به قلم حسن بشیر، استاد دانشگاه امام صادق
مجموعه شعر طنز حدیث انتخابات منتشر گردید
به گزارش جاویدانی حدیث انتخابات: مجموعه شعر طنز مجموعه اشعار سروده شده توسط حسن بشیر، استاد دانشگاه امام صادق (ع) در چارچوب های قصیده، مثنوی، دوبیتی و رباعی توسط انتشارات لوگوس منتشر گردید.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، حسن بشیر در پاسخ به این سؤال که چرا از اصطلاح حدیث انتخابات برای این مجموعه استفاده شده است، اظهار داشت: انتخابات مهم ترین و جدی ترین اقدام سیاسی اجتماعی در جمهوری اسلامی است. بدون انتخابات مردم سالاری که یکی از آرمان های تشکیل نظام اسلامی است محقق نمی گردد. از طرفی، زمان زیادی تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، که مهم ترین انتخابات در کشور است، باقی نمانده است. ازاین رو باید در این حوزه به هر شکل ممکن و با استفاده از شیوه های مختلف، مشارکت جدی داشته باشیم و همراه مردم به این مسئولیت سیاسی اجتماعی توجه جدی داشته باشیم و به این نقش آفرینی کمک نماییم. این مسئولیت متعلق به همه بوده و یک حرکت ملی برای تأمین استقلال و آزادی کشور است. بنابراین مشارکت مردم به معنای توجه آنان به تحکیم کشور در شرایط کنونی جهانی است.
وی درباره این که چرا شعر طنز؟ و این که رابطه انتخابات با شعر طنز چه می تواند باشد؟ اشاره کرد: سوال مهم و کلیدی است که اصل کتاب هم در همین راستا شکل گرفته است. شعر زبان قابل فهمی است که رابطه متن و انسان را به شکل طبیعی شکل می دهد. اما شعر، در ژانرهای متعدد دارای تاثیرات متفاوتی است. غزل، باآنکه رابطه درونی شاعر با بیرون واقعی را منعکس می کند اما از کانال تخیل بیشتر از واقع گرایی عبور می کند و هر چه این تخیل عمیق تر، وسیع تر و فراگیرتر باشد، اوج بیشتری می گیرد.
این استاد دانشگاه افزود: مبحث دیگری که در تمام سبک های دیگر شعری به جز طنز وجود دارد، بحث امتزاج احساس با بیان است. احساسات و عواطف در همه سبک های شعری دیگر، یک اساس است. هر چقدر احساس و عواطف غلیان بیشتر در متن شعری پیدا کنند، شعر جذاب تر و مورد پسندتر می شود. اما طنز، برخلاف سایر سبک های شعری، رابطه بیشتری با حقیقت دارد. واقع گرایی را میتوان محور بیان طنزآمیز به شمار آورد. نه این که طنز از تخیل که به طور عمده در شکل استعاره ای بیان می شود، استفاده نمی کند، بلکه مقصود این است که آنچه که طنز مطرح می کند ناظر به حقیقت ها است که به شکل های گوناگونی در شعر تجلی می یابند.
بشیر با اشاره به اینکه ما با سه نوع از طنز روبه رو هستیم، اظهار داشت: البته تقسیمات دیگر وجود دارد، آنچه که در اینجا آورده می شود، برداشت من در این حوزه است. طنز سوگیرانه و انحرافی، طنز برای طنز، طنز متعهد و مسئول. مقصودم از طنز سوگیرانه و انحرافی، طنز ضد اخلاق عمومی، ضد آرمان های ملی، ضد دینی و ضد آینده نگری مطلوب است. الان طنزهای انحرافی به شکل های مختلف برضد مردم، انقلاب، جامعه، آینده کشور، آرمان های حقیقی کشور و غیره توسط بعضی از افراد درون و بیرون کشور تولید می شوند.
وی تصریح کرد: طنز برای طنز، طنز معمول است که برای خنداندن و تفریح سروده می شود. در این طنز، باآنکه بیان، ناظر به بعضی از مسائل واقعی است، اما نوعی از بی طرفی بر آن حاکم است. این بی طرفی به معنای عدم اظهار گرایش شاعر نیست، بلکه بدون تاکید بر پیروی حتمی از گرایش مطرح گردیده است. این گونه از شعر طنزآمیز، را میتوان شعر طنز برای طنز نامید. طنز متعهد و مسئول، طنز هدفمند است. این تعهد فقط به معنای تعهد دینی یا انقلابی نیست. تعهد در همه زمینه ها است. در زمینه های آگاهی سازی عمومی، اخلاق محوری، فرهنگ سازی، نقد و انتقاد… است و در واقع رابطه درونی شاعر با بینامتنی های بیرونی و هم واقعگرایی اجتماعی را ترسیم می کند.
بشیر افزود: در اینجا ما با یک مثلت مهمی روبه رو هستم که شاعر در مرکز آن قرار دارد و سه ضلع آن: رابطه درونی شاعر، رابطه بیرونی شاعر، رابطه اجتماعی شاعر. رابطه درونی شاعر، برداشت و فهم وی از حقیقت های اجتماعی است. رابطه بیرونی شاعر، در رابطه بینامتنی و گفتمانی شاعر با متون و گفتمان های دیگر است. و رابطه اجتماعی شاعر، چگونگی فهم وی از گفتمان اجتماعی و خواسته های جامعه و شیوه نگاه مردم به مسائل مختلف پیرامونی است. بنابراین معتقدم که «طنز متعهد و مسئول»، طنزی است که باید در جامعه ما بیشتر مورد توجه و تاکید قرار گیرد. در این حوزه، متاسفانه کار کمی صورت گرفته است. در صورتی که طنز متعهد و مسئول می تواند از واقعگرایی به شکل لطیف، طنز آمیز، فرهنگ ساز، انتقادی و هدفمند بهره برداری کافی داشته باشد.
بشیر درباره این که حرکت در شعر طنز، حرکت بر لبه تیغ است، چگونه در ارتباط با انتخابات تلاش کردید که این حرکت را در جهت نوعی از تعهد اجتماعی تولید کنید؟ اظهار نمود: حقیقت این است که مشکل اساسی من در این رابطه، همین مطلبی است که فرمودید. به عبارت دیگر، چگونه میتوان هم شعر طنزآمیز ایجاد کرد و هم به آرمان ها، اهداف، اخلاق، رویکردهای مهم سیاسی و اجتماعی و امثالهم پرداخت؟ شاید یکی از علل عدم توجه جدی به «طنز متعهد و مسئول» و تولیدات ناکافی آن، همین مسئله باشد. البته تلاش زیادی شده است که این حرکت در لبه امن صورت گیرد. یعنی اگر انتقاد یا هجو و امثالهم صورت گیرد، هدفمند و ناظر به افراد یا گروه ها خاص به شکل صریح نباشد که در واقع کار طنز هم در بسیاری مواقع عدم صراحت و ایجاد تضاد در بیان بیشتر از تعیین مصادیق عینی است.
وی افزود: آغاز کتاب بعنوان مثال این گونه شروع شده است:
اگر داری تو جائی در خرابات
بیا بشنو حدیث انتخابات
و گر داری تو جرأت همره هوش
نخواهی کرد، شعرم را فراموش
بگویم از برایت، قصه ی حال
که تا گردی از آن سرحال و خوشحال
زمان انتخابات است، نزدیک
میان خوب و بد، هر مرز، باریک
بدون ترس و لرز، ای دوست، بگزین
تو فردی عاقل و محبوب و با دین
نکن خویش را جدا، از مردم حالا
که گردی سالهای سال، مغبون
دگر کشور نمی تابد، به تحقیق
کسی کو در عمل، خواستار تحمیق
و دشمن گر کند هر گونه تشویق
انرژی را کند، با عشق، تعلیق
اگر چه هسته ای، قدرت شماریم
به از مردم، ولی قدرت نداریم
می بینید که سعی شده است که بدون نوعی از سوگیری و طرح این و آن، هدف تبیین شود که مشارکت در انتخابات که یک حرکت ملی است، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. بنابراین باوجود این که تاکید می شود که انرژی هسته ای قدرت است و مهم می باشد، اما مهم تر از آن «قدرت مردم» است.
وی اضافه کرد: در جای جای این کتاب، بحث فرهنگ سازی، آگاه سازی، توجه به آرمان ها، بصیرت در انتخاب و مشارکت جدی برجسته شده است. بعنوان مثال:
مشورت کن که مشورت خوب است
لیک با آنکه نیست، نادانا
فکر کن، انتخاب سنگین است
نکند دوش توست لرزانا
انتخابات، راه توفیق است
حامی آن خدای رحمانا
هر که در انتخاب، ناآگاه
می شود در مسیر، قربانا
عصرِ حساس انتخابات است
که رسیده به ما، ز دورانا
قدر آن دان، که قدر می دانی
تو در این راه زنده ای، جانا
بشیر درباره این که در کتاب رابطه ای میان عشق و انتخابات بوجود آمده و این که این رابطه را چطور آن هم با رویکرد طنز آمیز ترسیم کرد، خاطرنشان کرد: مفاهیم زیادی در این کتاب کوچک وجود دارد که سعی شده است با مفهوم انتخابات مفصل بندی شوند. این مفصل بندی ها، گاهی خیلی واضح و روشن و گاهی هم در هاله ای از ابهام مطرح شده اند. عشق یکی از مواردی است که به شکل های مختلف با انتخابات مطرح است. در اینجا بیشتر مقصود «عشق به کشور»، «عشق به جمهوری اسلامی»، «عشق به انقلاب»، «عشق به مردم»، «عشق به پیشرفت و آینده شکوهمند کشور» و امثالهم است. بنابراین این عشق به علت نوع هدفی را که دنبال می کند با مهم ترین رویکرد سیاسی-اجتماعی کشور که انتخاب است، می تواند به شکل عمیق رابطه واقعی داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: از طرفی عشق یک احساس درونی است که اگر به عینیت تبدیل نشود، یک امر ذهنی و درونی می ماند. عشق به خدا هم در نوع فهم خدا، عبادت، اطاعت از اوامر و دوری از نواهی است. عشق بین عاشق و معشوق هم باید تجلی بیرونی داشته باشد. در غیر اینصورت، یک امر درونی خواهد ماند که قابل شناسائی نیست. عشق به انتخابات، یعنی عشق به ماندگاری کشور، استقلال کشور، پیشرفت کشور، که اگر به شکل عینی در مشارکت جمعی تجلی پیدا نکند، قابل شناسایی نیست. به چند بیت در این حوزه اشاره می کنم تا مبحث روشنتر شود.
عشق یعنی صدای این دل ها
در فراسوی دشت و کوهانا
عشق یعنی نَفَس کشیدن ها
با گُلِ لاله و گیاهانا
عشق یعنی که همرهم باشی
چه گدایم، همی، چه سلطانا
عشق یعنی که منتظر هستی
بشنوی عشق من به تو مانا
عشق یعنی که کشورم زیبا است
در دل و چشم ماست شادانا
عشق یعنی که در زمان نیاز
مانده ای پُر توان، دلیرانا
عشق یعنی که در صف مردم
می روی در کمالِ ایمانا
عشق یعنی که کشورم زنده است
گر چه سگ ها همیشه غُرّانا
عشق یعنی که عشق می ماند
زنده با انقلاب، جوشانا
عشق یعنی که با سلیمانی
مردم و انقلاب، تابانا
عشق یعنی که نور می تابد
کشورم هر کجا چراغانا
عشق یعنی که انتخاب کنی
کاندیدای خوب و مامانا
عشق یعنی که در صف مردم
می روی زودتر، شتابانا
این استاد دانشگاه امام صادق (ع) درباره این که چقدر شعر می تواند در امر انتخابات مؤثر باشد؟ اظهار داشت: شعر تنها یکی از انواع متونی است که باید در امر انتخابات مطرح شود و در جامعه رواج یابد. شعر کینه توز، سوگیرانه و با نقد غیراخلاقی اساسا جامعه را به دو قطبی و چند قطبی می کشاند و این مسئله به نفع انقلاب و کشور نیست. شعر، مخصوصاً شعر طنز، همانگونه که گفته شد منعکس کننده حقیقت های سیاسی-اجتماعی و البته فرهنگی و دینی و غیره، می تواند با بکارگیری زبان هدفمند، نقش جدی در ارتباط با انتخابات داشته باشد. تابحال نامزدهای انتخابی و حتی شاعران کشور یا به هیچ وجه به این مسئله توجه نداشتند یا به شکل بسیار کم مورد توجه آنان بوده است. البته باید اظهار داشت که تنها شعر، چه در شکل طنز آمیز و چه در شکل حماسی و احساسی و غیره در این حوزه کفایت نمی نماید. بکارگیری سبک های مختلف ارتباطی از کلیپ، صوت، تصویر و غیره می تواند تاثیرات خودش را داشته باشد. مهم تر از همه آنچه که گفته شد دو عامل اساسی در انتخابات مهم است: اولی صداقت و دومی بصیرت است. صداقت کاندیداها در طرح مسائل واقعی و بصیرت مردم در انتخاب افراد شایسته است.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب