در مراسم بزرگداشت مطرح شد؛
اسلامی ندوشن از ادبیات برای فهماندن ایران به جامعه بهره برد
به گزارش جاویدانی رضا داوری اردکانی اظهار داشت: اسلامی ندوشن، ادبیات و شاعری را بعنوان حرفه اصلی برنگزیده بود. او از ادبیات برای فهم ایران و فهماندن آن به جامعه بهره برد و در ایران دوستی گرفتار افراط نشد.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، عصر یکشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۱ توسط خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، بنیاد اندیشه و احسان توحید، مؤسسه فرهنگی و اجتماعی اندیشه روشن ندوشن و کانون یزد و با حضور تعدادی از اصحاب فرهنگ و ادب ایران، آئین گرامیداشت محمدعلی اسلامی ندوشن اجرا شد.
سهیل محمودی که اجرای برنامه را برعهده داشت، در ابتدای مراسم با تجلیل از حیات پربار محمدعلی اسلامی ندوشن اظهار داشت: در سده های اخیر که نسل های مختلف را مرور می نماییم، استوانه های محکمی را می یابیم که با تلاش خود چراغ فرهنگ و تمدن ایران را همچنان پرفروغ نگه داشته اند و مرحوم استاد محمدعلی اسلامی ندوشن بدون شک یکی از همین استوانه های محکم فرهنگ و تمدن ایرانی است.
پرهیز از افراط و تفریط و نگاه معتدل به ایران
اصغر دادبه استاد فلسفه اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی بعنوان اولین سخنران این مراسم با اعلان اینکه اسلامی ندوشن عشق مجسم به ایران بود، اظهار داشت: او همیشه در آثارش مخاطبان خودرا به ایران دوستی و زیستن برای ایران دعوت می کرد و خود او نیز همیشه همین گونه با عشق به ایران زندگی کرد.
وی اضافه کرد: اسلامی ندوشن هیچ وقت ایران دوستی خودرا بصورت شعاری مطرح نمی کرد. عشق و علاقه او فقط عشق و علاقه به قطعه ای از این کره خاکی نبود بلکه منظور او از عشق ورزی به ایران، گرامی داشتن یادگارهای این مرز و بوم یعنی فرهنگ و تمدن ایرانی است.
دادبه در فراز دیگری از سخنرانی خود با اشاره به این که استاد اسلامی ندوشن همیشه اصرار می کرد، عشق ورزی به ایران باید با رعایت جانب اعتدال همراه باشد، اظهار داشت: نگاه ندوشن به ایران معتدل بود. ندوشن به پرهیز از دید ایدئولوژیک به ایران تاکید داشت؛ اعتقاد داشت ایدئولوژی به افراط و تفریط منجر می شود. ما نیاز به آموزش عقلانیت و فلسفه در معنای آزاداندیشی داریم. در نگاه ندوشن میهن دوستی فریبنده است، باید با عقلانیت و اعتدال به میهن نگاه کرد.
در ایران دوستی خود هیچ وقت گرفتار افراط و زیاده روی نشد
در ادامه، پیام تصویری رضا داوری اردکانی رییس فرهنگستان علوم پخش گردید. داوری اردکانی سخنان خودرا این نکته آغاز کرد که باید بدانیم اسلامی ندوشن که بود و چه کرد؟
این استاد فلسفه در پاسخ به سوال خود عنوان کرد: اسلامی ندوشن یکی از ایرانی ترین دانشمندان فرهنگ و ادب فارسی بود که در ایران دوستی خود هیچ وقت گرفتار افراط و زیاده روی نشد و به همین دلیل همچنان آثار بزرگان ادب فارسی و نویسندگان خارجی زبان را به دقت مطالعه می کرد.
داوری اردکانی اضافه کرد: اسلامی ندوشن بااینکه وارد هیچ سازمان و حزب سیاسی نشد، اما با واقعیات سیاست نیز بیگانه نبود. حتی در دهه های سی و چهل که حزبی بودن، مد روز جامعه روشنفکری بود، او چندان نسبت به گروههای سیاسی خوش بین نبود و همین مطلب نشان دهنده بینش سیاسی اسلامی ندوشن است.
این استاد فلسفه با اشاره به توانایی های ادبی اسلامی ندوشن اظهار داشت: اسلامی ندوشن، ادبیات و شاعری را بعنوان حرفه اصلی برنگزیده بود. او از ادبیات برای فهم ایران و فهماندن آن به جامعه بهره برد. شاعری را رها کرد و به نثر گروید و حتی در آثار پژوهشی نیز از ادبیات مرسوم پژوهش پرهیز کرد و متون خودرا عالی و به شیوه رمان نویسان نوشت.
بدون پیش داوری و تعصب در عرصه فرهنگ قلم زد
پس از پخش پیام تصویری رضا داوری اردکانی، پیام مکتوب هادی خانیکی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی قرائت شد. خانیکی در قسمتی از پیام خود نوشته بود:
ساختار فکر و اندیشه زنده یاد محمدعلی اسلامی ندوشن نمونه بارز یک ساختار گفت وگویی بود. چنانکه خودش نیز آنرا موهبتی می دانست که با دو فرهنگ سر و کار داشت. یکی فرهنگ بومی ایران و دیگری فرهنگ دنیای غرب، و می گفت زندگی من بر سر یک چهارراه خیمه زد: قدیم و جدید و شرق و غرب
اسلامی ندوشن بدون پیش داوری و تعصب در عرصه فرهنگ قلم زد و اهل نفی و پذیرش تام و تمام هیچ فرهنگی نبود. توجه همزمان او به آثار ایرانی و خارجی نشان دهنده عمق نگاه او به فرهنگ جهانی است.
اسلامی ندوشن، متفکری بود که به اخلاق و انسانیت اهمیت فراوانی می داد و همیشه می اظهار داشت که از نوشتن بیش از یک هدف نداشتم، و آن این بود که حقّ انسانیّتِ خودم را ادا کنم. اسلامی ندوشن همانطور که خود می گفت کامیاب زیست نه این که خوش زندگی کرده باشد بلکه در دوره دلهره انگیزی، پربار زیست.
اسلامی ندوشن، هیچ گاه در دام جریان های پان ایرانیستی نیافتاد
در ادامه برنامه، سید محمود دعایی مدیر مسئول روزنامه اطلاعات در سخنانی به تبیین رویکرد حرفه ای اسلامی ندوشن پرداخت و اظهار داشت: مرحوم اسلامی ندوشن چه در دوران قبل از انقلاب اسلامی ایران و چه بعد از انقلاب، اهتمام کرد که خودرا مستقل از جریانات سیاسی مسلط و هیاهوهای مرسوم حفظ کند. او هیچ گاه در دام جریان های پان ایرانیستی نیفتاد و هیچ گاه به نهاد قدرت نزدیک نشد.
دعایی اضافه کرد: ارزش مرحوم اسلامی ندوشن در این بود که بسیار فراتر و وسیع تر از زمانه خود می اندیشید، عمیق بود، فرهنگ را باور داشت و وجه تمایز امثال اسلامی ندوشن با خیلی از اصحاب فرهنگ و ادب در همین نکته است.
تاکید بر عقلانیت برخاسته از روح وسطی نگر ایرانیان
حسن بلخاری رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی دیگر سخنران مراسم بزرگداشت استاد محمدعلی اسلامی ندوشن بود. وی با اشاره به نگرش اعتدالی اسلامی ندوشن به ایران اظهار داشت: در تمدن ایرانی میان هنر و خرد پیوند دیرینه برقرار است. عقلانیت در موضع و منشأ عدالت و نگاه متعادل است و تمدن هایی که عقل را بر صدر نشانده اند، به اعتدال رسیده اند.
استاد دانشگاه تهران افزود: در اوستا و اسطوره های ایرانی خصوصاً شاهنامه فردوسی، دو اصطلاح مترادف یکدیگر به کار رفته است؛ هنر و خرد. و بر طبق این متون هرکس که هنر و خردمندی را داشته باشد زندگی سعادتمندانه ای را خواهد داشت.
وی اظهار داشت: در تمدن ایرانی حافظ و فردوسی قابل جمع است. اسلامی ندوشن همیشه می گفت فرهنگ و تمدن ایران چهار کتاب است، شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ، مثنوی مولانا و کلیات سعدی که بیان کننده وسعت جان ما در وحدت عقل و عشق است. در آثار هیچ کسی مثل ندوشن، وحدت عقل و عشق را نمی بینیم.
تاکید همیشه بر عدالت طلبی و بهبود اوضاع اجتماعی
در ادامه فریدون مجلسی کارشناس مسائل بین الملل و دیپلمات سابق کشورمان به این نکته اشاره نمود که در این مراسم عمدتا به جنبه های فرهنگی، ادبی و جامعه شناختی استاد اسلامی ندوشن پرداخته شد و من تمایل دارم تا در سخنرانی خود به جنبه دیگر ایشان می پردازم و آن دانش حقوقی استاد اسلامی ندوشن است.
فریدون مجلسی افزود: از زمانی که من دانشجوی اسلامی ندوشن در دانشگاه ملی بودم، پنجاه و سه سال قبل است و از همان روزهای ابتدایی شاگردی ایشان، مبهوت دانش وسیع ایشان، خصوصاً در زمینه حقوق تطبیقی بودم. در کلاس درس این استاد فرهیخته بود که با تفاوت های حقوقی نظام های مبتنی بر انتخابات اکثریتی و نظام های مبتنی بر انتخابات تناسبی آشنا شدم.
او به نگاه ویژه اسلامی ندوشن به دموکراسی اشاره نمود و اظهار داشت: وی در بحث دموکراسی به اراده مردم تاکید داشت و انتخابات تناسبی را ترجیح می داد. اعتقاد داشت همه گروههای سیاسی به تناسب رأی که به دست آورده اند، کرسی داشته باشند.
این دیپلمات سابق در ادامه اظهار داشت: اسلامی ندوشن همیشه خودش را انسانی متعارف می دانست و نه اسطوره ای و گرفتار توهم و خودبزرگ بینی نبود. از شروع جوانی و اقامت در تهران در محافل روشنفکری آن دوران نظیر کافه نادری شرکت می کرد و در نشریات مهمی مانند مجله سخن مطلب می نوشت. درست است که اسلامی ندوشن در هیچ حزب و گروه سیاسی ای عضو نشد، اما این به آن مدلول نیست که نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی خونسرد بود. دیدگاه سیاسی عدالت طلبانه داشت و به بهبود اوضاع اجتماعی عمیقاً فکر می کرد.
جای خالی برگزاری جایزه سالانه محمدعلی اسلامی ندوشن
آخرین سخنران مراسم بزرگداشت محمدعلی اسلامی ندوشن، محمود اسعدی مستندساز و پژوهشگر حوزه فرهنگ بود. او اظهار داشت: در حدود سه دهه پیش مستندی بلند درباره زندگی و کارنامه علمی استاد اسلامی ندوشن، با حضور خود ایشان ساختیم که از همان ابتدا ایشان شرط همکاری در ساخت این مستند را پخش مستند بعد از مرگ خودشان عنوان کردند.
اسعدی افزود: همیشه سوالم این بود که چرا ایشان علاقه ای به به انتشار این فیلم در زمان حیات خود ندارند، بعدها دلیل آنرا در صحبت ها و نظرات ایشان درباب سیر تاریخی جریان روشنفکری در ایران دیدم که شاید مورد پسند همه نباشد.
او در ادامه سخنران خود اشاره کرد: ندوشن در زمینه غرب پژوهشی و شرق شناسی کارهای بزرگی کرد. او به عدالت به مفهوم وسیع کلمه معتقد بود. آزادی را فرع بر آگاهی می دانست. علاقه بسیار به سعدی داشت و مطالعه سعدی را منبع مناسبی برای جوانان ایرانی می دانست.
این مستندساز در آخر اظهار داشت: پیشنهاد می کنم به نام استاد محمدعلی اسلامی ندوشن و در زمینه ه های مطالعاتی مشخصی، همانند ایران شناسی، همایش و جایزه سالانه ای تعریف شود تا بتوانیم نام این استاد بزرگ را در بین نسل های آینده همچنان زنده نگه داریم.
اسلامی ندوشن متعلق به هیچ گروه و دسته ای نبود
در اختتام پیام مهران اسلامی ندوشن، فرزند محمدعلی اسلامی ندوشن قرائت شد. او ضمن تشکر از برگزارکنندگان برنامه نوشت: این جلسه و جلسات مشابهی که در یک ماه گذشته به یاد پدر در یزد، ندوشن، نیشابور و تهران برگزار شده اند، فقط از روی علاقه به ایران بوده است. ایران کشوری استثنایی است و باید آنرا بیشتر شناخت. ندوشن هیچ وقت متعلق به هیچ گروه و یا دسته ای نبود و افزون بر یادگیری مکرر، به سلامت جسم و روان اهمیت زیادی می داد.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب