معرفت شناسی در نگاه امام هادی (ع)
به گزارش جاویدانی، یک کارشناس مسائل دینی در مورد تعدد فرقه ها و نحله ها در زمان امام هادی(ع) اظهار داشت: امام نقش به سزایی در تبیین صحیح مبانی اسلامی در عصر خود داشته و جامعه شیعی مبانی اصیل خود در حوزه توحید شناسی را وام دار این امام همام است.
حجت الاسلام یاسر حسنوند -کارشناس مسائل دینی - در مورد دوران امامت امام هادی(ع) و مقابله ایشان با فرقه ها و نحله های مختلف به ایسنا اظهار داشت: دوران امام هادی(ع)، دوران حضور فرقه ها و نحله هایی چون مجسمه، مفوضه، اهل حدیث، اشاعره و معتزله بوده است. این مذاهب و نحله ها توانستند با ایجاد شبهاتی در زمینه مسائل اعتقادی، جامعه شیعی را تا حدودی گرفتار تردید و تشویش کنند.
به نقل از ایشان، امام هادی(ع) در مقابل این اندیشه های فاسد و غیر واقعی، به تبیین صحیح باورهای دینی پرداخت و توانست شیعیان را از افتادن در شبهاتِ نحله ها و مذاهب کلامی رهایی دهد.
این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: در میان این فرقه ها، معتزله و اشاعره که در اواخر قرن اول هجری پدیدار شد و در طول تاریخ اسلام سهم عمده ای در درگیری های فکری جامعه اسلامی داشتند؛ بیشترین فعالیت کلامی را در عصر امام هادی(ع) با رویکرد اعتزالی و اشعری به عهده داشتند.
حسنوند خاطرنشان کرد: اهداف این گروه ها، جدا کردن مردم از اندیشه های صحیحی بود که از جانب امام هادی(ع) در زمینه مسائل اعتقادی بیان می شد.
وی ادامه داد: اهل حدیث هم به دلیل حمایت متوکل عباسی از آنها و قرار گرفتن در پست های سیاسی و فرهنگی دولت، باورهای فقهی و اعتقادی خویش را در جامعه اسلامی نشر داده و از این طریق جامعه را نسبت به سنت و سیره حقیقی پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) گرفتار شک و تردید می کردند.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: همچون رهبران اهل حدیث که تاثیر به سزایی در انتشار باورهای اهل سنت داشت، احمد بن حنبل بود. او توانست از موقعیت به دست آمده نهایت بهره را ببرد و مبانی مذهب حنبلی را در عراق و دیگر مناطق اسلامی گسترش داده، فضای ضدّ شیعی را ترویج کرده و سایر مذاهب را بعنوان یک «بدعت» انکار می کرد.
به قول حسنوند، عمده مشاجره مذاهب در عصر امام هادی (ع) در مبحث توحید بود. توحید شناسی در دو محور مورد گفتگوی مذاهب و نحله ها یکی مسأله صفات خداوند؛ دیگری نفی هرگونه مشابهت میان خداوند و مخلوقات بوده است.
وی افزود: معتزله با توجیه مسائل دینی همچون توحید در پرتو عقل، به تحلیل و توجیه آن پرداخته و گاهی راه افراط را نسبت به تحلیل این مسائل طی می کردند. در باب توحید، گاهی صفات متضادی را به خدا نسبت داده و گاهی از او سلب می کردند.
این کارشناس مسائل دینی ابراز کرد: این حرکت برای جامعه شیعی که خود رهبر دینی داشت قابل پذیرش نبود. توصیف خدای متعال بر اساس عقل به تنهایی از جانب جریان اعتزال، باعث سرازیر شدن پرسش های زیادی در زمینه توحید شد. امام هادی(ع) هم در مقابله با این فرقه ها با تکیه به براهین عقلی و قرآنی و با استفاده از روش معتدلی به تبیین و تفسیر صحیح صفات خدای متعال پرداختند.
حسنوند تصریح کرد: از نگاه امام هادی(ع)، معرفت شناسی حقیقی به خداوند، خارج از محدوده عقول است و عقول خردورزان، برای شناخت حقیقی خداوند سرگردان و رسیدن به ژرفای شگفتی مرتبه وجودی و بلندای منزلت او برای آنان غیر امکان دارد.
وی خاطرنشان کرد: در مقابل معتزله، مکتب اهل حدیث است که از مشبّهه بوده اند. آنها بر خلاف معتزله با تمسک به ظواهر آیات و روایات می کوشیدند تا برای خدا صفات انسانی و مادی بتراشند.
این کارشناس مسائل مذهبی اظهار نمود: امام هادی(ع) در مقابل این نحله دینی هم موضع گرفته و با اقامه برهان بر پایه عقل و شرع و سیره نبوی، خداوند را از هر نوع تشبیه و صفات مادّی مبرّا ساخت و عقاید مشبهه و مجسمه را واهی، بی اساس و باطل شمرد.
حسنوند افزود: در حدود 21 حدیث که برخی مفصل است، از امام هادی(ع) نقل شده که همه تاکید بر این دارد که امام در مقابل فرقه ها از موضع تنزیه، با تاکید بر ادله عقلی و نقلی دفاع کرده است.
وی بیان نمود: آن حضرت تنها راه توحید شناسی را شناخت و معرفت به ذات باری تعالی می داند چنان که وقتی از حضرت در رابطه با کمترین مرحله شناخت خداوند سوال شد ایشان اقرار به یکی بودن و عدم شبیه و نظیری برای خداوند را کمترین مرحله از معرفت شناسی شمرد و پروردگار را قدیم، ثابت، موجود و همیشگی معرفی نمود.
این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: آن حضرت در گفتاری دیگر چشم ها و زبان ها را عاجز و قاصر از درک و توصیف حقیقی خدا برشمرد و در علت آن به نامتناهی بودن خدای سبحان اشاره کرده و آنرا از حد پذیری برتر دانست.
حسنوند خاطرنشان کرد: مجسمیون از دیگر فرقه هایی است که در عصر امام هادی(ع) فعال بوده و شبهات زیادی را در معنای توحید به جامعه القاء می کردند تا جایی که باعث ایجاد اختلاف در میان شیعیان و پیروان امام هادی(ع) در رابطه با جسم یا عدم جسم بودن خداوند شدند؛ چنان که در نامه ای فردی از شیعیان، امام را از اختلافی که مابین دوستان وی در رابطه با توحید شده در خصوص اینکه عده ای بر تجسیم و عده ای بر تشبیه گرایش پیدا کرده اند آگاه و در اینباره از او سؤال کرد؛ حضرت هم در پاسخ او فرمودند: «خداوند منزه از حد و غیر قابل وصف است و هیچ چیز مانند او نیست، او شنوا و بینا است.»
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب