سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است
جاویدانی: معاون فرهنگی کانون پرورش فکری می گوید سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است. برای سال آینده نیز برنامه ریزی کرده ایم تا حضور تلویزیونی این عروسک ها را توسعه دهیم.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب – زینب رازدشت: تأسیس کانون علوم و تکنولوژی های جدید یکی از اتفاقات مهم در کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان توسط معاونت فرهنگی در سال ۱۴۰۳ بود. برنامه های بسیاری در معاونت فرهنگی انجام شد که می توان به اجرای نمایش عروسکی دارا و سارا، تشکل گروه ادبی قاف و دیگر برنامه ها اشاره نمود. در همین زمینه گفتگویی با فرهاد فلاح معاون فرهنگی کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان انجام داده ایم.
بخش اول این گفتگو را از نظر می گذرانید؛
* یکی از اتفاقات مهم در کانون پرورش فکری، تأسیس کانون علوم و تکنولوژی های جدید بود. چه شد که در فصل پایانی سال این ایده به اجرا رسید؟
این اتفاق نه فقط یکی از بهترین خبرهای سال ۱۴۰۳ بود، بلکه می توان آنرا یکی از بهترین رویدادهای کل تاریخ کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان دانست. کانون پرورش فکری پیش از این هم بخش مهمی چون کانون زبان را داشت که تاریخچه آن حتی به پیش از تأسیس کانون پرورش فکری بازمی گردد. حالا با اضافه شدن یک کانون جدید در کنار سایر بخش ها که البته همه ذیل ساختار کلی کانون پرورش فکری فعالیت می نمایند اما دارای هویت های مستقل هستند، شاهد یک رویداد اثرگذار هستیم. این اتفاق آن هم در آستانه ۶۰ سالگی کانون پرورش فکری، به نظرم می تواند یک سکوی پرتاب و فرصتی باارزش برای رشد باشد.
نکته مهم این است که بتوانیم بموقع تشخیص دهیم چه اقدامی در چه مقطعی ضروری و مؤثر است. در این راه، شناسایی نیازهای خردسالان و نوجوانان بسیار اهمیت دارد. برای نمونه، اردیبهشت سال ۱۴۰۲، زمانی که تازه مسئولیت پذیرفته بودیم، همایشی با عنوان گفتگو با قصر آسمان برگزار کردیم. در این برنامه برای نخستین بار در تاریخ ایران، خردسالان ایرانی توانستند بصورت زنده و مستقیم با فضانوردان چینی که در فضا بودند صحبت کنند.
جالب است بدانید که این برنامه حتی توسط ۱۴ کشور دیگر نیز دنبال شد. رویدادی که نشان دهنده ظرفیت ها و آینده نگری کانون پرورش فکری در جواب نیازها و علایق نسل جوان است. در آن موقعیت، این واقعیت برای ما بطورکامل روشن شد که خردسالان و نوجوانان علاقه ویژه ای به حوزه علم و فناوری دارند. سالن برنامه به قدری پر شده بود که ظرفیت دیگر پاسخگو نبود.
همزمان، این رویداد از شبکه خبر پخش زنده می شد و در شبکه شاد طی یک بازه زمانی دو ساعته، حدود دو و نیم میلیون دانش آموز آنرا تماشا کردند. این اتفاق نخستین نشانه ای بود که نشان داد حوزه علم و فناوری پتانسیل بسیار گسترده ای دارد و می توانیم از ظرفیتهای بزرگ آن برای انجام کارهای مؤثر بهره ببریم. بعد از این تجربه، بررسی ها و مطالعات بیشتری انجام دادیم. البته باید اظهار داشت که کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان سابقه ای طولانی در کارهای علمی دارد که به حدود چهار دهه پیش بازمی گردد. این طور نبوده که همین اواخر وارد حوزه علم شده باشد.
کانون پرورش فکری در حوزه هایی مانند نجوم فعالیت داشته و در این عرصه موفق بوده است. همین طور کارهایی در عرصه محیط زیست انجام داده که هرچند گسترده نبودند، اما قابل توجه بودند.
در یکی دو سال اخیر، کارهای خاصی نیز در حوزه علم نانو و سلول های بنیادی انجام شده است. هرچند این کارها در سطح کوچک تر و بصورت کارگاه های محدود برگزار می شدند و عمدتا در بعضی استانها و تهران متمرکز بودند، اما استقبال گسترده خردسالان از این برنامه ها برای ما بسیار جذاب و دلگرم کننده بود.
برخی کارشناسان به ما گفتند که هنوز مشکلاتی در طراحی وجود دارد، بنابراین حال سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است. برای سال آینده نیز برنامه ریزی کرده ایم تا حضور تلویزیونی این عروسک ها را توسعه دهیم و قدمهای مؤثری در این راه برداریم استقبالی که از دوره های رباتیک نیز صورت می گرفت، تأکیدی دیگر بر این مسئله بود. نکته مهم این بود که مشابه چنین فعالیتهایی توسط سایر سازمان ها و آموزشگاه ها هم اجرا می شد، اما دلیل اصلی توجه خانواده ها به کانون را می توان در اعتمادی جستجو کرد که نسبت به این نهاد داشتند. خانواده ها ترجیح می دادند فرزندانشان در برنامه های علمی کانون مشارکت کنند. اگر کانون پرورش فکری بتواند جایگاه خودرا در عرصه علم و فناوری تقویت کند و برجسته تر شود، بطور قطع تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
در ابتدا، ایده ما تأسیس خانه رباتیک ایران بود. با مطرح شدن بحث هوش مصنوعی و انتقال این طرح به گوش مسئولان ارشد وقت وزارت آموزش و پرورش، وزیر وقت، جناب آقای دکتر صحرایی، شخصاً یادداشتی صادر کردند و تأکید ویژه ای داشتند که این مساله باید به سرعت پیگیری و به نتیجه برسد. این حمایت موجب شد ما با جدیت بیشتری وارد عمل شویم. دلیلهای مختلفی وجود داشت که ما را به سوی حوزه علم و فناوری سوق داد.
* چه دلایلی موجب شد؟
یکی از آنها این بود که در بحث تحول بنیادین آموزش و پرورش، بخشی وجود دارد در رابطه با کارهای تربیتی و فناورانه. اما متوجه شدیم که مدلی جامع برای تربیت علمی و فناورانه خردسالان و نوجوانان طراحی نشده است. این مساله موجب شد در ذهن ما سوالی شکل بگیرد؛ آیا ما می توانیم نقشی در این عرصه ایفا کنیم؟ انگیزه ما از همین نقطه شروع شد؛ بررسی ظرفیت ها و زیرساخت هایی که در کانون پرورش فکری وجود دارد و امکان استفاده از آنها در پیشبرد چنین طرحی اثرگذار بود.
علاوه بر آن، در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی نیز سفارش هایی توسط رهبر معظم انقلاب در عرصه علم و پژوهش عنوان شد که تاکید داشتند در ۴۰ سال دوم انقلاب باید در این عرصه ها پیشرفت نماییم. ما نیز در کانون پرورش فکری همیشه مسایل را با نگاه کودک و نوجوان بررسی می نماییم. برای نمونه، اگر مسئله صرفه جویی در کشور مطرح شود، می پرسیم: کودک و نوجوان چه نقشی می توانند ایفا کنند؟ یا در سندهای تحول صنعتی مثل برنامه هفتم توسعه، بدنبال اقدامات مؤثر خردسالان و نوجوانان هستیم. بنابراین، تمام تلاشمان بر این است که با استفاده از ظرفیتهای موجود و نگاه ویژه به پژوهش، بتوانیم قدمهای مؤثری برداریم و سهمی فعال در تربیت علمی خردسالان و نوجوانان داشته باشیم.
این موضوع به عنوان یک گام بزرگ برای کشور طراحی شده و در امتداد اسناد جامع علمی کشور است که باید به آن توجه گردد. قسمتی از این برنامه بر محور خردسالان و نوجوانان متمرکز شده و جمع بندی ما این بوده که کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان در این عرصه ورود کند.
* اصلی ترین هدف تان در این حوزه چه بود؟
هدف این است که زمینه ای ایجاد شود تا خردسالان بطور علمی تحریک شوند و با عرصه های مختلف علوم آشنا گردند. نه این که الزاماً یادگیری عمیق و تخصصی داشته باشند، بلکه بتوانند شناختی دقیق و اولیه از این حوزه ها کسب کنند و فرصتی برای تجربه انواع شاخه های علمی پیدا کنند. این تجربیات می تواند شامل حوزه هایی نظیر نجوم، نانو، سلول های بنیادی، هوش مصنوعی، رباتیک، فیزیک، الکترونیک و زیرشاخه های ارتباط داشته باشد.
همچنین در بخش پزشکی، بچه هایی که علاقه دارند می توانند با فضای پزشکی و مهندسی پزشکی آشنا گردند. آنهائیکه در مناطق دریایی زندگی می کنند امکان تجربه علوم دریایی را پیدا کنند و خردسالان مناطقی چون بم بتوانند به روشی علمی با کشاورزی در رابطه با منطقه خود، بطورمثال تولید خرما، آشنا گردند. هدف کلی این است که کانون علاوه بر کارهای فرهنگی، ادبی و هنری خود، بصورت تخصصی وارد حوزه علم شود و تمام تجربه های خودرا کنار هم قرار داده و هویتی جدید برای برند خود ایجاد نماید. این برنامه بمنظور فراهم آوردن زمینه ای برای آشنایی خردسالان و نوجوانان با شاخه های مختلف علوم اجرا خواهد شد.
در این مدت، اتفاقات بسیار خوبی رخ داد. درست در همان زمانی که ما مشغول پیشبرد و تصویب این طرح بودیم، چون لازم بود که اعضاء هیات امنای کانون، همچون ۵ یا ۶ وزیر دولت، آنرا تأیید کنند و سپس در هیات مدیره و آموزش و پرورش نیز تصویب شود تا در نهایت توسط وزیر آموزش و پرورش ابلاغ شود، بازخوردهای مثبتی دریافت می کردیم. به عنوان مثال، یک دفعه تماسی از یکی از پزشکان متخصص داشتیم که ما را به بیمارستان طالقانی دعوت کرد. وقتی به آنجا رفتیم، متوجه شدیم مرکز رشدی تأسیس کرده اند و یک مجموعه عظیمی را معرفی کردند که برای خردسالان و نوجوانان طراحی شده بود تا تجربه ای عملی در عرصه پزشکی کسب کنند.
اینجا دیدیم که کانون پرورش فکری قابلیت ایفای نقشی مهم در ایجاد چنین ارتباطاتی را دارد. همین طور در عرصه هوافضا به تجربیات مفیدی دست پیدا کردیم. در حوزه انرژی اتمی و سازمان های مرتبط نیز شاهد استقبال خوب بودیم. حتی در پژوهشگاه فضایی کشور با روی باز از ما استقبال کردند. علاوه بر این، در جلساتی که با سازمان هواشناسی و سازمان نقشه برداری داشتیم، متوجه شدیم آنها نیز از این طرح استقبال می کنند و اعلام آمادگی کردند تا در این بخش همکاری و حمایت داشته باشند. به لطف خدا توانستیم به یک جمع بندی غائی برسیم و نخستین قدم را با تأسیس ستاد برداریم.
* در این ستاد مقرر است چه اتفاقاتی رخ دهد؟
ستاد وظیفه اصلی برنامه ریزی کلان در عرصه های علمی، فرهنگی و فناوری است. تمرکز بر اجرای اقدامات مستقیم علمی نیست، بلکه ما به طراحی مسیری راهبردی و مهندسی علمی برای کشور می پردازیم. هم اکنون کشور را به بخش های مختلف تقسیم کرده ایم تا در هر بخش یک قطب علمی فعال شود. تا حالا قطب های علمی تهران، زنجان و هرمزگان راه اندازی شده اند و فاز اول فعالیت هایشان شروع شده است. این قطب ها مسئولیت دارند تمامی امور در رابطه با فناوری در استان خودرا بطور پیوسته دنبال کنند و مسیرهای توسعه را مشخص کنند.
یکی از اهداف این قطب ها ایجاد شاخه های متنوع علم بصورت تدریجی است، چونکه ایجاد همه شاخه ها در شروع کار ممکن نیست. ما فهرستی از حدود ۳۰ شاخه علمی تهیه کرده ایم که باید بر روی آنها سرمایه گذاری نماییم، از برنامه نویسی ساده گرفته تا موضوعات پیچیده تری مانند هوش مصنوعی و فناوری کوانتوم. برای این منظور نیاز به طرح درسهای متناسب داریم و باید با متخصصان حوزه های مختلف مشورت نماییم. از طرفی، باید برای گروههای سنی کودک و نوجوان، محتوای آموزشی مناسب تهیه نماییم و مربیان متخصص جذب نماییم تا آنها را آموزش دهیم. ممکنست افرادی در عرصه هایی مثل نانو تخصص داشته باشند ولی مهارت ارتباط با خردسالان و نوجوانان را نداشته باشند. در چنین مواردی، لازم است دوره های آموزشی ویژه برای آماده سازی این افراد برگزار گردد.
مسیر طراحی شده شامل اقداماتی است که برخی از آنها قبل تر شروع شده اند و برخی دیگر درحال پیگیری هستند. هدف ما این است که امکان دسترسی به علم و فناوری برای تمامی خردسالان ایران فراهم شود؛ از مناطق مرزی تا مرکز کشور، هر کودکی که علاقمند باشد بتواند فرصت یادگیری و راندمان را داشته باشد. با تلاش و امید به فضل الهی، این هدف تحقق خواهد یافت.
این اراده ای که ما داریم و وزیر محترم آموزش و پرورش نیز در افتتاحیه بر آن تاکید کردند، این است که کانون علوم و تکنولوژی های جدید باید تا روستاها گسترش یابد. به نظر من، این مساله یک نکته بسیار مثبت است که در اسناد و بخشنامه های طراحی و برای کانون علوم نیز به آن توجه شده است.
از جمله این نکات مهم، مسئله منابع درآمدی کانون پرورش فکری است. هدف این است که کانون علوم ابتدا خودکفا شود؛ یعنی بتواند مستقل عمل کرده و هزینه های خودرا تامین کند، برای اینکه بدون وابستگی مالی موجب تزلزل می شود. همچنین، تمامی درآمدهایی که کسب می کند باید صرف توسعه علم و فناوری شود و به هزینه های بخش های دیگر اختصاص نیابد. این مساله می تواند به عنوان یک نقطه عطف به شمار رود، چونکه هم به خودکفایی کانون کمک کرده، هم زمینه هایی را برای سرمایه گذاری و توسعه فناوری در شهرها فراهم می آورد.
ما باید در عرصه تولید محتوای علمی برای خردسالان در کشور نقش آفرین باشیم، برای اینکه هم اکنون ناشران کمی داریم که بصورت تخصصی روی موضوعات علمی کار کنند. اغلب کتاب های علمی موجود یا ترجمه شده هستند یا از منابع خارجی گردآوری شده اند.
یکی از اهداف ما در کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران این است که نویسندگان داخلی را تشویق و تشویق نماییم که با ارائه موضوعات و ایده های بومی شده، کتاب ها و مطالب علمی مختص خردسالان تولید کنند. برای نمونه، باید بیاندیشیم که چگونه می توانیم مفاهیم پیچیده ای مثل فناوری نانو را به زبان ساده برای خردسالان پیش دبستانی یا دبستانی توضیح دهیم یا چطور می توانیم نوجوانان را با پژوهش های علمی آشنا نماییم و به آنها مسیر و روش انجام مطالعه را نشان دهیم. این اقدامات نیازمند تولید کتاب ها و متونی است که به نحو مؤثری چنین مطالبی را به مخاطبان کودک و نوجوان منتقل کند. بنابراین، تمرکز ما باید بر توسعه و تولید محتوای علمی بومی باشد تا بتوانیم به نیازهای آموزشی این گروه سنی پاسخ دهیم.
* راه اندازی باشگاه های تخصصی تا چه اندازه می تواند در حوزه شناسایی استعدادهای نوجوانان کمک کند؟
ما می توانیم با راه اندازی باشگاه های تخصصی پشتیبانی از استعدادهای علمی برای خردسالان و نوجوانان، قدمهای مؤثری در این راه برداریم. به عنوان نمونه، ما هم اکنون باشگاه قاف را داریم که در آن استعدادهای ادبی بچه ها از سراسر کشور شناسایی و حمایت می شوند.
یکی از اهداف و برنامه های ما این است که اگر استعدادهای علمی کشف شوند و مورد تأیید قرار گیرند، زمینه های حمایتی مناسبی برای آنها فراهم نماییم. این حمایت ها شامل ارائه مشاوره، دسترسی به منابع مورد نیاز و پشتیبانی های لازم خواهد بود. این برنامه ها باید در سال ها و دوره های آینده بصورت جدی دنبال شوند تا بتوانیم در این حوزه فعالیت منسجمی داشته باشیم.
نکته مهم دیگر، ایجاد نشاط و رقابت علمی سالم میان دانش آموزان است. برگزاری المپیادها و جشنواره های علمی در موضوعات مختلف و زمینه های گوناگون، همچون نوآوری و خلاقیت های علمی، می تواند فرصت های بسیار خوبی برای شناسایی و پرورش استعدادها فراهم آورد.
کانون پرورش فکری می تواند بطور مستقیم در این بخش ورود داشته باشد یا از جشنواره ها و همایش های علمی که در سراسر کشور برگزار می گردند، حمایت کند. برای نمونه، گرچه حوزه هایی مثل رباتیک شاید بیش ازحد اشباع شده اند و کارهای زیادی در این حوزه در جریان است، اما در دیگر حوزه های علمی همچون نجوم، پزشکی ویژه خردسالان و نوجوانان، یا علوم جدید، جشنواره ها و رقابتهای کمتری وجود دارد. این موارد زمینه هایی هستند که کانون پرورش فکری می تواند در آنها سرمایه گذاری کند و فرصت های جدیدی برای رشد علمی خردسالان و نوجوانان ایجاد نماید.
* به نظر می آید ما جشنواره ای مختص نویسندگان علمی در کشور نداشته باشیم.
در حال حاضر هیچ جشنواره ای مختص نویسندگان علمی در ایران وجود ندارد. این در شرایطی است که می توانیم یک جشنواره کتاب علمی سالیانه برگزار نماییم تا کتاب های تولیدشده در عرصه علم توسط نویسندگان مورد ارزیابی قرار گیرد و آثار برتر معرفی شوند.
این پروسه می تواند شرایطی برای تشویق و پشتیبانی از نویسندگان علمی فراهم آورد. همچنین، در حوزه ترجمه و دیپلماسی علمی نیز می توان گام هایی برداشت. برای نمونه، می توان تجربیات سایر کشورها در عرصه علم و فناوری ویژه خردسالان و نوجوانان را به ایران منتقل کرد یا تجارب داخلی را به کشورهای دیگر ارائه داد.
این اقدامات همچون ظرفیت هایی هستند که باید روی آنها کار کرد. یکی دیگر از برنامه های مهم ما، راه اندازی نشریه ای برای علم و فناوری ویژه نوجوانان است. هم اکنون چنین نشریه ای در کشور وجود ندارد و ما در این عرصه کمبود جدی داریم.
البته بحث تولید محتوای علمی برای خردسالان نیز موضوع قابل توجهی است اما درحال حاضر تمرکز ما بر حوزه نوجوانان است. ما دو ماه پیش کار روی نسخه اولیه آزمایشی این نشریه را آغاز نموده ایم و الان در مرحله ارزیابی نتایج آن هستیم. هدف نهایی، انتشار نشریه ای است که بتواند نیازهای این گروه سنی را پاسخ دهد و جای خالی محتواهای علمی-رسانه ای را پر کند.
علاوه بر این، در عرصه گفتمان سازی علم و فناوری برای خردسالان و نوجوانان نیز نیازمند کارهای بیشتری هستیم. در کشور مجموعه ای نداریم که نشست های علمی با موضوعات در رابطه با این گروههای سنی برگزار کند. کانون پرورش فکری می تواند اهمیت بالای ی در این زمینه ایفا کرده و نشست های تخصصی علم و فناوری را طراحی کند. همین طور لازم است چارچوب های قانونی برای توجه بیشتر دولت به این مسایل مشخص شود. همکاری رسانه ها می تواند به روند گفتمان سازی کمک شایانی کند و کانون علوم و فناوری را به پایگاهی فعال و مؤثر تبدیل کند.
به نظر من، کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران، که برای خردسالان و نوجوانان ایران طراحی شده، یک نقطه امید مهم و جدی است. ما خودمان به این طرح بسیار امیدواریم، اما تحقق اهداف آن نیازمند همدلی، حمایت و همکاری تمامی بخش های مختلف جامعه است. چنین نتیجه ای یک شبه به دست نمی آید؛ بلکه باید در این راه سرمایه گذاری نماییم و تلاش مستمر داشته باشیم. اگر امروز می گوییم که ۸۰ درصد نویسندگان، فیلم سازان، کارگردانان، تهیه کنندگان، موسیقی دانان و خوانندگان کشور از میان تربیت یافتگان کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان هستند، این نتیجه حاصل سرمایه گذاری های گذشته این مجموعه است.
هدف ما این است که در طول ۱۵ تا ۲۰ سال آینده، ۸۰ درصد دانشمندان کشور نیز اذعان کنند که شروع فعالیت علمی شان از کانون پرورش فکری و کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران بوده است. این هدف بطورکامل دست یافتنی است و اصلاً دور از انتظار نیست، اما برای تحقق آن به حمایت و همدلی همه مسئولان نیاز داریم. کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران به عنوان یک سرمایه باارزش برای کشور به حساب می آید که با اضافه شدن مجموعه های خلاقانه مانند «مرغک کانون» گسترده تر شده است. امید داریم که این گام هوشمندانه بتواند زمینه ساز تحقق رؤیای ایران قوی باشد.
کانون های علم و علوم ما که قبلاً کارهای خودرا داشتند و ثبت اسامی خاص خودشان را انجام می دادند، حالا نیازمند تغییراتی در مدل فعالیت هستند. حال منتظریم تا رییس مجموعه توسط مدیرعامل محترم منصوب شود که با ساختاری جدید کار را شروع نماییم. هدف ما همکاری با مدارس، آموزش به فضاهایی که بچه ها در آن حضور دارند و تعامل با خانواده ها در بخش های مختلف است. برنامه این است که کارهای علمی را با ثبت نام و مشارکت خردسالان شروع نماییم تا آنها عضو شوند و به صورت عملی وارد فعالیت شوند. هم اکنون هنوز بصورت اجرائی وارد عمل نشده ایم، اما حتی مطالبی مثل برگزاری اردوهای علمی برای خانواده ها و خردسالان نیز مدنظر است.
در سه قطب اصلی آغاز به کار خواهیم کرد؛ زنجان، تهران و هرمزگان. این مراکز وظیفه مدیریت و هدایت کارهای علمی کانون پرورش فکری را بر عهده خواهند داشت. برای نمونه، ممکنست یک برنامه رباتیک در مرکز سی تهران یا یک پروژه علمی در دیگر مراکز کانون پرورش فکری برگزار گردد. برنامه ریزی این نوع کارها به عهده کانون علوم و فناوری است که شامل تعیین استاد، تنظیم سرفصل ها و هماهنگی برای محل اجرای برنامه ها است.
مرکز کانون پرورش فکری ممکنست مکان اجرای کارهای خودرا فراتر از محیط های معمولی تعریف کند؛ بطورمثال این اجراها می توانند در مدارس دولتی یا غیرانتفاعی، مهدکودک ها، آموزشگاه ها یا حتی مراکز دانشگاهی انجام شوند. هدف ما این است که از محدوده فضای سنتی کانون پرورش فکری عبور نماییم، اما بازهم از دیدگاه ها و برنامه ریزی های همین نهاد بهره ببریم.
به عبارت دیگر، عقبه فکری این حرکت می تواند کانون علوم باشد. ما می خواهیم وارد حوزه دانشگاه ها شویم و معتقدیم که تعامل کانون پرورش فکری با مدارس تا حالا تجربه ای موفق بوده است. اما حال کانون علوم و فناوری می تواند پل ارتباطی ما با دانشگاه ها باشد و پیوند جدیدی بین حوزه خردسالان و نوجوانان با مراکز علمی و دانشگاهی ایجاد نماید. حتی قسمتی از کارها ممکنست مستقیماً در دانشگاه ها برگزار گردد و خردسالان یا نوجوانان بتوانند در این فضاها ثبت نام کرده و دوره های آموزشی علمی ویژه را بگذرانند. نکته مهم این است که صحبت درباره ی کانون علوم و فناوری به مفهوم ساخت ساختمان ها یا لابراتوار های جدید نیست. ما تمام تلاشمان را می نماییم تا از ایجاد ساختارهای هزینه بر خودداری نماییم، برای اینکه به طور معمول بخش زیادی از بودجه کشور صرف چنین مواردی می شود. بجای آن، تمرکز ما بر مدیریت بهینه ظرفیتهای موجود است؛ همچون بیمارستان ها، مراکز علمی، دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری. هدف اصلی ما این است که تحت یک چارچوب مشخص و با استفاده از امکانات موجود، بستری فراهم نماییم تا خردسالان و نوجوانان بتوانند از این ظرفیت ها بهره مند شوند. در این بخش فعالیتهایی در دو حوزه ی معاونت آموزش و معاونت پژوهش انجام شده و برنامه هایی هم برای سال آینده درنظر گرفته شده است.
* برای توسعه پژوهش و ترویج آن در بین نوجوانان چه اقداماتی مقرر است انجام شود؟
در معاونت پژوهش، بیشتر بر روی پژوهش های بنیادی تمرکز داریم. به عنوان مثال، اگر ایده ای مانند راه اندازی یک کانون مطرح شود، این بخش بررسی می کند که آیا این اقدام درست است، موفق خواهد بود یا نه، لازم است یا غیرضروری، و واکنش بچه ها چگونه خواهد بود. برای توسعه پژوهش و ترویج آن در بین نوجوانان، یک مرکز پژوهشی در عرصه علوم و فناوری برنامه ریزی شده است که دو رویکرد اساسی را دنبال می کند: یک بخش برای تولیدات علمی مستقل مرکز، و بخش دیگر برای آموزش روش های پژوهش به بچه ها. هدف این است که نوجوانان نه فقط مهارت های علمی را بیاموزند، بلکه به روش مطالعه و کشف علمی علاقمند شوند.
علاوه بر این، برنامه هایی در عرصه آموزش تدوین می شود؛ بطورمثال اگر قرار باشد رباتیک یا مطالبی پیشرفته مانند فیزیک کوانتومی تدریس شوند، مشخص شود که چگونه این آموزش ها ارائه شوند. یا برای فعالیتهایی مثل ساخت و آموزش موشک های آبی، کارهای پژوهشی صورت می گیرد تا بهترین روش ها و مهارتهای به روز دنیا بررسی و اجرا شوند. این اقدامات نیازمند تحقیقات عمیق بوده و معاونت پژوهش مسئولیت پیگیری آنها را بر عهده دارد. هدف این است که کارهایی صورت گیرد که هم خلاقانه باشند و هم اثرگذار و اعجاب انگیز.
* همزمان با هفته ملی کودک، شاهد اجرای نخستین سری عروسک های نمایشی دارا و سارا بودیم. آیا مقرر است عروسک های دارا و سارا تولید و به بازار عرضه شود؟
قرار است این عروسک های نمایشی نقشی اساسی در برنامه های آینده ایفا کنند و تا سال ۱۴۰۴ خبرهای خوشی برای علاقمندان داشته باشند. یکی از اتفاقات مهم سال ۱۴۰۳، احیای جشنواره نمایش بود که به علت دوران کرونا متوقف شده بود. این جشنواره در نوزدهمین دوره خود با استقبال شایان توجهی برگزار گردید. یکی از ایده های کلیدی این دوره تمرکز بر طراحی و معرفی عروسک های هویتی برای کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان بود.
در حال حاضر، کانون پرورش فکری در شهرهای مختلف فعالیت دارد و در وضعیت خاص مانند سیل یا زلزله با خردسالان ارتباط برقرار کرده و خدمات ارائه می کند. اما تا حالا شخصیتی عروسکی برای ایجاد ارتباط نزدیک تر با خردسالان نداشتیم؛ شخصیتی که بتواند کتاب ها را به خردسالان ارائه کند، اخبار کانون را اطلاع رسانی کند یا آنها را با رویدادهای کانون آشنا سازد. این ایده موجب شد تا طراحی و تولید یک عروسک هویتی مدنظر قرار گیرد؛ عروسکی که بتواند فاصله بین کانون پرورش فکری و خردسالان را کاهش داده و به گونه ای جذاب تر پیام ها و برنامه ها را به آنها منتقل کند.
ما یک کارگروه تشکیل دادیم و در آن به بررسی شخصیت های مختلف پرداختیم. نتیجه غائی کار این شد که بجای طراحی یک شخصیت جدید، به همان شخصیت هایی که قبلاً داشتیم بازگردیم. بر این اساس، تصمیم گرفتیم باردیگر به شخصیت های دارا و سارا دقت کنیم، اما نه به همان شکل قبلی که فقط عروسک های تزئینی و دکور بودند. این دفعه، از چهره آنها برای طراحی نسخه ای جدید از عروسک های نمایشی استفاده کردیم و نخستین سری این عروسک ها تولید شد. پس از تولید، این عروسک ها در قالب برنامه های محیطی در محلهای مختلفی همچون سالن حجاب و برخی مدارس اجرا شدند تا ظرفیت آنها ارزیابی شود و نقصها احتمالی شناسایی شود.
برخی کارشناسان به ما گفتند که هنوز مشکلاتی در طراحی وجود دارد، بنابراین حال سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است. برای سال آینده نیز برنامه ریزی کرده ایم تا حضور تلویزیونی این عروسک ها را توسعه دهیم و قدمهای مؤثری در این راه برداریم. خانم سارا روستاپور، که چهره ای شناخته شده در بین خردسالان هستند، مسئولیت مدیریت پروژه را بر عهده گرفته اند. او به عنوان مدیر این طرح، قدم های مهمی را برای تحقق اهداف برنامه برداشته اند. براساس برنامه ریزی انجام شده، از تابستان سال آینده حضور شخصیت های دارا و سارا در شبکه های کودک تلویزیون شروع خواهد شد. جلساتی نیز با مسؤلان شبکه کودک برگزار شده و احتمال دارد پیش از ورود رسمی این شخصیت ها به برنامه ها، چند کلیپ تلویزیونی به عنوان پیش درآمد تولید شود
. هدف اصلی این پروژه احیای شخصیت های دارا و سارا و بازگرداندن آنها به خانه ها و ذهن خردسالان است. در این خصوص از تجربیات گذشته بهره خواهیم گرفت تا از تکرار اشتباهات جلوگیری شود. در دوره های قبلی، این شخصیت ها بدون پیوست کافی معرفی شدند؛ محصولات جانبی نداشتند، و بازاریابی فرهنگی برای آنها انجام نشده بود. اما در این دوره، تمرکز بر ساخت شخصیت هایی است که بوسیله رسانه، تلویزیون، و حتی فیلم های سینمایی به عنوان چهره ای پذیرفتنی برای خردسالان مطرح شوند.
در ادامه برنامه، تلاش خواهد شد تا این شخصیت ها به طور گسترده تر در دسترس قرار گیرند؛ همچون در قالب محصولات فرهنگی، اجراهای خیابانی، اجراهای صحنه ای، و حضور در استانها. همین طور فروش عروسک های در رابطه با این شخصیت ها نیز قسمتی از این برنامه است. کارگروهی برای نظارت بر روند اجرا تشکیل شده که متشکل از معاونت تولید و معاونت فرهنگی است و جلسات منظمی برای پیشبرد کارها برگزار می گردد. علاوه بر این، با حمایت های مدیرعامل محترم و نگاهی دقیق و حساب شده تلاش می نماییم به نتایج مؤثری نائل شویم. حضور تلویزیونی این شخصیت های عروسکی، به عنوان قسمتی از طرح معرفی شخصیت های جدید، می تواند نقشی کلیدی در موفقیت این پروژه ایفا کند.
ستاد وظیفه اصلی برنامه ریزی کلان در عرصه های علمی، فرهنگی و فناوری است. تمرکز بر اجرای اقدامات مستقیم علمی نیست، بلکه ما به طراحی مسیری راهبردی و مهندسی علمی برای کشور می پردازیم. هم اکنون کشور را به بخش های مختلف تقسیم کرده ایم تا در هر بخش یک قطب علمی فعال شود در عرصه شخصیت های عروسکی برای خردسالان با یک فقر جدی مواجه هستیم. در این حوزه می توانیم بحث آزادپردازی سرهنگی را مطرح نماییم، اما نگاه دقیق تری هم به برخی انیمیشن های موفق مانند «بچه زرنگ» داشته ایم. این انیمیشن ها مورد بررسی معاونت فرهنگی قرار گرفته و به نتایجی رسیده ایم که می توان آنها را برای هماهنگی بیشتر به بخش تجاری و معاونت تولید منتقل کرد تا برنامه ریزی لازم صورت گیرد. برای نمونه، در پروژه «بچه زرنگ» تا حالا حدود ۲۵ عنوان محصول طراحی شده و حتی کاتالوگی شامل ۴۰۰ عنوان دیگر نیز آماده شده است.
ما این محصولات را با دقت رصد می نماییم و نیازهای واقعی موجود در میدان را به واحد تجاری اعلام می نماییم. آنها نیز برمبنای اولویت ها اقدامات لازم را انجام می دهند. به عنوان قسمتی از همین رویکرد، ما موفق شده ایم ۱۰۰ کتاب مورد علاقه خردسالان ایران را شناسایی نماییم. این کتاب ها برای تولید محتوا در سال آینده اعلام شده اند و از آنها در قالب برنامه های مختلف مانند تئاتر کودک و نوجوان بهره برداری خواهد شد. هدف ما این است که این موارد در سال آینده با برنامه ریزی بهتر و گسترده تر به ثمر بنشیند.
تئاتر کودک و نوجوان در حقیقت از کتاب های موفقی الهام می گیرد که خردسالان و نوجوانان می خوانند و بوسیله تئاتر آنها را تجربه می کنند. این امکان به آنها اجازه می دهد نه فقط تئاتر را ببینند، بلکه موسیقی اش را بشنوند و حتی نسخه صوتی کتاب را در دسترس داشته باشند. ما چنین مدلی را در طراحی هایمان داریم، اما اجرای آن و پیشبرد تولید نیازمند همکاری میان بخش تجاری، معاونت تولید و سایر بخش های مرتبط می باشد. تمامی این اجزا باید در یک زنجیره منسجم برای ادامه دار کردن این پروسه همکاری داشته باشند.
منبع: javidani.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب