجد بیشتر طرفدار پیدا می كرد، صاحب سینما هم فیلم های مستهجن تری نمایش می داد... عرق فروشی و كاباره هم تا دلت بخواهد پیدا می شد.»
شهرت مسجد هدایت به حضور مرحوم آیت الله سید محمود علایی طالقانی است. این مبارز خستگی ناپذیر با حضور در این مسجدِ موجود در محله كاباره ها و عرق فروشی ها كاری كرد كارستان، چونكه بعد از این حضور بود كه مسجد هدایت بدل به یكی از پایگاه های اصلی مبارزات انقلابی مردم ایران ضد رژیم مرتجع پهلوی شد. باتوجه به نقش آیت الله طالقانی و این مسجد لزوم داشت كه در كتابی با زبانی ساده تاریخ آن در مبارزات انقلابی مردم ایران، به جامعه امروز معرفی شود. گسترش تفكر انقلابی در بین غیر حوزوی ها و ترویج متجددانه نگاه اسلام به سیاست به ویژه در بین دانشجویان همچون بركات حضور آیت الله طالقانی در مسجد هدایت است.
آیت الله طالقانی مبارزی كهنه كار بود و از دوران رضاخان حركت های اعتراضی خودرا آغاز كرد. او از متفكران قرآنی و همچون نواندیشان دینی بود كه با تفسیرهای به روز و عصری خود از كلام الله مجید، طرحی نو در اسلام سیاسی درانداخت. آیت الله طالقانی در بزنگاه های مختلف با شجاعت هرچه تمامتر به مقابله تئوریك و عملی با رژیم مرتجع پهلوی پرداخت و بارها نیز دستگیر زندانی و تبعید شد. آیت الله طالقانی بیدادگاه های رژیم پهلوی نیز مدام از خود دفاع ایدئولوژیك بر اساس اصول اسلام كرد و چه در زندان و چه در بیرون از زندان پشت و پناه محكمی برای مبارزان بود. شیوه مبارزاتی كه او كه بسیار شبیه امام خمینی (ره) بود، موجب شد تا از جانب ایشان لقب ابوذر زمان را بگیرد.
تلاش ها و مبارزات آیت الله طالقانی بعنوان یك روحانی سیاسی شیعه، صرفا به مبارزه با رژیم پهلوی محدود نبود. زمانی كه در جامعه بحث های سوسیالیستی مطرح می شد و طیف های مختلفی به كمونیسم گرایش پیدا كرده بودند، این روحانی مجاهد، كتاب «مالكیت در اسلام» را نوشت و بعد عدالت اجتماعی در قرآن را بیان كرد و اظهار داشت كه اقتصاد نباید در سیطره عده ای خاص باشد و باید در پرتوی عدالت اجتماعی به افراد عادی نیز رسیدگی شود و حق و حقوقی به آنها تعلق گیرد.
نگاه جهانی آیت الله طالقانی در مبارزه مقابل مستكبران
آیت الله طالقانی در مبارزه خود مقابل مستكبران و رژیم پهلوی (به عنوان عامل استعمار در یكی از مهم ترین كشورهای مسلمان) محدود به مرزها نبود. افق دید وی در قدم اول جغرافیای جهان اسلام و در مرحله بعد تمامی مستضعفان عالم را در بر می گرفت. در كتاب «یك روایت معتبر درباره مسجد هدایت» به درستی به این افق دید اشاره شده است. در كتاب خاطره ای از محمدمهدی جعفری نوشته شده است: «شبی از مسجد هدایت تا خانه با آقای طالقانی بودیم. حرف از جنگ ویتنام شد. آقای طالقانی اظهار داشت: «به خدا قسم اگر وضع مزاجی ام اجازه می داد با همین سن و گرفتاری های خانوادگی به كمك ویتنامی ها می رفتم و با آمریكایی ها می جنگیدم.»
همچنین اشاره شده وقتی مبارزات ضداستعماری مردم الجزایر، بعد از سال ها فراز و نشیب منجر به سقوط حكومت استعماری فرانسه در الجزایر شد، در مسجد هدایت جشنی به این مناسبت انجام شد و آیت الله طالقانی و دیگران درباره آن بسیار صحبت كردند.
حمایت های عملی آیت الله طالقانی از مردم فلسطین
آیت الله طالقانی همین طور از اولین علما و سخنوران ایران بود كه با صراحت هرچه تمامتر سخنرانی ها و خطبه های آتشینی را ضد رژیم صهیونیستی و آژانس یهود ایراد و لزوم پیگیری حقوق ملت مظلوم فلسطین را بیان كرد.
در این كتاب همین طور از اولین اقدام عملی ایرانیان در پشتیبانی از مردم فلسطین در سال ۴۸ با محوریت مسجد هدایت و شخص آیت الله طالقانی یاد شده است. در روز عید فطر آن سال جمعیت زیادی برای اقامه نماز به مسجد هدایت آمده بودند. موقع نماز در ركعت دوم و دعای قنوت سوم وقتی آیت الله طالقانی به عبارت «للمسلمین عیدا» رسید حالش منقلب شد. بلافاصله شخص دیگری كه در كنار آیت الله طالقانی بود دنباله نماز را گرفت و به انتها رساند. بعد از نماز مرحوم آیت الله طالقانی برای خطبه ها بلند شد.
او بجای شمشیر، به عصایش تكیه داده بود. تفسیر آیه ۲۱۴ سوره بقره محتوای خطبه بود. بعد از آن آیت الله طالقانی خطبه بیست و هفتم نهج البلاغه را خواند كه مربوط به هجوم سربازان معاویه به شهر انبار. او با بهره گرفتن از این خطبه به مساله فلسطین رسید و فطریه اش را كنار محراب گذاشت و اظهار داشت كه «من فطریه ام را برای كمك به فلسطینی ها می دهم و از همه می خواهم فطریه خودرا برای كمك به آنها بدهند.»
ولوله ای در مسجد افتاد و آیت الله طالقانی و مهندس سوداگر فطریه ها را جمع آوری كردند. به پول آن زمان مبلغ قابل توجهی جمع آوری شد. هرچند كه این مساله مورد اعتراض برخی علمای سنتی حوزه ها قرار گرفت. آیت الله طالقانی سال های بعد نیز از هیچ تلاشی برای بیان مظلومیت ملت فلسطین كوتاهی نكرد. روایت حمایت آیت الله طالقانی از فلسطین از بخش های درخشان این كتاب است.
ماجرای ملاقات بهرام آرام و وحید افراخته با آیت الله طالقانی
یكی دیگر از بخش های مهم این كتاب تحلیل نسبت آیت الله طالقانی با اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران، با زبانی ساده است. برخی از اعضای این سازمان در دوره قبل از تعیین مواضع ایدئولوژیك به مسجد هدایت آمده و از تفسیرهای اجتماعی آیت الله طالقانی بهره می بردند. آیت الله طالقانی زمانی كه این سازمان تغییر ایدئولوژیك نداده بود از آنها حمایت می كرد. بعد از اعلامیه سازمان در خصوص پذیرش ماركسیسم بعنوان ایدئولوژی مبارزه، آیت الله طالقانی دست از پشتیبانی از آنها برداشت و البته تلاش بسیاری كرد تا جلوی این مسیر انحرافی را بگیرد.
در كتاب همچنین، به ماجرای ملاقات بهرام آرام و وحید افراخته از سران وقت سازمان مجاهدین خلق با آیت الله طالقانی اشاره شده است. در این ملاقات آیت الله طالقانی باتوجه به آرم و مرامنامه این سازمان در بدو تولدش به طیف جدید رهبری آن اعتراض كرد كه به چه حقی این تغییر ایدئولوژیك و پذیرش ماركسیسم را انجام داده اند؟ یك وجه اعتراض آیت الله طالقانی به این مساله بازمی گشت كه سازمان در حلقه اولیه سرانش (از جمله محمد حنیف نژاد) باتوجه به ماهیت اسلامی شان از وجوهات شرعی و كمك های مبارزان مسلمان بهره برده بودند.
افراخته و آرام در پاسخ، آیت الله طالقانی را تهدید به ترور كردند. آنها گفتند كه این مبارز كهنه كار را ترور كرده و ماجرا را به گردن رژیم پهلوی می اندازند و پس از آیت الله طالقانی با عنوان شهید بهره برداری تبلیغاتی به نفع سازمان می كنند. البته بعد از مدتی افراخته دستگیر شد و این توطئه سازمان هیچگاه رنگ اجرا به خود نگرفت. البته نویسنده می توانست با مراجعه به متون و اسناد مختلف روایت كامل تری از این دیدار را ارائه نماید.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب