پروفسور كارل ژوزف كوشل مطرح كرد؛
گوته با اسلام هراسی آشنا بود
استاد دانشگاه مونیخ می گوید که گوته از دوران کودکی بر اثر تبلیغات منفی کلیساها با سنت اسلام هراسی آشنا شد، اما بعدها توانست اسلام واقعی را بشناسد و به آن عشق بورزد.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: پروفسور کارل ژوزف کوشل، استاد دانشگاه مونیخ تحقیقات گسترده ای درباره گوته و تاثیرپذیری او از قرآن و حافظ انجام داده است. وی در کتابی با عنوان «گوته و قرآن» آثار این شاعر آلمانی در حوزه اسلام و قرآن را جمع آوری کرده است. کوشل در گفت و گو با خبرنگار فرانکفورتر روندشو درباره تحقیقات خود از دیوان غربی-شرقی، گوته و تاثیر حافظ بر آن به صحبت کرده است. در ادامه ترجمه بخش هایی از این مصاحبه را می خوانید. آن دسته از مخاطبانی که مشتاق مطالعه متن آلمانی و کامل این گفت و گو هستند به این نشانی بروند.
*شما در کتاب خود، از یک سو، گوته را بعنوان یکی از طرفداران و مداحان قرآن معرفی کرده اید و از طرف دیگر یادآور شده اید که او قبل از شناخت اسلام، با سنت اسلام هراسی آشنا شده بود. به نظر شما، چگونه اسلام هراسی در گوته به وجود آمد؟
گوته از دوران کودکی با سنت اسلام هراسی آشنا شد. از قرون وسطی و دوران اصلاحات، کلیساها همیشه تلاش می کردند تا اسلام را بعنوان دین، شیطان پرستان و حضرت محمد (ص) را [نعوذبالله] بعنوان فریبکار معرفی کنند. در نتیجه تحقیر اسلام و نفرت پراکنی درباره آن، توسط کلیساها شکل گرفته بود و در بین خیلی از شهروندان وجود داشت. شکی نیست که این شرایط بر روی گوته نیز تاثیر گذاشته بود. با وجود این، او بعدها توانست اسلام واقعی را بشناسد. گوته در طول زندگی خود شاهد رویدادهای مهمی در سطح جهان بود و نگاه جدیدی نسبت به اسلام پیدا کرد.
*به نظر می رسد که گوته در جهان، بیشتر بعنوان شاعری که شرق و اسلام را دوست دارد، شناخته می شود. حتی بسیاری او را بعنوان یک شاعر مسلمان می شناسند. شما چه نظری درباره او دارید؟
گوته مطالب زیادی در وصف اسلام نوشته و همه می دانند که علاقه زیادی به این دین داشته است. با این وجود نمی توان او را مسلمان دانست. اصولاً تصاحب گوته و یا استفاده تبلیغی از آن، کار درستی نیست.
*شما بعد از نگارش کتاب «گوته و قرآن» از شهید علم (خوشنویس سرشناس آلمانی، برای بازدید از سایت شخصی او می توانید بر این نشانی کلیک کنید) خواستید تا آنرا با خطاطی تزیین کند. چرا برای تزیین این کتاب، اصرار داشتید؟
هر کتابی که درباره یک شاعر بزرگ نوشته می شود، به طور معمول به شکلی ویژه تزئین می شود. از آنجائیکه گوته به هنر خوشنویسی علاقه داشت و تمرینات خوشنویسی انجام می داد، من هم فکر کردم بد نیست کتاب را با هنر خوشنویسی تزیین نماییم.
گوته مطالب زیادی در وصف اسلام نوشته و همه می دانند که علاقه زیادی به این دین داشته است. با این وجود نمی توان او را مسلمان دانست. اصولاً تصاحب گوته و یا استفاده تبلیغی از آن، کار درستی نیست این هنر در آلمان نیز طرفداران زیادی دارد. چونکه در زبان نوشتاری آلمانی نمی توان حروف را به شکلی در هم آمیخت که فردیت آنها نیز حفظ شود. اگر با حروف آلمانی، این کار را انجام دهید، دیگر نمی توانید کلمه را بخوانید. اما در زبان عربی، شرایط متفاوت می باشد.
*با وجود آنکه «دیوان غربی-شرقی» مورد توجه خیلی از منتقدان و نویسندگان آلمانی قرار گرفت، اما عموم مردم، توجه خاصی به این اثر نداشتند. به نظر شما چرا اثر به این مهمی مورد استقبال شهروندان قرار نگرفت؟
نوع نگاه او به اسلام و مشرق زمین چالش های مذهبی و سیاسی زیادی در جامعه آلمان ایجاد کرد. بدین سبب طبیعی است که تعدادی از شهروندان علاقه ای به آثار او نداشته باشند. گوته، مطالعات زیادی بر روی قرآن و زندگی نامه پیامبران داشت. او بعد از مطالعات عمیقی که درباره مشرق زمین انجام داد، اشعار بی نظیر خودرا سرود. به این ترتیب، گوته به تدریج «دیوان» خودرا شکل داد. او همین طور بخشی را بصورت نثر نگاشته که در آن نشان میدهد تا چه اندازه بر روی فرهنگ های دیگر نیز کار کرده است.
*همه می دانند که علاقه گوته به حافظ به شکل تصادفی و خیلی دیر شکل گرفت. در سال ۱۸۱۴، یکی از ناشران کتاب، نسخه ای از دیوان حافظ را به او هدیه کرد. درباره این مساله نیز توضیح می دهید؟
بله، یکی از ناشران اهل توبینگن، دیوان حافظ را به گوته هدیه داد و معجزه صورت گرفت. با آنکه تا آخر سال ۱۸۱۴، تقریباً صد شعر سروده شده است، اما دیوان حافظ برای گوته، معجزه ای در ادبیات به شمار می رفت.
*حافظ در قرن چهاردهم زندگی می کرد. چه چیزی شعرهای او را متمایز می کند؟
سطح بالایی از کمال در اشعار او دیده می شود. همه شعرها مطابق قوانین خاص فرم و قافیه تولید شده اند و دیوان وی ساختار خاصی دارد. از طرف دیگر، وی در دوره ای زندگی می کرد که شهروندان با جنگ و تغییرات سیاسی و اجتماعی دست وپنجه نرم می کردند. در آن دوران، حافظ نیز بارها بازخواست شد. با وجود این، شعرهای او سرشار از شادی و نشاط است.
بنابراین گوته و حافظ از این نظر شباهت هایی به یکدیگر داشتند. چونکه دوران گوته نیز با تغییرات سیاسی و اجتماعی زیادی همراه بود.
بله، در دوران گوته نیز در خیلی از نقاط جهان جنگ درگرفته بود و امپراتوری ها به تدریج تضعیف شده بودند. از ین جهت، خیلی از اشعار گوته، تجربه تلخ زندگی او را نشان میدهد. گوته حافظ را دوقلوی معنوی خود می دانست، او اشعار بسیاری را به حافظ مختص کرده است.
سطح بالایی از کمال در اشعار او دیده می شود. همه شعرها مطابق قوانین خاص فرم و قافیه تولید شده اند و دیوان وی ساختار خاصی دارد. از طرف دیگر، وی در دوره ای زندگی می کرد که شهروندان با جنگ و تغییرات سیاسی و اجتماعی دست وپنجه نرم می کردند *شما در کتاب خود، دیوان گوته را یک سند سیاسی می دانید. آیا این همان چیزی است که گوته می خواست و به آن فکر می کرد؟
من در کتاب تاکید کرده ام که گوته با سنت اسلام هراسی آشنا بود. بعدها که با اسلام آشنا شد، تصمیم گرفت تا به آلمانی ها که نسبت به مشرق زمین بی تفاوت بودند، نشان دهد که چه گنجینه هایی را می توان در آنجا یافت. بدین سبب دیوان او، را می توان یک سند سیاسی دانست که سبب روشنگری فرهنگی شد.
*آیا آثار او، امروزه هم می توانند سبب روشنگری فرهنگی شوند؟
گوته نه فقط خواهان گفت و گو میان شرق و غرب و همین طور میان اسلام و مسیحیت بود، بلکه خود آنرا انجام داد. بدین سبب نتایج مطالعات و آثار او می تواند سبب شناخت بهتر اسلام و یا مشرق زمین شود. بدین سبب آثار او امروزه نیز به روشنگری فرهنگی کمک خواهدنمود. متاسفانه، امروزه، اسلام تا حد زیادی با کلیشه هایی مانند خشونت، زن ستیزی، نقض حقوق بشر و… شناخته می شود. این در حالیست که چنین کلیشه هایی با جهان اسلام فاصله بسیاری دارد. در این شرایط ما می توانیم از آثار گوته درباره مشرق زمین و اسلام استفاده نمائیم.
*بنابراین آثار گوته امروز نیز می تواند بعنوان نمونه ای از گفت و گو با جهان اسلام شناخته شود؟
من باور دارم که گوته همچنان می تواند به گفت و گو میان شرق و غرب و جهان اسلام و مسیحیت کمک نماید. آثار او نمونه خوبی برای شناخت مشرق زمین و اسلام هستند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب