یادداشت، فرشاد مهدی پور
لزوم برگزاری نظام جامعه رسانه ای-فرهنگی
جاویدانی: مطابق بیانیه گام دوم نظام حکمرانی در ایران نیازمند سطوحی از تغییرات است که در آن بازبینی در سه سطح گفتمان ها و گفتارها، ساختارها و سازمان ها و منابع انسانی و نیروی کار را ضروری می کند.
به گزارش جاویدانی به نقل از پایگاه اطلاع رسانی KHAMENEI.IR در یادداشتی به قلم آقای دکتر فرشاد مهدی پور، کارشناس مسائل سیاسی و استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به بررسی الزامات بازسازی انقلابی و عقلانی در زمینه فرهنگ می پردازد.
برخلاف آنچه در سیاستگذاری از جنس عمومی اش گفته می شود، معمولاً، معضل های فرهنگی و اجتماعی را نمی توان حل کرد، امّا می توان از دامنه شان کاست و آنها را به مشکلاتی خُردتر (که امید رفع شان می رود) تقلیل داد. به علت سه گرفتاری هم زمان که نظام سیاستگذاری فرهنگی ایران را دربرگرفته، کاهش معضلات مذکور، راه کاری کارکردی و از مسیر اصلاح برخی رفتارها و راه کارها ندارد و باید کمی عمیق تر بدان ورود کرد: اوّل، ناکارآمدی پروسه در زمینه ی وضع و اجرای سیاست فرهنگی و رسانه ای (که موازی کاری و فقدان اعتمادبه نفس سازمانی قسمتی از آنست و در دهه ی اخیر با افول قدرت دولت، سیر صعودی طی کرده). دوم، تهاجم سازمان یافته ی فرهنگی (که سه دهه است بطور فشرده و دائمی، زیربناهای فرهنگی جامعه را چون موریانه ای پوسانده و ثمره آنرا در افزایش مسائل اخلاقی و رهاشدگی پوشش و امثالهم می توان دید) و سوم نبود ایده-نظریه مبنا برای حل وفصل مشکلات (که یا متکی به برداشت های ناقص از ایده های غربی چندفرهنگ گرایی، خصوصی سازی و تمرکززدایی است و یا رویکرد های واپس گرایانه تفکیک گونه).
حالا این گرفتاری ها سبب افزایش شکاف ها و گسل ها شده است، به نحوی که در سطح کنش ها و زندگی روزمره موجب ظهور از هم گسیختگی در سبک زندگی شده، در سطح منش، میل به قدرت طلبی نسل جدید و تازه به دوران رسیده پرمدعا از سویی و گریز از مرکز و واگرایی نسل تحصیل کرده مایل به غرب از طرف دیگر و در سطح بینش افزایش مناسک گرایی آیینی و توسعه روبناها (که در جایگاه خود، امری درست و دقیق است) بدون عمق بخشی نگرشی را به همراه داشته است. حال چاره ی کار چیست؟
اوّل
مطابق آنچه در بیانیه ی «گام دوم» آمده، نظام حکمرانی در ایران نیازمند سطوحی از تغییرات است که در آن بازبینی در سه سطح گفتمان ها و گفتارها، ساختارها و سازمان ها و منابع انسانی و نیروی کار را ضروری می کند. استقلال عنصر مولد انقلاب اسلامی بوده که در تعارض میان شرق و غرب (و تجلی آن در کاپیتالیسم آمریکا و مارکسیسم شوروی) هویدا می شد و برای کنشگران و مشاهده گران امری واضح بود، امّا در عصر مجازی شدن و مرززدایی و فروپاشی قدرت های پیشین، مفهوم استقلال نیازمند بازسازی مجددی است؛ چون عنصر حیاتی هویت ملی ایران نوین را تشکیل می دهد و این بحث را می توان در باب سازمان هایی که به ضرورت هایی تأسیس شده و الان در دوره ی مرگ سازمانی اند و یا منابع انسانی ای که با دگردیسی بین نسلی درصدد ورود به بازار کار بوده و تجارب نسل اوّل و دوم را ندارد نیز پی گرفت.
اگر این ضرورت را بپذیریم، یک پاسخ صریح و قاطع و کوتاهِ این گزاره تعیین کننده است: «ساختار فرهنگی کشور نیاز به یک بازسازی انقلابی دارد. ما مشکل داریم در ساختار فرهنگی کشور؛ و یک حرکت انقلابی لازم است؛ البته «حرکت انقلابی» یعنی خردمندانه و عاقلانه» امّا چون به سرانجام رساندن هم آهنگ و هم زمان این بازسازی زمان بربوده و از هر دو حیث مادی و معنوی هزینه زاست و ممکنست برخی موارد سبب تغییرات فوری در ترمیم مشکلات فرهنگی و اجتماعی نشود، باید تصمیم گرفت و اولویت هایی را پیش نهاد.
دوم
از آنجائیکه «معنای انقلابی بودن بی هوا حرکت کردن و بی حساب حرکت کردن نیست، [حرکت] انقلابی باید باشد، بنیانی باید حرکت بشود، در عین حال برخاسته از اندیشه و حکمت باشد»، تمرکز بر اصلاحات ساختاری در چهار صورت می تواند در بین مدت، بازسازی انقلابی ساختار فرهنگ و رسانه در کشور را رقم بزند:
اولاً، سازمان هایی که از منظر دانش مدیریت، به دلیلهای مختلف (تغییر محیط، جابه جایی وظایف و...) در مرحله ی مرگ سازمانی قرار دارند، باید منحل شده یا در سازمان های مشابه ادغام شوند؛ نمونه های مختلفی از این امر در زمینه ی تبلیغ و ترویج فرهنگ در داخل و خارج از کشور وجود دارد.
ثانیاً، بازآرایی قانونی و ساختاری شوراهای عالی موجود نظیر انقلاب فرهنگی، فضای مجازی و اجتماعی کشور است، بدین شرح که اولاً، در مجلس دارای قانون باشند (چون اصلاح قانون اساسی به سختی امکان پذیر است). ثانیاً، در دولت کرسی ای از آنها باشد (مثلاً، دبیران مذکور و معاون رییس جمهور هم باشند).
ثالثاً، حوزه ی مسئولیت نهادی شان روشن شود (مانند آنچه در انتخاب وزیر دادگستری در اصل ۱۶۰ قانون اساسی آمده که رییس دستگاه قضایی صاحب نظر در آنست، یا برای دبیر شورای عالی فضای مجازی در انتخاب وزیر ارتباطات، برای دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در انتخاب وزرای آموزش عالی، آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای دبیر شورای اجتماعی کشور در انتخاب رییس کمیته ی امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی و...)، امکان اعلام نظر و رأی فراهم گردد.
رابعاً، حذف کارهای موازی در زمینه ی فرهنگ و رسانه و حرکت به سمت نظام جامعه ی رسانه ای-فرهنگی در کشور؛ چونکه فضای مجازی به اصلی ترین درگاه تولید محتوا مبدل شده و اگر محتوا را محور کنش رسانه ای و فرهنگی بدانیم، صدور مجوزها، تنظیم گری و مشوق ها در این عرصه باید یک پارچه و متحد باشد.
سوم
امّا همه ی فرهنگ و رسانه با چنین اصلاحات ساختاری ای سامان نمی یابد و بازسازی نمی شود؛ چون «فرهنگ زیربناست و بسیاری از این خطاهایی که ما در بخش های مختلف انجام می دهیم، ناشی از فرهنگ حاکم بر ذهن ماست.» در اینجا می توان به دو دسته از کارها اندیشید: اموراتی که با به کارگیری منابع انسانی تازه نفس می توان آنها را بازسازی کرد و اقداماتی که باید از تعلل و تردید و ول شدگی ذهنی رها گردید و برایشان راهبرد و تدبیر داشت.
در گروه دوم، زیست مسرفانه ما، سبک زندگی غلط ما و تمایل به تجمل و اشرافی گری ما، همگی ریشه در فرهنگ دارد؛ به آشفتگی ها در حوزه ی فساد اخلاقی در زمینه ی فرهنگ بنگرید، گویا برخی بنای مقابله و مبارزه با این موارد را ندارند و مرتباً درحال عقب رفتن از مرزهای متعارف فرهنگی اند؛ امّا در گروه اوّل از حدود ۷-۸ سال قبل، حرکت های خودجوش رسمیت یافت و جمعی بزرگ از جوانان تحصیل کرده و علاقمند وارد کارهای فرهنگی و رسانه ای شدند؛ این اتفاق بعد از آن روی داد که کارآیی ساختارهای فرهنگی موجود زیرسؤال رفت و نیروی انقلابی خودجوش فعلیت یافت. تمرین تولید در عرصه ی صنایع فرهنگی و خلاق، گرچه به تولد بدنه ای نوپا منجر شود، لیکن چنانچه این بخش، مورد حمایت های نظام مند قرار نگیرد، ممکنست به علت موانع واقعی در میدان کنار گذاشته شود. البته در اینجا دوگانه ی جهادی-سازمانی شدن را باید لحاظ کرد و اجازه نداد رسمی شدن سد راه خلاقیت و ابتکار شود.
به یاد داشته باشیم که «عرصه رسانه و فرهنگ، از یک طرف، یک دانشگاه بزرگی می تواند باشد و هست و از طرفِ دیگر، یک آوردگاه صلاح و فساد است، آوردگاه حق و باطل است و عرصه ی جنگ فرهنگی با کسانی است که فرهنگشان ایجاد فساد در دنیا است؛ از این دو جهت باید نگاه کرد به آن» و با چنین دیدگاهی است که می توان بازسازی فرهنگی-اجتماعی کشور را رقم زد.
منبع: javidani.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب