میرزاده مطرح كرد؛
ادبیات دینی باید در خدمت پیام دین باشد
به گزارش جاویدانی، یک شاعر و منتقد ادبی اظهار داشت: مرزهای بین خلاقیت دینی، نوآوری ادبی و حرکت کردن در حوزه اصول ثابت و پابرجا که عرصه اصول دینی است کار دشواری است، ادبیات دینی باید در خدمت پیام دین باشد.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، نشست «بررسی ادبیات دینی کودک و نوجوان» در صد و یازدهمین نشست عصرانه داستان نویسان رضوی در فروشگاه مرکزی انتشارات به نشر اجرا شد.
این نشست به دبیری سیدعلیرضا مهرداد و با حضور علی باباجانی نویسنده و دبیر جشنواره «کتاب سلام»، سید احمد میرزاده شاعر و منتقد ادبی و تعدادی از نویسندگان نوقلم حوزه کودک و نوجوان اجرا شد.
سیداحمد میرزاده، از شاعران و نویسندگان فعال در عرصه کودک و نوجوان در این جلسه اظهار داشت: یکی از چالش هایی که حوزه ادبیات کودک و نوجوان همیشه با آن مواجه بوده، بحران مخاطب شناسی است. یک بُعد از مفهوم کودکی، مفهوم روانشناسی است. بر طبق نظریه مراحل رشد شناختی پیاژه، همان گونه که رشد بدنی فرد توأم با یک سری دگرگونی های منظم و متوالی است، رشد روانی فرد نیز همان مراحل و دوره ها را طی می کند. در نظرات پیاژه یک مسئله مهم بود و آن ترتیب و تطبیق سنی است که نمی توان آنرا ملاک ارزیابی آثار حوزه کودک و نوجوان قرار داد. ما در عرصه تعلیم و تربیت و روانشناسی کودک همچنان گرفتار مشکلات مختلف هستیم.
میرزاده با تأکید بر این که ما ادبیاتی به مدلول واقعی کلمه برای کودک نداریم؛ بلکه ما گونه های مختلفی کودکی داریم و این یک مفهوم شناوری است، اضافه کرد: سال ها نگاه این بوده که هدف از ادبیات کودک و نوجوان، تعلیم و تربیت است. نگاه تعلیم و تربیتی در ادبیات، کودک را به رسمیت نمی شناسد بلکه آینده کودک را به رسمیت می شناسد و هر کاری می کند برای بزرگسالی آن کودک است. اشعار سعدی و تمام آثار اخلاقی ما پر از این نگاه است. بر این اساس بعضی می گویند ادبیات کودک و نوجوان، جوان نیست و سابقه هزار ساله دارد؛ اما اینطور نیست. از برخی جنبه ها می توان گفت آثاری داشته ایم که کودک محور بوده است. نگاه جامعه شناسی به مقوله کودک بحث دیگری است و در آن ملاک را سن پذیرش مسئولیت اجتماعی می گذارند. در این نگاه برخی فرصت نمی کنند که حتی کودکی داشته باشند و به یک باره از خردسالی به بزرگسالی می رسند.
لزوم ارتباط نویسندگان مذهبی با کودکان و نوجوانان
این منتقد ادبی، مسئله عمده و مهم در ادبیات کودک و نوجوان را نبود معیار مشخص برای این حوزه عنوان نمود و اضافه کرد: برای کودکی یک مفهوم تصویر شده یا مورد توافق از آن وجود ندارد. بطور مثال هنگامی آرایه های بلاغی را بررسی می نماییم در شعر بزرگسال بیش از هزار سال در شعر عربی و فارسی آرایه های بلاغی داریم که در ادبیات کودک کاربرد ندارد. بااینکه در بعضی موارد کلام را زیبا می کند.
وی اضافه کرد: یکی از نکات مهم در عرصه ادبیات کودک و نوجوان این است که نویسندگان ارتباطی با مخاطب که همان کودک است ندارد و یا با واسطه با کودک در ارتباط هستند. در ادبیات کودک ما همیشه با واسطه ها سر و کار داریم. یعنی عده ای در این راه همچون کتابفروش، ناشر، والدین و… مداخله می کنند که در بعضی موارد حتی این مداخله در خوانش متن هم وجود دارد. در این حالت نویسنده تلاش می کند واسطه ها را راضی کند و بدنبال کسب رضایت از ناشر، کتابفروش و والدین و… است. در این بین، کودک که مخاطب اصلی است نادیده گرفته می شود. همین طور معیارهای از پیش تعیین شده در داستان نویسی و شعر قابل استفاده در ادبیات کودک نیست و باید آنها را با سن این مخاطبان همسان سازی کرد.
چالش های نگارش حوزه ادبیات دینی
میرزاده اظهار داشت: مسئله اصلی در عرصه ادبیات کودک و نوجوان، این مفهوم است که در بیشتر موارد مسائل سلیقه ای در آن دخیل می شود. وقتی از ادبیات دینی کودک و نوجوان سخن می گوئیم تمامی مشکلات موجود حوزه ادبیات کودک و نوجوان نیز به آن افزوده می شود. چالش ها در عرصه ادبیات دینی بسیار زیاد است. باید مشخص شود که این که مفهوم ادبیات دینی چیست و چه کارکردهایی دارد؟ مرزبندی تخیل و واقعیت در داستان دینی چگونه صورت گیرد.
وی با اشاره به این که ترکیب ادبیات دینی یک ترکیب پارادوکسی است، اضافه کرد: مرزهای بین خلاقیت دینی، نوآوری ادبی و حرکت کردن در حوزه اصول ثابت و پابرجا که عرصه اصول دینی است کار دشواری است. ادبیات دینی باید در خدمت پیام دین باشد.
نویسنده و فعال حوزه کودک و نوجوان با اشاره به چند نمونه از دشواری های موجود در حوزه نگارش آثار ادبی دینی اظهار داشت: نویسنده هنگامی که بخواهد در حوزه دوده (ع) داستانی بنویسد، نیاز به جزییات دارد که در متون و منابع ما عمدتا این کلیات است که پیدا می شود و نویسنده ناچار است به تخیل پناه ببرد و پناه بردن به تخیل ممکنست مشکلاتی را به وجود آورد.
میرزاده اضافه کرد: یک تعریف دیگر از ادبیات دینی هم وجود دارد این نوع از ادبیات، ظاهر دینی دارد؛ ولی باطن و هدف دینی ندارد. گاهی مشاهده می شود در یک اثر از عناصر دینی تنها نام معصومان و پیامبران استفاده شده ولی آن اثر باطن دینی ندارد. در این زمینه برخی آثار دغدغه مندانه تولید شده که محتوای هنری و ادبی ندارند و از طرف دیگر برخی آثار هنری و ادبی خوبی نگارش شدند که محتوای مناسبی ندارند. ادبیات اگر بخواهد ادبیات باشد نیازمند تخیل، هنر و… است و اگر بخواهد به خدمت ارزش های دینی درآید و در عین حال تمام جذابیت های هنری و ادبی را داشته باشد، کمتر مصداقی در عالم واقع می توان برایش یافت. بدین جهت ادبیات دینی برای رسیدن به هدفی که دین دارد با چالش های زیاد رو به رو است.
وی اظهار داشت: متأسفانه تقاضای زیاد بازار، حمایت های نهادهای مختلف، سبب تولید و عرضه آثار شبه ادبی ضعیفی شده است که در این صورت اگر تولید انبوه آثار نداشته باشیم خیلی بهتر است. نویسندگانی که در این زمینه وارد می شوند مسئولیت بسیار سنگینی را برعهده می گیرند و باید دقت داشته باشند و هر چیزی را در داستان یا رمان به ائمه نسبت ندهند.
نگارش داستان های مذهبی مستلزم مطالعه فراوان و استناد به منابع معتبر است
علی باباجانی نویسنده و دبیر چهاردهمین دوره جشنواره «کتاب سلام» اظهار داشت: ملاک تعیین گروه سنی خردسال، کودک و نوجوان و جوان در کانون پرورش فکری کودکان، ناشران و مطبوعات متفاوت می باشد وقتی از سن و گروه سنی در یک اثر نام می بریم منظور یک عدد تقریبی است.
وی اضافه کرد: امسال چهاردهمین دوره جشنواره «کتاب سلام» با چندین سال وقفه درحال برگزاری است و در بخش معارف با حضور کارشناسان برجسته ادبی و دینی آثار تولید شده کودک و نوجوان که رویکرد معارفی دارند مورد بررسی قرار می گیرد.
باباجانی اظهار داشت: نویسندگان ادبیات کودک دو گروه هستند برخی تجربه های کودکی خودرا می نویسند و برخی با کودک بیرون ارتباط دارند نویسنده ای در این بین موفق است که با کودک درون خودش و هم با کودک بیرون در ارتباط باشد و بسنجد آیا نگارش تجربه هایی که کسب کرده برای کودک امروز مناسب هست یا نه. نگارش داستان های مذهبی مستلزم مطالعه فراوان، استناد به منابع معتبر و رعایت عناصر داستانی است. اگر اثری در مورد احادیث ائمه معصومین (ع) نوشته می شود باید متناسب با گروه سنی کودک باشد.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب