پل دنیای واقعی و خیالی در داستان چیست؟
به گزارش جاویدانی، به کارگیری استعاره ها و تصاویر ادبی، عمق بیشتری به متن می بخشد و بعنوان پلی میان دنیای واقعی و دنیای خیال در داستان عمل می کند.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: کتاب «وقتی گم شدم» شامل خاطرات سرهنگ پاسدار قاسم نظری چندی است توسط انتشارات سوره مهر منتشر و راهی بازار نشر شده است.
آزاده جهان احمدی نویسنده و پژوهشگر در یادداشتی به مرور و بررسی این کتاب پرداخته که برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است.
در ادامه مشروح این یادداشت را می خوانیم؛
کتاب «وقتی گم شدم» مجموعه ای از خاطرات قاسم نظری، رزمنده و جانباز دوران دفاع مقدس است که به زبانی ساده و صمیمی، تجربیات خویش را در جبهه های جنگ و بعد از آن روایت می کند. این کتاب که توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده، نه تنها تصویری از رشادت ها و ایثارگری های رزمندگان در دوران دفاع مقدس عرضه می دهد، بلکه به چالش ها و مشکلاتی که جانبازان بعد از جنگ با آن روبرو هستند هم می پردازد.
این کتاب اثری است که در آن نویسنده با استفاده از تجربیات شخصی و خاطرات خود، صیرورت و سیر تحول درونی خویش را روایت می کند. این کتاب نه تنها بعنوان یک سند خودزندگی نامه ای، بلکه بعنوان انعکاسی از دغدغه های فردی و اجتماعی یک دوره تاریخی مهم در جامعه تلقی می شود. قاسم نظری با قلمی بی تکلف و در عین حال بسیار صمیمی، خواننده را به سفری درونی می برد؛ سفری که در آن پرسش های هویتی، جستجوی معنا و مواجهه با چالش های روحی به تصویر کشیده شده اند.
نویسنده در این اثر با استفاده از دفترچه های خاطرات و یادداشت های لحظه ای، از بار خاطراتی استفاده می نماید که بشکل دست اول و بدون فیلتر زمانی ثبت شده اند. این امر سبب می شود که روایت او همواره زنده و بدون پرده باقی بماند و خواننده بتواند به روشی نزدیک به تجربه واقعی زندگی او لمس کند.
قاسم نظری با نگاهی متناسب با آن شرایط، نه تنها وقایع تاریخی را به شکل سرد و مستند بیان می کند، بلکه تلاش دارد احساسات و واکنش های انسانی را هم در کنار ارقام و تاریخچه ها به تصویر بکشد. او به واسطه خاطرات شخصی خود، ابعاد مختلف انسانی را در مقابل چالش های ناشی از تغییرات اجتماعی قرار می دهد. ازاین رو، کتاب می تواند بعنوان سندی تاریخی تلقی شود که از راه تجارب شخصی، بازتابی از روح زمان و فضای اجتماعی آن دوران عرضه می دهد. دراین میان، استفاده از دفترچه های خاطرات بعنوان منبع اصلی نوشتاری، به اثر اصالتی ویژه می بخشد؛ چونکه نوشته هایی که در همان لحظه اتفاقات ثبت شده اند، انعکاسی واقعی از آن دوران بوده و از هرگونه بازبینی یا تحریف حافظه که امکان دارد در خاطرات طولانی مدت رخ دهد، مصون مانده اند.
استفاده از دفترچه خاطرات در کتابهایی با این مختصات مزایای گوناگونی بهمراه دارد که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره می کنم:
۱. دقت و صحت روایت:
خاطراتی که در دفترچه ثبت شده اند معمولا در همان زمان اتفاقات نوشته می شوند. این امر سبب می شود جزئیات با دقت و بدون تاثیر گذر زمان به یادآوری برسند.
۲. افزایش جزئیات داستان:
با رفتن به دفترچه، نویسنده می تواند به نکات ریز و دقیق تر خاطرات برسد که امکان دارد در حافظه از دست رفته یا تغییر یافته باشد. این جزئیات به غنای روایت می افزاید.
۳. اعتبار و صحت مستند:
داشتن یادداشت های کتبی بعنوان منبع اولیه، اعتبار بیشتری به متن می بخشد. مخاطب می تواند اطمینان حاصل کند که روایت بر پایه ی شواهد مستند و واقعی استوار است.
۴. بهبود حافظه و یادآوری:
استفاده از دفترچه خاطرات به رزمنده کمک می نماید تا خاطرات خویش را به شکل دقیق تر و منظم تر به خاطر آورد. این امر از بروز خطاهای احتمالی یا تحریف در بازگو کردن رویدادها جلوگیری می کند.
۵. تسهیل تحلیل و بازنگری:
برای نویسنده، دفترچه خاطرات ابزاری پرارزش است تا بتواند رویدادها را به شکل چندبعدی تحلیل کند و نکاتی از احساسات و تجربیات رزمنده استخراج نماید.
۶. مستندسازی تاریخی:
این یادداشت ها علاوه بر استفاده در مصاحبه، بعنوان یک سند تاریخی هم پرارزش هستند و می توانند برای پژوهش های آتی و نسل های بعدی مرجعی معتبر محسوب شوند.
به طور کلی، استفاده از دفترچه خاطرات به تضمین صحت و دقت روایت کمک کرده، امکان عرضه یک داستان غنی و مستند را فراهم می سازد.
یکی از محورهای اصلی کتاب، جستجوی هویت است. قاسم نظری در خاطرات خود به بررسی پرسش های بنیادین در رابطه با هویت شخصی می پردازد. او در رویارویی با تغییرات اجتماعی و تحولات ناشی از بحران های مختلف، سوالاتی را از خود و جامعه مطرح می کند: «کیستم؟» «آیا ارزش هایی که به آنها باور دارم، در رویارویی با شرایط دشوار تغییر کرده اند؟» این پرسش ها نشان دهنده عمق درگیری های درونی نویسنده و همینطور تلاش او برای یافتن پاسخ هایی است که بتوانند او را در راه زندگی راهنمائی کنند.
مفهوم «گم شدن» در عنوان کتاب به شکلی مبین تضاد میان گذشته و حال است. خاطراتی که در دفترچه های قدیمی ثبت شده اند، گویی تصویری ثابت از گذشته را به نمایش می گذارند؛ در حالیکه زمان با گذر لحظات، تغییراتی را در ذهن و روح بوجود می آورد. این تضاد، یکی از نکات تأمل برانگیز کتاب است که به بررسی چگونگی تاثیر زمان بر حافظه و روایتهای شخصی می پردازد.
نویسنده با بیان خاطراتی که همواره در ذهنش زنده مانده اند، نشان داده است که چگونه زمان می تواند هم اثرات مثبت و هم منفی بر حافظه و احساسات داشته باشد. در میان خاطرات گوناگون، حس تعلق به گذشته و در عین حال حس بیگانگی نسبت به زمان حال، به خوبی در کتاب منعکس شده است. نویسنده در بعضی از بخش های کتاب از احساس نارضایتی و بی قراری ناشی از تغییر شرایط اشاره می کند. این تضاد احساسی، نمایانگر پیچیدگی های درونی انسان در رویارویی با تغییرات محیطی و اجتماعی است. از یک سو، خاطرات گذشته حس تعلق و امنیت را بهمراه دارند و از طرفی، شرایط جدید زندگی امکان دارد سبب ایجاد حس بیگانگی و گمگشتگی شود.
نثر کتاب همواره روان و بدون ابهام است؛ بگونه ای که گویی نویسنده درحال گفتن داستان زندگی خود به دوستان نزدیکش است. این سبک بیانی سبب شده است تا خواننده احساس کند در کنار یک همفکر و یا مشاور قرار دارد که با صداقت تمام تجربیات خویش را بازگو می کند. همینطور به کارگیری استعاره ها و تصاویر ادبی، عمق بیشتری به متن می بخشد و بعنوان پلی میان دنیای واقعی و دنیای خیال در داستان عمل می کند.
به علاوه، تکرار برخی مفاهیم و کلمات در قسمت های مختلف کتاب، نشان از اهمیت آنها در ذهن نویسنده دارد. این تکرارها در عین حال که به تثبیت مضامین اصلی کمک می کنند، حس یکنواختی هم ایجاد می کنند که می تواند نشانه ای از کوشش برای درک بهتر شرایط روحی و ذهنی نویسنده باشد. از منظر فرهنگی، «وقتی گم شدم» بعنوان یک سند فرهنگی و اجتماعی از دوره ای مهم در تاریخ معاصر کشور تلقی می شود. خاطرات شخصی نویسنده، علاوه بر جنبه فردی، منعکس کنندهٔ تجربیات جمعی و رویدادهای تاریخی است که جامعه را تحت تاثیر قرار داده اند. دراین میان، کتاب می تواند بعنوان مرجعی برای محققان، منتقدان ادبی و حتی علاقمندان به تاریخ و فرهنگ مورد استفاده قرار گیرد. نویسنده با استفاده از زبان و سبک منحصر به فرد خود، توانسته است لایه های مختلف حقیقت های اجتماعی و فرهنگی آن دوران را به تصویر بکشد. این امر نه تنها به خواننده اطلاعات مفیدی عرضه می دهد، بلکه سبب می شود تا او بتواند با نگاهی جامع به تحلیل مسایل جامعه بپردازد. در واقع، کتاب پلی است میان دنیای شخصی و جمعی، میان خاطرات فردی و تاریخ ملی.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب