مرهم آیین ها بر تن گردشگری بوشهر
به گزارش جاویدانی، بوشهر یکی از سنگ بناهای اصلی توسعه پایدار در جهان، صنعت گردشگری می باشد. این صنعت از یک سو برای تأمین زیرساخت های خود متکی به توانمندی های داخلی است و از طرفی، می تواند بعنوان یکی از سبزترین کسب و کارها معرفی شود.
استراتژیست های توسعه ملی در کشورهای مختلف جهان، ریل گذاری هدایت سرمایه و کسب درآمد را به سمت کسب و کار در رابطه با گردشگری برده اند و ورود حجم عظیمی از سرمایه به این حوزه در کشورهای درحال توسعه نشان دهنده آینده روشن این کشورها در سالهای پیش رو است.
اگرچه کشور ایران هم با عنایت به جاذبه های مختلف طبیعی، فرهنگی و تاریخی، سرزمینی مستعد برای توسعه گردشگری می باشد اما سیاستگذاری های نادرست داخلی و همینطور تبلیغات سوء خارجی، فعالیت این حوزه را گرفتار نارسایی های فراوانی کرده است.
در این حالت، فعالیتهای مردم محور، دریچه ای برای گذر از این شرایط است. یکی از مهم ترین این نوع فعالیت ها در عرصه گردشگری، مراسمات آیینی و مذهبی است. شهر بوشهر بعنوان یکی از شهرهای خلاق در برگزاری مراسم آیینی و مذهبی، دارای پتانسیل زیادی برای جذب توریست داخلی و خارجی است.
در سالهای گذشته هم شاهد تپیدن ضربان هایی کوچک در مراسماتی مثل ایام عزاداری تاسوعا و عاشورا، برگزاری فستیوال های فرهنگی و هنری و جذب مخاطبین موسیقی های نواحی در بوشهر بوده ایم، اما تا رسیدن به پایداری این نبض راه درازی در پیش است.
خبرنگار ایسنا در گفتگو با "حسین مظفری" پژوهشگر و مدرس دانشگاه در حوزه گردشگری به واکاوی پتانسیل های گردشگری آیینی و مذهبی در بوشهر پرداخته است.
مرز بین گردشگری فرهنگی و گردشگری آیینی کجاست؟ اشتراک و افتراق آنها چیست؟
گردشگری عبارت است از مجموع پدیده ها و روابط ناشی از تعامل گردشگران، تأمین کنندگان کسب و کار، دولت ها و جوامع میزبان در فرآیند جذب گردشگران و میزبانی از آنها. توسعه صنعت توریسم باعث گسترش و تنوع گردشگری شده است. امروزه، با عنایت به انگیزه های متفاوت گردشگران و عرضه وتقاضای گردشگری، انواع خاصی در گردشگری ظهور کرده اند که یکی از آنها گردشگری فرهنگی است. گردشگری فرهنگی در سالهای اخیر به صورت مداوم تنوع و گسترش یافته و به بخشی محبوب و جذاب تبدیل گشته است.
گردشگری فرهنگی در ارتباط با فرهنگ و هنر یک کشور یا منطقه است. از نظر چاپو (۲۰۱۲) گردشگری فرهنگی یک محصول گردشگری می باشد که در آن انگیزه گردشگران آشنایی با فرهنگ جدید، شرکت در رویدادهای فرهنگی و بازدید از جاذبه های فرهنگی است. گردشگری فرهنگی می تواند شامل تجربه های فرهنگی و متنوع توریست همچون بازدید از جشنواره ها، رویدادهای فرهنگی و هنری، بناهای تاریخی، موزه ها، میراث دست ساز، آیین های مذهبی و شرکت در سفرهای آموزشی با رویکرد فرهنگی باشد.
گردشگری آیینی نوع خاصی از گردشگری فرهنگی است که آدمی را با اعتقادات و باورهای برخاسته از یک جامعه آشنا می کند. گردشگری آیینی حاصل پیوند سفر با فرهنگ است. سفری که به واسطه آن انسان موفق به کشف اعتقادات و باورهایی می شود که در روح یک جامعه انسانی جاری است و ریشه در فرهنگ کهن هر مرز و بوم دارد. بشر همواره برای به رسمیت شناخته شدن اعتقادات و باورهای خود، مفاهیم ذهنی نهفته در آنها را بگونه ای تمثیلی و نمادین و در چارچوب اعمالی مشخص که «آیین» نامیده می شود بیان کرده است. آیین ها نقش مهمی در بازگویی مؤلفه های فرهنگی جوامع و گروههای فرهنگی داشته و از جاذبه های گردشگری پراهمیت تمدن های کهنی نظیر ایران به شمار می روند. منظر آیینی بعنوان یک فرصت پرارزش گردشگری در یک جامعه می تواند مورد توجه جوامع محلی و گردشگران قرار گیرد.
گستره آیین های بومی در بوشهر چه مراسمات شاخصی را در دل خود دارد؟
آیین ها در استان بوشهر بسیار متنوع هستند؛ آیین ها از سور تا سوگ و از بزم تا رزم در این عرصه جغرافیایی و فرهنگی وجود دارند و هر کدام جایگاه ویژه خویش را دارند. به صورت مثال در حوزه آیین های شادی میتوان به آیین حنابندان، یزله عروسی، سرور خوانی، خیام خوانی و گریگشو اشاره نمود و در حوزه آیین های سوگواری مذهبی به آیین ذکر و پامنبری، سنج و دمام و سینه زنی، بر حیدری، علم گردانی، صبحدم، تعزیه خوانی، شام غریبان، عزای سرپایی زنان و دیگر آیین ها مانند نون پوشی، دم دم سحری، عید تلخو، باران خواهی، عزایم نشینی، ساروج کوبی، حیات حاجی و بسیاری آیین دیگر که در این دیار به حیات خود ادامه می دهند.
آیا میتوان آیین های مذهبی را مستقلاً یک اکوسیستم فرهنگی نامید یا فقط باید در کنار دیگر عناصر فرهنگی بوشهر آنرا بررسی کرد؟
آیین های مذهبی چه در اعیاد و چه در سوگواری ها به خصوص در ماه های محرم و صفر و بیشتر در آیین های سوگواری در ارتباط با شهادت اباعبدالله الحسین (ع) ریشه هایی عمیق در دل فرهنگ و تاریخ ایران از دوران اساطیری تا کنون دارند. فرهنگ و آیین دو یار جدانشدنی از یکدیگرند چون که حلقه وصل این دو انسان است. فرهنگ از رسم، روش، کنش و منش آیینی سرچشمه می گیرد. انسان از زمانی که خویش را شناخت جهت سیطره بر پیرامون خود دست به دامان آیین شد و درگذاری طولانی به واسطه این باورها خویش را شناخت. در هر جامعه ی متمدنی فرهنگ را با آیین و آیین را با فرهنگ آن جامعه بر مبنای شناخت عمیق مردم آن اقلیم میتوان شناخت و جدایی شان از یکدیگر محال است. در فرهنگ بوشهر هم چنین است شما نمی توانید آیین سوگواری مذهبی سنج و دمام را به غیر از عناصر متنوع فرهنگی و مردم شناسی بوشهر بدانید چون که ریشه های عمیق رفتاری و جامعه شناسی را در این آیین به وضوح می بینید.
آیین های مذهبی در استان بوشهر چه اندازه پتانسیل جذب توریست ایرانی و خارجی را دارند؟
با توجه به تنوع و کثرت آیین های مذهبی در بندر بوشهر به صورت خاص، آیین های سوگواری مذهبی در ماه های محرم و صفر و ظرفیت بالا و تأثیرگذار پذیرش توریست در بافت انسانی این جغرافیا، استقبال از میهمان و توریست داخلی و خارجی بشکلی هیجان انگیز صورت می پذیرد. گردشگران در اولین مواجهه با اغلب این آیین ها مسحور مغناطیس و حجم بالای انرژی حاکم در فضای این آیین ها می شوند و به سختی می شود بعد از گذشت روزها و شب ها، آن انرژی دریافتی را در وجود خود حس نکرد و از یاد برد، بارها گردشگر هایی را دیده ام که بعد از دیدن، شنیدن و تجربه این آیین ها به من گفته اند: کاش ما در بوشهر زندگی می کردیم و در معرض این فرهنگ ها، خرده فرهنگ ها و رفتارهای از سر نوع دوستی مردمان این دیار بودیم.
وجه تمایز این آیین ها در بوشهر با دیگر مناطق کشور چیست؟ صنعت توریسم بوشهر چه آورده ی جدیدی برای گردشگران عرضه خواهد کرد؟
تجربه من در ارتباط با میهمان هایم یا توریستهایی که دیدن آیین های بندر بوشهر را انتخاب می کنند فقط یک چیز است؛ ارتباط عمیق. اکثریت قریب به اتفاق آنها تفاوت بوشهر با دیگر شهرهایی که رفته اند و تجربه کرده اند را در ارتباط با آدم های این شهربندر می دانند، روابطی که به صورت مثال: بعد از یک بفرما زدن در کافه ناجی برای خوردن یخ دربهشت عرق بیدمشک یا یک سمبوسه خوردن ساده با سس فلفل تند کنار باشگاه ایرانجوان می تواند آنها را مثل شخصیت های پادکست های احسان عبدی پور عاشق شهری کند که به قول او این شهر نه خیابان خاصی دارد نه مجسمه خاصی و نه... و اما صنعت گردشگری؛ بوشهر راهی بسیار طولانی برای رسیدن به صنعت توریسم دارد، بوشهر با ظرفیت های بسیار و در بعضی از موارد بی نظیر در حوزه گردشگری فرهنگی و طبیعی ابتدای راه پر سنگ لاخ صنعت توریسم است چون که مشکلات و معضلات اساسی زیرساختی در این شهر، نه تنها در این شهر، بلکه در کلان شهرهای کشور وجود دارد و بایستی با یک برنامه ریزی مدون و حساب شده پا به عرصه این صنعت گذاشت چون که منابع فسیلی کشور مانند نفت و گاز بسیار محدود هستند و بایستی به فکر آیندگان هم بود و یکی از بهترین موارد ارزآوری جهت چرخیدن چرخ اقتصاد کشور جایگزینی صنعت سپید و پرارزش گردشگری به جای صنعت نفت، گاز و حتی هسته ای ست.
آیا گردشگری آیینی در بوشهر پویا است؟ برای فعالیت بیشتر آن چه پیشنهاداتی دارید؟
در چند سال گذشته اقبال نوجوانان و جوانان در کنار سال داران بندر بوشهر به آیین ها و رسوم این کهن بندر بسیار بالا بوده و جای بسی شادمانی ست که این قشر از جامعه با روی باز به استقبال هنر موسیقی مقامی و گونه های متنوع هنرهای آوازی به جای مانده از اعصار این هنر پرارزش رفته و می روند. از خیام خوانی گرفته تا شروه خوانی و از نیمه خوانی گرفته تا عزای سرپایی زنان همگی با یک شور و حال خاصی در محلات مختلف بندر بوشهر به اجرا در می آیند و هر کدام از آنها از جاذبه های گردشگری پر مخاطب این اقلیم کوچک اما مستعد هستند.
نمونه های موفق گردشگری آیینی، مسیر طی شده و منافع مستقیم و غیرمستقیم آن برای جامعه مقصد را بفرمایید.
گردشگری آیینی بر خلاف دیگر انواع گردشگری در استان و به خصوص بندر بوشهر بسیار مورد استقبال بوده و هست، چون که هنوز به صورت خودجوش و مردمی برگزار می شود، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری این نوع از گردشگری ذینفعان گوناگونی دارد، از شرکت فروشنده بلیت هواپیما گرفته تا تاکسی، هتل، رستوران و سوپرمارکت از آن منتفع می شوند و در ادامه تا روابط انسانی عمیقی که در این سفرها شکل می گیرد و شما یک یا چند دوست جدید پیدا می کنید.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب