در نشست علم در ایران مطرح شد
احكام دین عامل توجه همه مسلمانان و ایرانی ها به علوم مختلف
جاویدانی: رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در نشستی با مبحث ˮعلم در ایرانˮ اظهار داشت: احكام دین از عوامل مهم توجه مسلمانان و همچون ایرانی ها به علوم ریاضیات، فیزیك، شیمی، طب و مهندسی بوده است.
به گزارش جاویدانی به نقل از ایسنا، غلامعلی حدادعادل امروز در این نشست كه در دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به اینكه احكام دین طوری تنظیم شده كه یك فقیه برای صدور احكام یا یك مسلمان برای اجرای احكام دینی به علم نیاز دارد، اظهار داشت: به صورت مثال هر مسلمانی در هر جای دنیا باید رو به كعبه نماز بخواند و برای تعیین جهت قبله به جغرافیا، مثلثات و نجوم نیاز دارد كه مسلمانان به سراغ همه این علوم رفتند.
حدادعادل درباره اهمیت علم نجوم در ایران اظهار داشت: علم نجوم در ایران از قبل اسلام سابقه داشته و پس از ورود اسلام به ایران هم رونق زیادی پیدا كرده است. یكی از معروفترین منجمان جهان شخصیتی است به نام "عبدالرحمان صوفی رازی" كه اهل ری بوده كه كتاب معروفی به نام "صورالكواكب" دارد. این كتاب یكی از كتابهای شناخته شده در تاریخ نجوم جهان است. وی در این كتاب صورت های فلكی را به شكلی تخیل و تعداد ستاره ها را با عنایت به موقعیت و مقدار روشنایی مشخص كرده است. خواجه نصیرالدین طوسی این كتاب را در قرن ۷ به فارسی ترجمه كرده است.
وی افزود: در همان زمان ها مسلمانان با این سوال روبرو بوده اند كه آیا زمین دور خورشید می گردد؟ "ابوریحان بیرونی" به "ابوسعید سجزی" اشاره می كند كه اسطرلابی با فرض چرخش زمین به دور خورشید درست كرده و "جرج سالتون" در كتاب خود به این نقل قول ابوریحان اشاره می كند.
حدادعادل در ادامه با اشاره به ابوریحان بیرونی بعنوان یكی از پركارترین دانشمندان ایرانی، اظهار داشت: هر كه شخصیت و زندگی ابوریحان را مطالعه كند، از وسعت معلومات، دقت، پشتكار، تحرك و روح انتقادی علمی كه داشته دچار حیرت می گردد. ابوریحان علاوه بر عربی، فارسی و تركی به علت سال ها زندگی در هندوستان به زبان سانسكریت هم مسلط بوده و كتاب های مختلفی درباره تمدن و زبان و تاریخ هند نگاشته است.
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی اضافه كرد: ابوریحان در كتاب "تحدید نهایات الاماكن" شعاع كره زمین را اندازه گیری كرده است. اعتقاد به كروی بودن زمین از دوران یونان وجود داشته و مسلمانان هم محاسبات و روش های یونانیان را آموختند و شاید خودشان هم روش هایی به آنها افزوده اند.
حدادعادل هم چنین به "خیام" بعنوان یكی دیگر از دانشمندان مطرح ایرانی و دقت بالای وی در ابداع تقویم جلالی اشاره نمود و اضافه كرد: خیام جزو گروهی بود كه تقویم جدید تدوین كردند كه این تقویم به نام "ملكشاه جلال الدین سلجوقی"، "تقویم جلالی" نامیده شد. "جرج سالتون" می گوید بنا بر مشاهدات جدید در تقویم جلالی در هر پنج هزار سال یك روز اشتباه وجود دارد، این درحالی است كه در تقویم "گریگوری" در هر ۱۳۳۰ سال یك روز خطا وجود دارد، یعنی محاسبات خیام از محاسبات اروپاییان دقیق تر بوده است.
وی در ادامه درباره نقش ایرانی ها و مسلمانان در پیش برد علم شیمی در تاریخ اظهار داشت: ما در علم شیمی دانشمندی به نام "جابر ابن حیان" را داریم كه در قرن دوم می زیسته است؛ "ویل دورانت" در كتاب "تاریخ تمدن" در جلدی كه به نام "عصر ایمان" معروف است، می گوید شیمی یكی از علومی است كه از مبدعات مسلمانان است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی رنگ های به كار رفته شده در كاشی كاری های ایرانی را مبین اهتمام ایرانی ها به علم شیمی دانست و اضافه كرد: رنگ های استفاده شده در كاشی كاری ها نشان دهنده این است كه شیمی دان ها رنگ هایی را استخراج كرده اند و هزار سال است كه در مواجهه با باران و توفان تغییر نكرده است، همینطور در نقاشی های ایرانی و یا فرش های ایرانی رنگ ها متنوع و ثابت هستند و این دلالت بر پیشرفت رشته شیمی در ایران دارد.
حداد عادل سپس به اهتمام دانشمندان ایرانی و مسلمان به توسعه علم فیزیك اشاره نمود و اضافه كرد: "قطب الدین شیرازی" از چهره های جهانی علم اسلامی است و "سالتون" در جلد دوم كتاب خود در صفحه دو هزار و ۲۵۸ به فعالیت های قطب الدین شیرازی درباره نورشناسی اشاره كرده و افزوده است در كتاب سالتون آمده كه قطب الدین شیرازی نخستین توضیح قانع كننده را درباره دلیل به وجود آمدن رنگین كمان عرضه نموده كه این توضیح اساسا مشابه توضیح دكارت است.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه ریاضیات را یكی از مهم ترین علوم نزد ایرانیان معرفی نمود و اضافه كرد: ریاضیات فی نفسه مورد علاقه ایرانی ها بوده و آنرا ذیل عنوان علوم حساب، هندسه، نجوم و موسیقی می خواندند. هنر معماران ایرانی تسلط آنها را در هندسه نشان داده است. ایرانی ها همواره در هندسه قوی بودند، الان هم كه دانش آموزان ایرانی در المپیاد ریاضی شركت می كنند، در هندسه قوی هستند.
وی به ریشه كلمه جبر و الگوریتم اشاره نمود و اضافه كرد: جبر و الگوریتم از یك دانشمند ایرانی به نام "خوارزمی" گرفته شده و نخستین كتابی است كه درباره دانش مستقل جبر نگاشته شده است. همینطور "غیاث الدین جمشید كاشانی" منجم، ریاضیدان و فیزیكدان قرن ۹ مبدع كسرهای اعشاری است. در گذشته كسرها شصت گانی بوده و "كاشانی" برای اولین بار كسر اعشاری را ابداع كرد. یكی دیگر از كارهای مهم او اندازه گیری عدد "پی" است كه ۲۰۰ سال زودتر از دانشمندان اروپایی با دقت ۱۶ رقم اعشار آنرا محاسبه كرد.
حداد عادل همینطور در مورد اهمیت علم طب نزد ایرانیان، اظهار داشت: در ایران پیش از اسلام علم طب و طبیب وجود داشته، "برزویه" كه از سوی "انوشیروان" به هند اعزام شده، در جندی شاپور طبیب بوده است. پس از ورود اسلام هم "علی بن ربن طبری"، استاد "زكریای رازی"، كتابی درباره طب در ۳۶۰ فصل نوشته است. علاوه بر او "زكریای رازی" و "ابن سینا" از دانشمندان برجسته ایرانی در طب بوده اند كه كتاب های آنها از قرن ۱۲ تا ۱۷ میلادی در دانشگاه های اروپایی تدریس می شده است.
وی در انتها وجود موسسات علمی را گواهی بر اهتمام ایرانی ها به علم معرفی نمود و اضافه كرد: وجود مكتب خانه ها، مدارس علمیه، نظامیه های معروف، رصدخانه ها و حوزه های علمیه كه غیر از علوم دینی، ریاضیات هم در آنها تدریس می شده است، گواهی دیگر بر اهتمام ایرانی ها به علم است.
بر اساس این گزارش، نشست "علم در ایران" یازدهمین جلسه از سلسله نشست های فرهنگ ایرانی است كه از سال ۸۹ در دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار می گردد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب