آموزه های محیط زیست با رهیافت قرآنی
جاویدانی: اصفهان صیانت از طبیعت و محیط زیست یکی از مواردی است که در دین اسلام به آن تأکیدشده و آیات و روایات مختلفی نیز در این خصوص آورده شده؛ تا آنجا که خیلی از سوره های قرآن کریم به نام یکی از جلوه های طبیعت است؛ مانند سوره های نور، عنکبوت، رعد، نجم، بقره، نحل، شمس، لیل، قمر و حدید.
نخستین نشست هم اندیشی دانشجویی نیز که با عنوان «نامه و قرار» انجام شد به موضوع محیط زیست اختصاص داشت و در آن به تدبر در آیات قرآن با رویکرد صیانت از محیط زیست پرداخته شد.
در ابتدای این هم اندیشی که روز گذشته (۱۶ بهمن ماه) با عنوان محیط زیست در دانشگاه اصفهان برگزار شد، امیر احمدنژاد، دکترای علوم قرآن و حدیث، به آیه ۱۱۹ سوره نساء و مفهوم آن پرداخت و اظهار داشت: خداوند در این آیه فرموده است: «وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّیَنَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّکُنَّ آذانَ الْأَنْعامِ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَ مَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبیناً.» خدا در این آیه شریفه به برخی اهداف شیطان اشاره کرده و بر دشمنیِ او با فرزندان آدم تاکید می کند. درحقیقت این آیه، جمله ای از شیطان خطاب به خداوند است چونکه خداوند شیطان را بواسطه سجده نکردن به آدم از بهشت اخراج می کند و شیطان در حین رفتن، اطلاعیه ای را با شدت و غلظت می خواند و به خدا قسم می خورد که «به تو اثبات می کنم که در مورد آدمی که من را به خاطر او راندی، اشتباه کردی و بطور قطع من آنها را از راه اصلی منحرف می کنم تا راه درست زندگی را پیدا نکنند و یقیناً آنها را گرفتار آرزوهای عجیب وغریب می کنم و پس از آن هم به آنها فرمان می دهم که گوش های چهارپایان را بشکافند و یا قطع کنند!»
او اضافه کرد: آن چیزی که در این آیه برای من بسیار جالب است تکرار «لَآمُرَنَّهُمْ» است و می گوید «لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ» یعنی «به آنها امر می کنم که خلق خدا را تغییر دهند.» نتیجه این تغییر بگفته قرآن، ورشکستگی است و خداوند آورده است که «وَ مَنْ یَتَّخِذِ الشَّیْطانَ وَلِیًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبیناً» اما «فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ» چیست؟ این بخش، محور اصلی یعنی بخش انحرافی حیات انسان این است که در خلق خدا تغییر بوجود آورد.
در ادامه این جلسه هم اندیشی، محمد سلطانی، دکترای علوم قرآن و حدیث اظهار داشت: من فکر می کنم همه چیز از اسم یا نام آغاز می شود که هم یک ریشه قرآنی دارد و هم ریشه ای که از اندیشه و تفکر ما سرچشمه می گیرد. به این معنا که همه چیز از ذهنیت ما شروع می شود چون ذهنیت ما مایه نام گذاری است؛ این که شما بر من و من بر شما چه نامی بگذاریم، حاکم بر مردم و مردم بر حاکم چه نامی بگذارند. فرعون به مردم اعلام نمود که «فَقالَ أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلی» من رَب اعلا هستم و یا کریم خان زند به مردم اظهار داشت که مرا پادشاه نخوانید بلکه وکیل الرعایا بخوانید. بدین سبب من فکر می کنم که ارتباط ما با طبیعت، چه طبیعت گیاهی، چه انسان ها و خداوند و حتی خودمان، همگی با نام آغاز می شود.
او با اعلان اینکه مهم آنست که من بر خودم چه نامی می گذارم، اضافه کرد: دراین باره امیرالمؤمنین جمله ای زیبا و تعیین کننده دارد که فرموده اند «المَرْءُ حَیْثُ وَضَعَ نَفْسَه»ُ یعنی «آدمی آنجاست که خویشتن را قرار دهد.»
همچنین سید محمد رجایی رامشه، دکترای مهندسی ذهن اظهار کرد: همه قرآن، کُد است، یعنی کلیدواژه و راز است و گاهی اوقات پیش نیاز کُدی که می خواهیم در قرآن باز نماییم کدهای دیگری است. در طبیعت نیز نکته های بسیاری وجود دارد، همچنین وقتی می خواهیم سجده نکردن شیطان را باز نماییم ابتدا باید به کُد سجده توجه کرده و آنرا باز نماییم. عبادت نیز نکته های زیادی دارد و بعضی فکر می کنند که صلاة همان عبادت و فقط برای مسلمانان است، درصورتی که حضرت عیسی در گهواره می گوید به من سفارش شده به صلاة و اگر بخواهیم کد اصلی عبادت را باز نماییم باید به عبد بپردازیم.
او با اشاره به آیه ۷ سوره کهف و آیه ۱۱۹ سوره نساء اظهار داشت: آیه ۷ سوره کهف، حرف و خواسته خداست و این که می گویم همه چیز از نام آغاز می شود به این آیه نیز اشاره دارد که خدا به طبیعت، نام «زینت» را داده و سپس باید در آیه ۱۱۹ سوره نسا به این مساله اشاره نمود که شیطان چه می گوید. شیطان به مفهوم مجموعه نیروهای افراد شر است که فرمان می دهد که تغییر کند؛ بدین سبب «فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ» یعنی خلق خدا را به چیزی جز او تبدیل کنند.
رجایی افزود: آیه ۷ سوره کهف، نامی است که خدا بر محیط زیست ما می گذارد، یعنی در آیه «إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا» کلمه «زِینَةً» بسیار قابل توجه است. قرآن نمی گوید هر آنچه در زمین است، مصرف شما است، اما در این آیه فرموده که ما آنچه را روی زمین است زینت برای آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدامشان بهتر و نیکوتر عمل می کنند.
این دکترای مهندسی ذهن با اعلان اینکه آیه ۷ سوره کهف بر آیه ۱۱۹ سوره نسا تقدم دارد، اظهار داشت: در بازگردان واژه عبادت باید دقت کرد و بازگرداندن آن به کلمه پرستش اشتباه و لازم است که از واژه عبد را به کار برد. اگر کسی بنده خدا باشد می تواند برخلاف نظر او عمل کند؟! مسلماً خیر و خیلی عجیب است که این آیه پیامی بالاتر از حفظ محیط زیست را منتقل می کند، یعنی زیباتر و بهتر ساختن.
رجایی رامشه اشاره کرد: خدا در آیه های مختلف اشاره می کند که انسان و طبیعت از خاک آفریده شده اند. خدا می گوید من آب را بخار می کنم، باد را می آورم، ابرها را حرکت می دهم و سپس باران را فرو می فرستم و زمین مرده را با آب زنده می کنم. در آیاتی دیگر به خلقت انسان اشاره می کند و می گوید ما انسان را از خاک آفریدیم و تاکید می کند همانطور که زمین مرده را زنده می کنم پس می توانم یک دفعه دیگر خلق جدیدی را بجای شما بمیرانم و زنده کنم. جایی نیز فرموده است که من عرش را بر آب بنا می کنم. اما این که زنده می کند یعنی چه؟ خاصیت آب این است که توانایی جابجایی دارد، از سویی دیگر خداوند با حرکت، به موجودات زندگی می دهد اما در مورد انسان، با این حرکت، او را به عرش می برد. زنده می کند و می میراند و باردیگر می میراند و زنده می کند اما برای تکامل و رسیدن انسان به ملکوت.
او اضافه کرد: وقتی خدا انسان را خلق کرد به سایر موجودات گفت به او سجده کنید و درحالی که فرشتگان ابزار خداوند هستند، اما به ابزاری در اختیار آدم تبدیل می شوند و آدم اختیار دارد که از ابزار فرشتگان استفاده نماید.
این دکترای مهندسی ذهن با اعلان اینکه کار خدا تکامل است و ما برای بندگی به دنیا آمدیم و کسی که بندگی نکند بدنبال بردگی است، اشاره کرد: خداوند در آیه ۶۴ سوره نسا فرموده است که «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ» یعنی ما رسولی نفرستادیم مگر بر این مقصود که خلق به امر خدا او را اطاعت کنند و در آیه ۶۵ این سوره نیز آورده که «إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاکَ اللَّهُ» یعنی ما قرآن را به حق به سمت تو فرستادیم تا به آنچه خدا بر تو پدید آورده میان مردم حکم کنی.
رجایی رامشه اظهار داشت: هر چیزی اگر هارمونی داشته باشد و در جای خودش باشد زیباست و اگر جز این باشد نازیبا است. خدا نیز می گوید همه چیز در خلقتی که من خلق کردم در جای خودش است و تو آنرا به هم نزن و اگر غیرازاین عمل کردی، درست نیست. خداوند پازلی هماهنگ و با هارمونی ساخته است و در این بین، احترام به طبیعت یعنی بگذاریم طبیعت کار خودش را انجام دهد.
در پایان این جلسه هم اندیشی نیز محمد سلطانی، دکترای علوم قرآن و حدیث با اشاره به کلمه های کلیدی «ذکر»، «تذکر» و «ذکرا» و با اعلان اینکه چهار مرحله «مقلد»، «اندیشمند»، «داوری خود» و «انتقاد از خود» برای آدمی را در نظر گرفته است، اظهار داشت: هر انسانی در هر کار خُرد و کلانی که انجام می دهد گاهی فقط مقلد و مقلد، برده است؛ درحالی که بندگی با اندیشه و از روی اختیار و فهم است. وقتی انسان از بردگی بیرون آمد اندیشمند خواهد شد یعنی فکر کرده و کار می کند. ازنظر من عموم آدم ها در دو مرحله مقلد یا اندیشمند قرار دارند اما مرحله سومی نیز وجود دارد و این است که من به عنوان یک فرد اندیشمند، خود و اندیشه خودرا داوری کنم؛ ضمن این که مرحله چهارم، مرحله منتقد یا انتقاد از خویش نام دارد که در باید داوریِ ما از خودمان بی رحمانه باشد.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب